Сапа менеджмент жүйесін сертификатциялау

- сапа менеджмент жүйесін сертификациялауға дайындық деңгейін анықтау;

- сертификациялау бойынша органды таңдау;

- сапа менеджмент жүйесін сертификациялауға келісім шарт орнату (сертификация құның және мерзімін анықтау);

- сапа менеджмент жүйесін сертификациялау (сыртқы аудитерлердің жұмысы);

- сертификациялау аудиттін қорытындылау анализі (түзетушілік әрекеттер жүргізу, ескертулерді түзету);

- сәйкестік сертификатын алу.
Ұсынылған әдебиеттер: 5 - 8.
Тақырып 4. Өндірістік кәсіпорында біріктірілген сапа жүйесін қалыптастыру

1 Біріктірілген сапа жүйесінің мәні және мазмұны

2 Біріктірілген сапа жүйесінің құрылымы
Біріктірілген сапа жүйесінің мәні және мазмұны
Менеджменттің қазіргі халықаралық біріктірілген жүйесі (МБЖ) – бір жағынан қарама-қайшылықты және басқа жағынан көшіруді жою мақсаттымен кәсіпорында менеджменттің бірнеше жүйелерін біріктіру.

Сапа менеджментті әлдеқайда актуалдық стандарттарына жатады: ISO сериялы стандарттар: ISO 9001 – экономиканың барлық салаларына сапа менеджмент жүйесі, ISO 14001 – экономиканың барлық салаларына менеджменттің экологиялық жүйесі, ISO 27001/BS 7799-2 (ISO 17799/BS 7799-1) – ақпараттық қауіпсіздік менеджмент жүйесі (ИТ, банкттер, сақтандыру бизнесі), OHSAS 18000 – экономиканың барлық салаларында еңбекті қорғау және өндірістік қауіпсіздік менеджменттінің жүйесі.

ISO 13485 – медициналық өнеркәсіпте сапа менеджментінің интегралдық жүйесі. ISO 22000 – тамақ өнеркәсібігіндегі сапа менеджмент жүйесі (НАССР және GMP принциптері негізінде). НАССР стандарттары –(Hazard Analysis and Critical Control Points – тамақ қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін өнеркәсіптегі шаралар жүйесі - өте қиын бақылау нүктелері және тәуекелді анализдеу) және GMP принциптерінде (Good Manufacturing Practice – өндірістік тәжірибеге тиісті.) НАССР принциптеріне негізделген тамақ өнеркәсібігіндегі сапа менеджмент жүйесі стандарттары.

SA 8000 (Social Accountability) стандартты – экономиканың барлық салаларына, этикалық және әлеуметтік менеджмент (әлеуметтік жауапкершілік - РФ-сында АҚ талап етілген ) жүйелері. FSC және PEFC стандарттары – орман шаруашылық менеджментті (орман басқармасы).

ISO 9001 стандарт базасында, СМК өз кәсіпорын жарағында болуы, сөйтіп жаңарады немесе әр нақты жағдайда жоғары нәтижелі қазіргі интегралдық менеджмент жүйелері – басқару принциптерін және біркелкі құжаттамасының көптеген функцияларын көшірмей, жоғарыда көрсетілген салаларда, сіз басқару сферасын ұлғайта аласыз.

Менеджменттің біріктірілген жүйесін қалыптастыру, келесідей басымдықты береді: бір жүйені, бірнеше параллельді жүйелерге қарағанда күту (енгізу, құжаттау, дамыту) жеңілдірек. Бірлескен аудит жүйесі, аудитрлік тексерулердің саның азайтады және оны өткізуге кететін шығындарды төмендетеді.

Менеджменттің біріктірілген жүйесін қалыптастыру, кәсіпорын жұмыссын үздіксіз жетілдіруге себептеуші шешімдерді қабылдау және жүйелердің тең құқықтығы жәрдемдеседі.

Барлық ресурс түрлерін үнемдеу және синергетикалық эффекті алу, қызметтің тиімділігін көтерудің қуатты құралы болып табылады. Халықаралық қаржылық нарықтарға (IPO) шығытын, кәсіпорындарға көрсетілуші және халықаралық банкпен құрастырылған, ISO 9001, ISO 14001, ISO 27001 және OHSAS 18000 стандарттарының, сертификатталған менеджменттің біріктірілген жүйесінің болуы – сізге 85 % талаптарға сәйкестенуге мүмкіндік береді.

Халықаралық практикада дамуды және кең тарату, келесі кәсіптік менеджмент жүйелерін алады:

- дессаулық және қауіпсіздік менеджмент жүйесі;

- экологиялық қауіпсіздік менеджмент жүйесі;

- әлеуметтік жауапкершілік менеджмент жүйесі;

- азық-түлік қауіпсіздік менеджмент жүйесі;

- ақпараттық қауіпсіздік менеджмент жүйесі.

Сапа менеджмент жүйесімен тең, кең спектірлі қосымша кәсіптік менеджмент жүйесін енгізу – сапа менеджменттінің комплекстік жүйесін құрады (Total management quality – TQM), немене 7 суретте көрсетілген.

7 сурет – TQM құрылымдық элементтері

Экономиканың тұрақты дамуын қаматамасыз ететін, адам денсаулығы және өмірімен тікелей байланысты менеджмент жүйелері, қайсысы, халықаралық практиканың қазіргі кезеңде орын алды. Бұл жүйелерге жатады: деңсаулық және қауіпсіздік менеджмент жүйесі, әлеуметтік жауапкершілік менеджмент жүйесі, экологиялық қауіпсіздік менеджмент жүйесі.
Ұсынылған әдебиеттер: 9 - 10.
Тақырып 5. Салалық сапа жүйесі және оларды тәжірбиеде қолдану

1 Салалық сапа жүйесінің құрылымдық элементтері;

2 Сапа жүйесінің жеке салаларының мінездемесі.
Салалық сапа жүйесі
Салалық сапа жүйелері, келесі бағыттарда өзекті қарастырылады:

- денсаулық және қауіпсіздік менеджмент жүйесі;

- экологиялық қауіпсіздік менеджмент жүйесі;

- әлеуметтік жауапкершілік менеджмент жүйесі;

- ақпараттық қауіпсіздік менеджмент жүйесі;

- энергетикалық менеджмент жүйесі

Экологиялық қауіпсіздік менеджмент жүйесінің негізгі пәні болып – кәсіпорынның тұрақты дамуы және оның қоршаған ортамен үйлесімді байланысы жатады.

Экологиялық қауіпсіздік менеджмент жүйесін енгізу, келесі мақсатты бағдарлары бар:

- кәсіпорын және оның басқармасына, мемлекеттін және қоғамның қарым-қатынасын жақсарту;

- азаматтардың деңсаулығына және табиғатқа өндіріс факторларының негативтік әсерін азайту, аймақта экологиялық жағдайды жақсарту;

- табиғатты қорғауға бағыталған, ресурстар экономиясы;

- кәсіпорынның энергетикалық және қаржылық ресурстарын оптималды қолдану;

- кәсіпорын қалдықтарын тиімді қолдану және оларды қайта жөңдеу арнайы бағдарламаларын құру, соның ішінде оларды қайталама өндіру үдерістерде қолдану;

- экологиялық заңнаманың шарттарын бұзумен байланысты, айыппұл төлеуге шығындарды азайту;

- өндірісте төтенше ахуалдардың, техногенді апаттардың пайда болуын тәуекелін азайту.

Экологиялық қауіпсіздік менеджмент жүйесін енгізу, кепілі болады:

- кәсіпорын қызметінің барлық экологиялық аспектілері басқару шарттарында болып табылады.

- қоршаған ортаға кәсіпорынның өндірістік үдерісінің негативтік ықпалы айтарлықтай төмендеген;

- экологиялық жағдайды жақсарту щеңберінде қоғамның көзқарасы есептелді;

- Қоршаған ортаның ластануын жойатын , шаралар жасалынған.

Әлеуметтік жауапкершілік менеджмент жүйесі. Қазіргі бизнестің халықаралық тәжірибесінде, кәсіпорынның әлеуметтік жауапкершілгі, жыл сайын әдеқайда маңызды рөл ойнауын сезіну. Қазіргі кәсіпорындар, бүкіл қоғам және жұмыскерлердің әр бірінің алдыңда, әлеуметтік жауапкершілігін орындайды.

SA 8000 халықаралық стандарттарында, әлеуметтік жауапкершілік менеджмент жүйесіне негізгі талаптар анықталған.

Әлеуметтік тәуекелді азайту, әлеуметтік жауапкершілік менеджменттінің пәні болып табылады. Кәсіпорынның әлеуметтік тәуекелдері – бұл тәукелдер, келесі факторлармен байланысты болуы мүмкін:

- адам құқығы бойынша халықаралық инвестицияның жағдайын сақтамау;

- еңбек заңнамасын сақтамау;

- еңбек арақатынастарындағы дискриминация.

Әлеуметтік жауапкершілік менеджмент жүйесін енгізу, келесі мақсатты бағдарлары бар:

- кәсіпорын топ-менеджменттінің әлеуметтік жауапкершілік жоғары деңгейін барлық қызықтырушы жақтарға көрсету;

- әлеуметтік жауапкершілік қамтамасыз ету саласында заңнаманы орындау;

- әлеуметтік сферада тәуекелді басқару;

- ұжымда моральдық-психологиялық климатты және еңбек жағдайларын жақсарту;

- әлдеқайда артығырақ сапалық нәтижелерге жету үшін, кәсіпорын қызметшілерінің қызығушылығын көтеру;

- еңбек өнімділігін көтеру;

- әлеуметтік жауапкершілік саласында, заңнаманы бұзған үшін төленетін айыппұл бойынша шығындарды азайту;

- кәсіпорын қызметкерлерінің қаржылық саулығын көтеру.

Ақпараттық қауіпсіздік менеджмент жүйесі. ISO 27001 халықаралық стандарттарында, ақпараттық қауіпсіздік менеджмент жүйесіне негізгі талаптар анықталған.

Ақпараттық қауіпсіздік менеджмент жүйесінің пәні болып кәсіпкерлік құпияға қатысы бар, ақпарат ұрлаумен, кемумен байланысты тәуекелді төмендету саналады.

Кәсіпкерлік құпия – кәсіпорын қызметінде тиімділікті төмендету, өз артынан еліктіруі мүмкін, агрессивті факторлардың осал жиынтығы.

Кәсіпкерлік құпиясына жататын, ақпарат классификациясы 8 суретте көрсетілген.

Кәсіпкерлік құпияға жататын жинау, ұрлау, зерттеу, ақпарат анализі, тыңшылық деп аталады.

Ақпараттық қауіпсіздік менеджмент жүйесін енгізу, келесі мақсатты бағдарлары бар:

- кәсіпкерлік құпияға жататын, ақпарат жиынның анықтау;

- ақпараттық тыңшылыққа қарсы тұру;

- ақпаратты ұрлаумен байланысты, қаржылық шығын азаюы.

- кәсіпорынның ақпараттық ағынның басқарудың тиімді механизмін құру.

Энергетикалық менеджменттегі өндірістік кәсіпорын басқару деңгейінде XX ғ. 80ж соныңда және 90ж басыңда белсенді дами бастады, немене өз артынан сәйкестендірілген стандарттарды, бағдарламаларды және рәсімдерді өңдеуге әкелді.

Энергетикалық менеджмент мәніне келесілер жатады:

- өнеркәсіптік кәсіпорындардың энергия жұмсауы;

- энергетикалық ресурсті тиімді және рационалды қолдану;

- энергия жұмсау бағдарламаларын қолдау және ынталандыру;

8 сурет – Кәсіпкерлік құпияға жататын ақпарат классификациясы