Пәннің/мамандықтың оқу-әдістемелік кешені

«Дінтану»

Павлодар

Ф.4-63

Павлодар

ОӘЖжЖТ жөніндегі проректор

_____________ Ж. Мұқатаева

___________________20__ж.

Құрастырушы: т.ғ.к., доцент ___________Ә.С.Аманова
Қазақстан және шетелдер тарихы кафедрасы
ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
Дінтану пәні бойынша
барлық мамандықтар студенттері үшін
Жұмыс бағдарламасы оқу жұмыс жоспары мен барлық мамандықтардың элективті пәндерінің каталогы негізінде әзірленді, ОӘК-нің отырысында бекітілді. 20___ж. _________ №____ хаттама

20__ жылы __ ______ № __ хаттамамен кафедра мәжілісінде ұсынылды.

20__ж. ___ __________ № хаттамамен

Филология және тарих факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды.
ОӘК төрағасы__________________ А.Сыздықова

Келісілді

Факультет деканы __________________ Қ.Текжанов ______________ 20_ж.
ОӘБ мақұлданды

ОӘБ бастығы _____________ ______________ 20_ж.

Бұл пән жоғарғы оқу орындары, академия, университеттердің гуманитарлық және жаратылыстану факультеті студенттерінің дінтанулық білімдерді менгеруі мен терендетуіне ықпал етеді.

Бағдарламада жоғары оқу орнын бағытына, мамандықтын тақырыптық және арнайы бағдарына сай деференциялды оқытудың шетелдік тәжірибесі студенттерге дінтанулық білім беру үрдісінде жүзеге асыру мақсаты көзделді.

Талдаудың деректік негізі діндердің қасиетті жазба мәтіндері, Шығыс пен Батыстын ортағасырлық жана және қазіргі кезен ойшылдарының діни философиялық – трактаттары, дінтануға үлес қосқан көрнекті ойшылардын (Д.Юм, Б.Спиноза, И.Кант, Ф.Г.Геккель, Л.Фейербах, К.Маркс, Ф.Д.Шлейермахер, В.Соловьев, әл-Ғазали, әл-Фараби, Шәкәрім және т.б.) шығармашылығына ерекше назар аударады.

Дінтану діннің мәні және қоғам мен мәдениеттегі діннің рөлін зерттеуде гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдардың әдістерін қолданады.

1. 
   Пәнді оқытудың мақсаты:
   

• 
  әлемнің негізгі діни дәстүрлерінің тарихы мен қазіргі жағдайын, олардың ілімдік, рәсімдік-ғұрыптық және құрылымдық ерекшеліктерін, өзара әлеуметтік қарым-қатнастарын және қоршаған орта, билік құрылымдарымен байланысын;
  
• 
  діннің даму тарихындағы құбылыстарды жан -жақты талдау;
  
• 
  діни догматиканың әр түрлі аспектілерін, конфессиялық қатынастардың өзекті мәселелерін талдау барысында білім оқушыларға өз ұстанымын қалыптастыруға үйрету;
  
• 
  студенттерде төзімділікпен конфессиярлық сұхбат мәдениеттерін қалыптастыру.
  

Пәнді оқу соңында студенттер негізгі әлемдік діндердің мәнін және жалпы сипаттарын ғылым мен діннің негізгі қағидаларының ерекшеліктерін, ұлттық және әлемдік діндердің дәни ілімі мен культтерінің ерекшеліктерін, әлем мен адамға қатысты діни көзқарас ерекшелігін, әлем діндерінің адамгершілік нормаларын. Ұждан бостандығы мен діни төзімділік мәселелеріне қатысты дінтанудың негізгікатегорияларын, түрлі діни жүйелердің негізгі діниілімін, түрлі діни концепциялардың теориялық ережелерін,діни жүйенің заманауи ахуалын. Діни саладағы Қазақстанның мемлекеттік саясатының конституциялық-құқықтықнегізін білу тиіс.

Негізгі заманауи конфессияларды, діни саладағы әлемдік және Қазақстандық заңнама, оқу барысында алынған білім, дағдыларды қолдана бәлу, діни дәстүрлер мазмұнын білу, діндердің дүниетанымдық және әлеуметтік-адамгершілік мазмұнын түсіндіру; алған білімді ғылыми зерттеу, педагогикалық және жалпы мәдени салада қолдана білу, көпконфессиялы ортада еркін бағдарлана білу, догматикалық және культтік белгілеріне орай діни конфессияларды ажырата алуы керек.

Дінтану пәні, дінтанудың философиялық ғылымдар жүйесіндегі орны, діни және ғылыми білімнің ерекшелігі.Жалпы болмысты тану жолындағы білім мен сенімнің рөлі. Көрінетін және көрінбейтін, жердегі және көктергі әлемдердің бірлігі ретінде болмыстың екі полярлық.Дүниелік және құдайлық, формальді және диалектикалық таным логикасының бірлігі мен ерекшелігі. Олардың сезімдік және рационалды танным мен, интелектуалды және рухани құндылықтармен байланысы. Дінтану таным пәні ретінде. Қоғамдық ойдын даму тарихындағы дін. Дін туралы түсініктердің дамуы.Дінді зерттеуде философия,социология, пихология, мәдениеттану, тарих және басқа ғылымдардың қосқан үлесі. Дінді зерттеудегі негізгі бағыттармен мектептер. Қазақстан ғылымдарының дінді зерттеуі. Дінді зерттеудің ғылыми және ғылымнан тыс жай күйі. Ғылыми білім және заманауи білім беру жүйесіндегі дін тарихы.

Адамның мәдениеті мен рухани қажеттіліктері. Қажеттілік өмірлік бағдардың бастауы, мәні, қозғаушы күші және бағдары ретінде жағымды және теріс құндылықтар. Өмір эволюциясы баға мен құндылықтын өлшемі ретінде. Даму қайшылығы, прогресс пен регресс. Мәдениет және антимәдениет, олардын көрінісі, өркениеттегі мәдениеттердің бірлігі. Рухани өмір мен рухани мәдениет. Адам қажеттіліктерінің саналық алуан түрлілігі негізінде жатқан қоғамдвқ сана формааларының жүйесі. Әлеуметтік мұрат және қоғамның әлеуметтік жалған мұраттың айқындаудағы ғылымның және саясаттың философиямен діннің рөлі.

Буддизм пайда болуының алғышарттары. Буддизм негізіндегі дүниетаны. Гаутаманың жеке өмір: мен уағызы. Буддизм гносиологиясы. Буддизмдегі адамдармен қарым – қатнасының ерекшелігі. Буддизм космогониясы мен космологиясы. Әлем алуантүрлілігінің концепциясы. Буддистік жауыздық тракттаты. Оның тарихнамасы мен адам болмасының айқындалығы. Өмір қасірет, Сансара мен карма туралы ілім. Нирвана ұғымы мен оған жетудің шарттары. Құтылудың сегіз жолы. Тақуалықтың бес ережесі. Қасиетті кітапбуддизмдегі негізгі ұстаным. Таралу географисы, Қытай мен Жапониядағы Буддизмнің Тибеттегі қызметінің ерекшелігі Буддизм иерархиясының қалып тасуы. Ламаизм және оның ерекшелігі Дін Буддизм. Буддизм мәдениеті. Қазақстандағы Буддизм Буддизмнің Қазақстан аймағында таралуының үш жолы.

Негізгі ұғым Қасиетті жазбалар: Көне және жана өсиет. КҢөне өсиеттегі монотеизмге қатнас Шіркеу ұғымы. Қасиетті өсиет. Догматтар мен Канондар. Сенім догматының негізі. Қасиетті үштік туралы ілім. Хистология және одериология. Сенім негізі. Екклесиология, Канондық құқықтағы поместік шіркеу ұғымы. Ғалымдық және поместік Собор Шіркеу құрылымы Шіркеу Перархиясының құрылымы. Қасиетті және үкіметтік иерархия. Құдайға қызмет. Құпиялар мен ғұрыптар. Храм, Монахтык, Моностырлар. Хстиан әлемнің 9-10 ғасырдағы бөленуінің себептері. Провославие шіркеуінің тарихы. Рим католік шіркеуінің тарих сахнасынадағы ұстанымдары. Олардың конондық құрылымы және сенім ерекшелектері. Реформацияның туындауы: протестантизмнің пайда болуының тарихи және әлеуметтік қайнар көз. Протестантизімнің Еуропа мен АҚШ тың рухани мәдениетінің қалыптасуына ықпалы. Қазақстан мен Орта Азия аймағындағы христиандык миссия.

Исламның пайда болуының алғашттары. Мешіт діни орталық ретінде. Діни білім беру: мектеп мен медресе. Діни ілім ерекшелектері мен бағыттары. Құран мен Сунна діни ілімнің көздері ретінде. Ислам негіздері мен шаттары. Мұхаммедтің өмір мен ілімі. Мұсылмандық әдеп. Такуалық туралы ілім ретінде ислам құқығындағы этика. Ниет пен амал мұсылман этикасындағы басты ұғым ретінде. Адамгершілік ұстанымдар. Исламдағы құқықтық негіздегі бағыттар. Ислам құқығының мектептері: Ханафилік, Мәлекелік, Шафиғилік, Ханбалдық. Шариғат ислам әлімнің морольдік құқықтық негізі ретінде. Шариғаттың ұстанымдары мен тайымдары. Исламдығы бағыттары: Сунизім, Шеизм, Суфизім. Қазіргі кездегі ислам . Ислам ең жас әлемдік дің ретінде. Қазірғі исламдық қауым. Исламның таралу территориясы. Исламның қазіргі Қазақстан территориясына таралуы. Қазақстандағы исламның ерекшелігі. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы. Қазыргі әлемдегі ислам, оның мәдениеттегі орны. Ислам және саясат. Исламның фундамелестік және модернистік бағыттары. Қазіргі исламның эволюциясын анықтайтын тенденциялар.

Қасиетті канон түсінігі. Ежелгі шығыс мәдениеттеріндегі конондалу үрдісі (Веда, авеста,Трипитака және т.б.) Қаситтігі канон мәтіндерінің қалыптасуының тарихи шарттары.

Иудей – христиандық өркениеттің алғашқы кітабы және европалық мәдениет метатексті. Европалық Інжіл немесе Танах, христиандық Інжіл (Еске және жана өсиеті. Олардың бір – бірімен байланысы және қарым – қатынасы. Інжіл иудейлік христиандық және исламдық діни дәстур мен мәдениеттін біртұтас қайнар қөз ретінде. «Аврамдық дін және мәдениет» түсінігі. Інжілдін рухани концептері және әлімдік өркениет пен мәдениетің даму жолдары.

Құран мәтіндерінің құрылуы және «канондалуы». Құран жинақталуының алғашқы тәжеребесі. Алғашқы жинақ кодекс. Османдық баспа. Құран басылымына байланысты идеялық – саяси күрес. Құран мәтіндерінің унификациясы оқылуы мен жазылуындағы әр түрлікті жою. Құранның рецитациясы оқу нұсқалары.

Құран мәтіндері: құрылымы, құрамы, мазмұның жалпы сипаттамасы. Аңыздары, мысалдар, эпиқалық әнгемелер, полемика элементері. Діни ілім, догматика және культтіқ – ғурыптық практика негіздері. Құран «арабтық заңнама» ретінде. Інжілдік бастамаға саятын құрандық сюжеттері мсен образдар. Құран таяу шығыстағы діни өмірдің дәстүрлі формаларының дамуын көрсететін тарихи әдеби ескерткіші ретінде. Құраның әлеуметтік этикасы. Құрандағы нақты тақырыптардың толық ашылмауы. Қасиетті кітаптарға салыстармалы талдау.

8 тақырып. Қазіргі дәстүрле емес діни қозғалыстар мен культтер

Дәстүрлі емес діндердің пайда болуы. Қазіргі мистицизм және оның түп тамыры. Дәстүрлі емес діндердің және мистицизімнің таралуының себептері. Дәстүрлі емес діни қозғалыстар мен культтердің қалыптасуы мен дамуының әлеуметтік – тарихи және әлеуметтік – мәдени шарттары; осы қозғалыстар мен культтердің сипатты белгілері: дәстүрле емес қозғалыстар мен культтердің түрлері,классификациясы мәселесі: неохристиандық, ориенталистік, синкреттік, территориялық – аймақтық, сатанистік және демонистік культтер және басқа бағыттар: дәстүрлі емес діни қозғалыстар: деноминицияланбаған христиандық ұйымдар. «Христос Шеркеуі», «Құтқарылу армиясы» , «Әлемдік христиандықты біріктіру жолындағы Қассиетті Рух Ассоциациясы» - «Бірінгу шіркеуі», «Құдай балалары», Саентология шіркеуі, «Нью Эйдж» (Жана ғасыр қозғалысы), «Кришна Санасы халықаралық қоғамы», «Трансцентральды медитациясы», «Тәңірлік Нұр миссиясы», «Раджниша культі» (Ошо), «Ананда Марга»,Чайтанья миссиясы «Үйлесімділік туралы білім институты», «Сонғы Өсиет шіркеуі» (Виссарион ізбасарлар), «Ақ ағайындылар ұйымы»,Йога ортальғы «Кемелдену қанаты», «Аум Синрике», «Шайтан шіркеуі», «Мыстандар пен сиқарлаудың Халықаралық Ассоциациясы» және т.б. Қазақстандағы дәстүрлі емес діндер.

Қазіргі мәдени жағдайдағы діннің жай – күйі. Қазіргі әлеуменің қарамақайшылықтары және олардың діндарлық жағдайы мен сипатына әсер. Қазіргі қоғамдағы дінге деген сұраныс. Дін дағдарысының мәселесі. Діни плюзаризм. Секурализация және секрализация. Постмодерн жағдайы және метажобаның болмауы. Қазіргі діндердегі модірнистік және фундамелестік үрдістер. Әлімдік діндердегі: интеративті үдерістер. Экуменистік қозғалыс және діни бірлістіктер әріптестігінің басқа формалары. Халықаралық діни ұйымдардағы білім беру. Олардың бағдармалары және қызметінің сипаты. Дәстүрлі діннің альгернативалары. Дін, идеологиялық, мемлекет. Қазіргі қоғамның әлеуметтік – саяси силасындағы діни бірлестіктердің қызметтері.

Діни жүйенің идеологиялық кешенмен алмасу тенденциялары. Қазіргі оркениеттін тұтыныстық сипаты. Қазіргі діни формалардың идеялық негізінің сипаты. Нақты догматтық айырмашылықтардың болмауы. Ұйымның териториялық типі.

10 тақырып. Дін, мемлекет, саясат

Жалпы адамзаттық мәселелерге қазіргі діни конфессиялардың көзқарасы: соғыс пен бейбіт өмір, билікке, мемлекеттілікке деген қатнас жыныстардың өзара байланысы саясатқа қатнасы. Діннің таралу аймағы. Діннің таралуының статистикалық және әлеумет танулық негізі, діндарлар саны, олардың әлеуметтік құрамы, олардың әр түрлі елдердің қоғамдық өміріндегі рөлі. Дін және заң; «ар-ождан бостандығы», «діни төзімділік», «толеранттылық», «діни бостандық», «айырлы мемлекет», «ар-ождан бостандығы» және «діни тзімділік» ұғымдарының баламалы еместігі. Толеранттылық және оның деңгейлері. Толеранттылықтың қазіргі кездегі түсінігі. Зайырлы мемлекеттің негізгі белгілері. Шетелдік мемлекеттердегі және Қазақстандағы мемлекеттік конфессиялық қатнастар: қалыптасу мен даму тарихы ҚР «Діни қызмет және діни ұғымдар» туралы заңы. Мемлекеттік –шіркеулік қарым – қатнас құрлымы. Діни ұйымдарды, оның құрамын, құрлымы мен иерархиясын құрудың заннамалық негіздері. Діни бірлестіліктердің тарихи даму кезендері. Діни ұйымдар қызметінің құқықтары мен шарттары. Діни бірлестік түрлері және олардың сипаттамалары. Діни ұйымдардың құрылуы мен мемлекеттік тіркелуі. Діни ұйымды жою және діни бірлестік қызметіне тыйым салу. Діни бірлестіктер қызметін мемлекеттік қадағалау және бағалау. ҚР территориясындағы діни ұйымдардың өкілеттіліктерінің құқықтары мен міндеттерінің ерекшелігі. Қазақстандағы ар – ождан бастандығын жүзеге асыру. Дін және саясат. Дін және ғылым. Қазіргі заманғы мифология.

1. 
   
   жүктеу 424,76 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: