2-кесте
Шығыс Қазақстан облысы экономикалық дамуының негзгі индикаторлары
|
Көрсеткіштердің атауы
|
2001
|
2002
|
2003
|
2004
|
өсу қарқыны
|
өсу қарқынының айырмашылығы
| |
Үй шаруашылығын қосқандағы өнімнің физикалық көлемінің индексі %
|
116,5
|
101,4
|
104,8
|
104,8
|
106,9
|
6,9
| |
Облыстағы ішкі сауда айналымы млн. доллар
|
1082,8
|
1042,4
|
1086,6
|
1532,7
|
-
|
-
| |
экспорт
|
538,8
|
599,6
|
560,2
|
868,7
|
-
|
-
| |
импорт
|
544,0
|
442,7
|
526,4
|
663,9
|
-
|
-
| |
Тұтыну бағаларының салыстырмалы индексі
|
108,0
|
106,5
|
106,2
|
107,3
|
107,0
|
7,0
| |
өнеркәсіптегі көтерме бағалардығ салыстырмалы индексі
|
98,4
|
11,1
|
105,1
|
119,4
|
106,0
|
6,0
| |
Номиналды орташа айлық жалақы, теңге
|
16832
|
18816
|
19787
|
24212
|
-
|
-
| |
Ресми жұмыссыздық деңгейі %
|
7,3
|
7,3
|
7,3
|
7,2
|
-
|
-
|
Ең төмен шығындармен ең жоғары нәтижелер ретінде анықталатын экономикалық тиімділіктен шығатын немесе орындалған жұмыс бірліктіріне жұмсалған шығындарды есептеп, трансакциондық шығындар талдауын қарайық.
3-кесте
Шығыс Қазақстан облысы бойынша трансакциондық шығындар
|
Көрсеткіштер
|
2005 жыл
|
2006 жыл
|
2007 жыл
| |
Бюджет, барлығы
|
50 490 562,0
|
69 794 077,3
|
94 308 342,4
| |
Мемлекеттік шығындардың жалпы сипаты (мың. теңге)
|
3 008 606,0
|
3 836 004,4
|
4 503 093,0
| |
Мемлекеттік басқарудың жалпы қызметін орындайтын өкілетті, атқарушы және басқа да органдар
|
2 470 581,0
|
3 240 232,2
|
3 812 464,6
| |
Соның ішінде үкіметтің өкілетті органдары:
|
141 287,0
|
153 510,0
|
187 714,0
| |
-Облыс мәслихатының аппараты
|
16 379,0
|
17 617,5
|
20 184,0
| |
-аудан мәслихатының аппараты
|
124 908,0
|
135 892,6
|
167 530,0
| |
Соның ішінде үкіметтің өкілетті органдары:
|
2 329 294,0
|
3 086 722,1
|
3 624 750,6
| |
Облыс әкімінің аппараты
|
719 599,0
|
920 060,3
|
1 160 780,5
| |
Аудан әкімінің аппараты (облыстық мәні бар қалалар)
|
750 139,0
|
935 730,0
|
1 265 467,0
| |
Қаладағы аудан әкімінің аппараты, аудандық мәні бар қалалар, ауыл округіне қарасты елді мекендер
|
859 596,0
|
1 230 931,8
|
1 198 503,1
| |
Үкіметтің жергілікті органдар аппаратының саны
|
3 397
|
3 427
|
3 427
| |
Облыстағы үкіметтің жергілікті органдарын ұстауға жұмсалатын барлық шығындар пайызбен
|
4,9
|
4,6
|
4
|
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі уақытта экономика дифференцияциаланған территориялық даму проблемасымен сипатталады , сол себепті мемлекетке аймақтардың дамуында теңдікті қамтамасыз ету, проблемалы аумақтарды сүйемелдеу , аймақтық бәсекені жөнге салу , әлеуметтік - экономикалық дифференцацияны тегістеу үшін шаралар қабылдау қажет. Осы проблема ел үшін жеткілікті ұзақ уақыт мінездемелі , бірақ осы кезде Қазақстанның экономикалық дамуы нәтижелі аймақтық реформалар қабылдауға рұқсат етеді .
Біршама бос аймақаралық ресурс айналымы бар бірыңғай ауылшаруашылығы кеңістігін сақтауда республика аймақтарының реформаларды өткізу екпінімен айырмашылығын, аймақтық басқару нәтижелілігі , кәсіпкерліктің және нарық инфражүйелерінің дамуын, сыртқы экономикалық қызметті , шетел капиталын тартуды ескеру маңызды .
Біздің көзқарасымыз бойынша, аймақтық басқару құрылған шаруашылық субьектілерінің қарым-қатынасына сәйкес келіп, нарықтың жеке, бірлестік бөліктері талабына сай болып қана қоймай, өзінің қарапайым әрекеттестігімен аймақтық өндірістің экономикалық және әлеуметтік нәтижелілігін жоғарылатудың қажетті өсімін қамтамасыз ететіндей құрылуы тиіс.
Облыстың аймақтық басқару жүйесіне кіретін мінездемесі ретінде аймақтың әлеуметтік және экономикалық жұмыс жасауының талданған ақпараты, сонымен қатар қолданылатын заттық-техникалық, еңбек, қаржы ресурстары, берілген уақыт аралығында басқару процесінде қолданған шығындардың көлемін анықтайтын сандық және сапалық көрсеткіштер болып табылады. Біздің ойымызша, бұл аймақты басқару жүйесі элементтерінің әрекеттестігін дамытудың қажетті шарты болып табылады. Ол пайда болатын алдағы ағымдағы тенденцияны, перспективалы және стратегиялық әлеуметтік - экономикалық дамуды, ресурсты қолдану нәтижелілігін талдауды, өндіріс нәтижелілігін, тұтынылушы ресурстардың экономикалық өсу резервтерін анықтауға мүмкіндік береді.
Бірақ, аймақтық саясатты мінездемелейтін аймақ «дискриминациясы», әлеуметтік көзқараста, азаматтардың мекен-жайы бойынша құқықтарына шек қоюдан құтылу қажеттілігімен ақталуы мүмкін. Сәйкесінше, аймақтық басқару халық табысының, жұмыссыздық деңгейінің, әлеуметтік инфражүйенің, көлік жүйесінің, коммуникация, қоршаған орта жағдайының және т.б. аймақаралық айырмашылығын тегістеуге бағытталуы тиіс.
Аймақтық басқару жүйесіндегі негізгі әрекеттесуші элементтер, біздің ойымызша, басқару түрлері (ағымдағы, перспективалы және стратегиялық), басқару функциялары (жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу, бақылау, есеп және талдау),функцияны мағынаға толтыру мақсатындағы нақты қабылданатын шешімдер,оларға сәйкес басқару әрекеттестігінің арнаулылығы және бағыттылығы, және де әдістер, тәсілдер және облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуын басқару стратегиясы болуы керек.
Қорыта келе аймақтық проблемаларды зерттеуде жүйелік талдауды қолдану зерттеушінің инструментарийін кеңейтіп, жасалынатын аймақтық экономиканы басқару үлгісінің нақтылық және барабарлық деңгейін көтеретіндігін, экономикалық кеңістіктің құрылуында жаңа мүмкіндіктер ашатынын айта кеткен жөн.
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде жергілікті басқарудың түрлері мен формаларының кең диапазоны байқалды. Халықаралық тәжірибеге сәйкес, біз келесі бағыттарда реформалар жүргізуіміз қажет:
- Мемлекеттік саясатты жасау әдістерін конъюнктуралық факторларды емес, халықаралық назар мен стратегиялық мақсаттарды ескере отырып ұштау.
- Әр түрлі әлеуметтік топтардың назарын жақсылап бақылау арқасында мемлекеттік қызметтерді таратуда бағыттылықты күшейту.
- Мемлекеттік қызметтердің сапасын жақсарту және нәтижелілігін жоғарылату, нновациялық жақын келуді, прогрессивті практикалық тәжірибені ендіру.
- Азаматтардың қажеттіліктерін толық қанағаттандыру және қызметті электронды жүйе арқылы тарату үшін мемлекеттік басқаруда ақпараттық жүйелерді қолдану.
- Қызметкерлерді ынталандыру жүйесін өзгерту, жұмыс көрсеткішін бағалау жүйесін жақсарту, және де осындай қызметке әйел адамның, басқа ұлт өкілдерінің, мүгедектердің кең қол жеткізе алуы арқылы мемлекттік қызметке жаңарту енгізу.
Орта және шағын бизнес кәсіпорындардың кооперациясының халықаралық тәжірибесі кооперативтерді құру өнімділікті бірталай көтеретінін және оның мүшелерінің (шағын және орта бизнес кәсіпорындары) тұрақты дамуын қамтамасыз ететіндігін көрсетеді. Қазақстанда СПК құру аймақтардың бәсеке қабілеттілігін көтеруге кластерлі даму механизмдарының енгізу, өзін-өзі ұйымдастыру және ішкі ресурстарды мобилизациялау арқылы жағдай жасайды. Тұрақты бизнес-құрылымдарды мемлекет қатысуы арқылы біріктіру өзінде аймақтың экономикалық белсенділігін шоғырландырған және бәсекеге қабілетті өндірістерді құру катализаторы болуға қабілеттілер ірі аймақтық орталықтар құру мүмкіндігін береді. Бұл мемлекеттік және жеке сектордың бірігуі арқылы аймақтардың дамуына нәтижелі көмек беруге, кластерлі әдіс негізінде бірегей экономикалық нарық құруға мүмкіндік береді. СПК аймақ инновациясының орталығы, ішкі және сыртқы нарықта өндірістік және ауылшаруашылық өнімнің ірі жабдықтаушысы болады және шағын және орта кәсіпорын өнімін өткізуге, нәтижелігі аз жеке кәсіпорындардың бірігуіне болысады. Аймақтық СПК жасау нәтижесінде жаңа бәсеке көтеретін өндіріс жасау, аймақтарда жұмыс орнының көбеюі, жұмыстағы өндіріс өнімінің көбеюі,экспортқа шақталған отандық өнімді жоғарғы бағамен өткізу, рентабельсіз мемлекеттік кәсіпорындар санын қысқарту, кәсіпорын субъектілерінің өнімінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру күтіледі. Бұл Қазақстанның ВТОға кіру қарсаңыда әсіресе өзекті.
Достарыңызбен бөлісу: |
