Second endpoint of edge (Жақтың екінші соңы).
INT of (кескіндердің қиылысы ретінде орта).
Inscribed in circle/curcuniscribed about circle: I (сызылған)
Radius of circle: 10 (радиус өлшемі, курсормен белгілеуге болады)

Сурет 2
ПОЛИСЫЗЫҚ
Б
ұл енді мүмкін белгілеумен турасызықты және доғалық сегменттердің жүйелілігі. Сынғандар берілген ені бар сызықтардың белгіленуі, сонымен қатар нүкте бойынша қисық және доғалардың болуы.
Command: PLINE
Полисызықтың енін өзгерту үшін кілт:
Halr-width (жартылай ені) кең сегменттің осьтік сызығынан шетіне дейін қашықтық беріледі;
Width (ені) – келесі сегмент енін береді.
Undo (жою) – соңғы жасалған сегментті жою үшін қолданылады.
Турысызықты сегменттерді жасау режиміндегі сызықтар:
Arc (доға) – доға режиміне көшу.
Close (тұйықта) – кескінмен тұйықтау.
Length (ұзындығы) – сол бағыттағы алдындағы сегменттің жалғасы.
Доға режиміндегі кілттер:
Angle (бұрыш) – орталық бұрыш (сағат тіліне қарсы доғаны салу).
Center (орта) – доға ортасы.
Close (тұйықта) – доғаны тұйықта.
Direction (бағыттау).
Line (кескін) – кескін режиміне көшу.
Radius (радиус) – доға радиусы.
Second point (екінші нүкте) – үш нүкте бойынша доғаның екінші нүктесі.
ҮЛГІ: Сызық қалыңдығын орнатумен сынықты салу.
Command: PLINE
From point: 40,10 (T.1) (сурет 3)
A
rc/Cl/Half/Len/Undo/Width: W (ені)
Starting width: 0.5 (бастапқы ені)
Ending width: 0.5 (соңғы ені)
Arc/Cl/Half/Len/Undo/Width: 50,12 (T.2)
Arc/Cl/Half/Len/Undo/Width: W (ені)
Starting width: 3 (бастапқы ені)
Ending width: 0 (соңғы ені)
Arc/Cl/Half/Len/Undo/Width: 60,14 (T.3)
Arc/Cl/Half/Len/Undo/Width: ENTER (шығу)
U- әрекетті жою.
Ү
ЛГІ: Полисызықтың көмегімен доғаны орындау
Command: PLINE
From point: 40, 8 (T.1) (сурет 4) 3 2
Arc/Cl/Half/Len/Undo/Width: A (доға режимі)
Ang/Ce/Cl/Di/Ha/Lin/Rad/Sec/Wid: A (бұрыш)
Included angle: 60 (бұрыш өлшемі 2)
Center/Radius/ C (орта жасау) 1
Center point: 40,24 (орта координаттары 3)
Ang/Ce/Cl/Di/Ha/Lin/Rad/Sec/Wid:
Current line-width is 00.00
Полисызықтың ағымдағы ені 00.00
Фигура
Сommand: SOLID
Сұраулар: First point (бірінші нүкте), Second point (екінші нүкте). Ары қарай шексіз цикл: Third point (үшінші нүкте), Fourth point (төртінші нүкте).
Оң және кері нүктелерді беру тапсырмасы, түрлі шекараны анықтайды. Егер алдын-ала Fill (боя) командасында ON кілті берілсе, онда фигура тегіс аймақ ретінде суреттеледі, OFF егер болса, контур ретінде.
Command: SOLID
First point: 10,15 (T1) (сурет 5)
Second point: 10,10 (T2)
Third point: 20,20 (T3)
Fourth point: 20,10 (T4)
Third point: 30,20 (T5)
Fourth point: 30,10 (T6)
T1 
T3 T5
T2. T4. T6
Сурет 5.
ЖОЛАҚ
Команда TRACE (жолақ).
Сұраулар: Trace width: - жолақ ені.
From point: - нүктеден.
To point: - нүктеге.
TRACE командасындағы кескіндер LINE командасындағыдай беріледі. Айырмашылығы, TRACE командасында жолақ енінің мәні сұранады. Оны енгізуде берілген өлшем бірлігінде сызба үшін санда беріледі, жолақ енін беретін координаттар белгілеумен беріледі.
TRACE командасында берілген бастапқы және соңғы нүктеге сәйкес кескін жолақтың орта сызығына тең. Берілген кескін келесі кенкін берілгенше, экранға шықпайды, немесе TRACE командасының жұмысы ENTER тоқтатылмаса. Торецті жақтар орта сызықпен перпендикуляр. Егер FILL командасында ON кілті берілсе, онда жолақ тегіс сызықпен беріледі.
Command: TRACE
Trace width: 2 (жолақ ені)
F
Т4
Т3
Т1
Т5
Т2
rom point: Нысанамен нүктені көрсету
To point: Т1,Т2,Т3,Т4,Т5,Т1.
Сурет 6
МӘТІН
Мәтін графикалық примитив болып табылады. AutoCAD мәтіннің түрлі типтерін (стиль) беруге болады. Оның тапсырмасын STYLE (СТИЛЬ) командасы жасайды, ол Text Style (Мәтіндік стильдер) диалог терезесін шығарады (сурет 7), FORMAT (ФОРМАТ) экранды менюден шығарылады.
Сурет 7
Text Style диалог терезесі
Мәтіннің түрлі типтерін Style name аймағында белгілеуге болады.
Height аймағында мәтін биіктігі беріледі. Тrue Type типтері үшін биіктік әріп биіктігі емес, ал аймақ биіктігі, латын әліпбиінің басқа әріптері. Егер символдар биіктігін 0 тең деп алса, TEXT (МӘТІН) және DTEXT (ДМӘТІН) командаларында символ биіктігі белгіленеді;
Width factor:
Сығу-тарту дәрежесі <үндемеу бойынша>: масштабты коэфициент;
Obliquing angle :
Еңкею бұрышы <үндемеу бойынша>: – нормальға қатысты мәтін бұрышы: жайлы оң (сағат тілі бойынша), кері солға (сағат тіліне қарсы);
Стандартты стиль дегеніміз жаңа суретті жасау кезінде:
STANDART (СТАНДАРТ) мәтіндік стиль атауы
Шрифт файлының атауы - txt
Биіктігі - 0
Тығыздау/Тарту дәрежесі - 1
Бұрылу бұрышы - 0
Оңнан солға - Жоқ
Аударма түрде - Жоқ
Бағыттама - Горизонталь
Сызбаға енгізу үшін мәтіндік ақпараттың бір жолағы AutoCAD TEXT (МӘТІН) – пункт Single Line Text (Біржолды) қосымша меню Text (Мәтін), түсуші меню Draw (Суреттеу).
Сұрау:
Justify/Style/:
Тегістеу/Стиль/<Бастапқы нүкте>:
Сұрауға жауап ретінде:
Нүктені белгілеу – негізгі сызық бойымен сол жақ нүкте бойынша мәтін жолын тегістеу үшін (сурет 8).
Орта (рамка жағының ортасы, оған мәтін жолы жазылған)
Жоғарғы (бас әріптің жоғарғы мәні)
Негізгі сызық
Сурет 8
J енгізу (B – тегістеу) – тегістеу кілттерін қолданумен мәтіндік жолды тегістеу;
S енгізу (C – Стиль) – жаңа мәтіндік стильді орнату үшін;
немесе Айырық – мәтіндік жолды алдыңғысының астына орнату үшін.
Бастапқы нүктені белгілеумен мәтін үшін сұрау:
Height :
Биіктігі <үндемеу бойынша мәні>:
Негізгі сызықтары бас әріптердің биіктігін анықтайды. Сол мәтіндік стильде алдындағы мәтіндік элементпен қолданылған биіктік алынады. Сұрау беріледі, егер стильде биіктік мәні болса, Э нольге тең, кері жағдайда мәтіндік стиль биіктігінің мәні алынады;
Rotation angle:
Бұрылу бұрышы <үндемеу бойынша мәні>:
Бастапқы нүктеге қатысты мәтіннің базалық сызығының бағыттамасын белгілейді. Бұрыштың соңғы белгіленген мәні қолданылады;
Text:
Мәтін:
Мәтіндік жол енгізілуі сұралады.
Мәтінді қалыптастыру кезінде (J) тегістеу қолданылса, келесі сұраулар туады:
Align/Fit/Middle/Right/TL/TC/TR/ML/MR/BL/BC/BR:
СЫЗылған/Енібойынша/Орта/Орталық/ОҢға/ВЛ/ВЦ/ВП/СЛ/СЦ/СП/НЛ/НП/НЦ.
Тегістеудің барлық кілттерін қолданғанда, Align (сызылған), мәтін биіктігі сұралады:
Hight :
Биіктігі <үндемеу бойынша>:
Барлық жағдайда мәтінді енгізу сұрауға жауап беру ретінде жүзеге асырылады:
Text: ...
Мәтін: ...
Мәтіннің бірнеше жолын енгізгенде, DTEXT (ДМӘТІН) – динамикалық мәтін қолданады, онда TEXT (МӘТІН) командасындағы кілттер қолданылады. Text сұраулары: (Мәтін J циклды беріледі). Мәтін жолдары жүйелі енгізіледі. Мәтін енгізілуін аяқтаған соң басылады.
ТАПСЫРМА
Тақырып 4,8: 1. Сурет 9 көраетілген сызбаны сызу.
2. Қалыңдығы 0.8 полисызықпен оны суреттеу қажет.
3. TEXT (МӘТІН) командасы көмегімен сызбада берілген мәтінді суреттеу.
Сурет 9
8. Студенттердің өздік жұмысына тапсырмалар
Тақырып 5 Микродеңгейде жылутехникалық объектілерді модельдеу
Тақырып 6 Макродеңгейде жылутехникалық объектілерді модельдеу
Тақырып 7 Жылутехникалық объектілердің параметрикалық синтезі
Өздік жұмысқа тапсырмалар:
Тапсырма №1.
1) А3 сызбасының форматын беру (297420).
2) Экранға 10 координатты торды шығару режимін орнату.
3) Адым 5 тордың түйіндерге графикалық маркерінің байланысын орнату.
4) ZOOM (КӨРСЕТ) командасымен экранға берілетін суретті үлкейтетін масштабты шығару.
5) Қабаттардың тағайындалуын жүзеге асыру:
OSN – сызбаның негізгі сызықтары бар қабат;
POST – қосымша (уақытша) салулар қабаты;
RAZM – өлшемдерді салу қабаты;
OSI – осьтік сызықтары бар қабат;
TONK – сызбаның типтік сызықтары құрамды қабат (штрихтау, резьба және т.б.)
6) Негізгі сызықтар (OSN) қабатында PLINE (ПОЛИСЫЗЫҚТАР) командасы арқылы қалыңдығы
0,8 мм тетіктер "обводкасын" жасау.
7) Блок түрінде дайындама жасалған, негізгі жазуды (рамка) қалыптастыру. Блокты INSERT
(ОРНАТ) командасы арқылы орнату және қажетті тексттік ақпаратты қосу.
Тапсырма №2
1. Кесте 1 өлшемдерді алып, 1,2 суреттерде көрсетілген беттерді құру.
2. Вариантқа сәйкес, кесте 2 бойынша үшөлшемді элементарлы беттерді құру.
Вариант №1
Вариант №2
Вариант №3
Вариант №4
Вариант №5
Вариант №6
Вариант №7
Вариант №8
Вариант №9
Вариант №10
К
есте 1.
Параметр Мағынасы
|
А
|
В
|
С
|
D
|
R
|
R1
|
R2
|
SURTAB1
|
Бастапқы бұрыш
|
Орталық бұрыш
|
Вариант Номері
|
1
|
0
|
10
|
90
|
95
|
20
|
0
|
50
|
6
|
0
|
270
|
2
|
5
|
20
|
85
|
90
|
16
|
10
|
50
|
8
|
45
|
- 270
|
3
|
10
|
15
|
95
|
85
|
26
|
20
|
40
|
10
|
90
|
180
|
4
|
15
|
15
|
95
|
80
|
16
|
30
|
0
|
12
|
480
|
-180
|
5
|
20
|
15
|
95
|
95
|
20
|
40
|
0
|
14
|
0
|
90
|
6
|
25
|
10
|
90
|
90
|
16
|
0
|
40
|
16
|
-45
|
-90
|
7
|
30
|
20
|
95
|
85
|
20
|
10
|
40
|
6
|
-90
|
270
|
8
|
35
|
20
|
95
|
80
|
16
|
20
|
50
|
8
|
-180
|
-270
|
9
|
40
|
30
|
90
|
90
|
26
|
30
|
30
|
10
|
0
|
180
|
10
|
45
|
10
|
90
|
80
|
20
|
40
|
10
|
12
|
90
|
-180
|
Кесте 2.
Параметр Мағынасы
|
Конус
|
R негізі
|
D негізі
|
Конус биіктігі
|
Сегменттер саны
|
Пирамида
|
Жартысфера
|
Радиус
|
Ұзақтық бойынша сегменттер саны
|
Ені бойынша сегменттер саны
|
Вариант Номері
|
1
|
У
|
---
|
90
|
95
|
10
|
H
|
Ч
|
30
|
8
|
16
|
2
|
H
|
20
|
---
|
90
|
16
|
У
|
К
|
40
|
10
|
14
|
3
|
У
|
---
|
80
|
85
|
14
|
H
|
Ш
|
50
|
12
|
12
|
4
|
H
|
40
|
---
|
80
|
16
|
У
|
Ч
|
30
|
14
|
10
|
5
|
У
|
---
|
70
|
95
|
10
|
H
|
К
|
40
|
16
|
8
|
6
|
H
|
10
|
---
|
90
|
12
|
У
|
Ш
|
50
|
8
|
16
|
7
|
У
|
---
|
60
|
85
|
14
|
H
|
Ч
|
30
|
10
|
14
|
8
|
H
|
50
|
---
|
80
|
16
|
У
|
К
|
40
|
12
|
12
|
9
|
У
|
---
|
88
|
90
|
10
|
H
|
Ш
|
50
|
14
|
10
|
10
|
H
|
30
|
---
|
80
|
12
|
У
|
Ч
|
50
|
16
|
8
|
2 кестеге ескерту: У-кесілген, H- кесілмеген, Т-тетраэдр, Ч-чаша, К-купол, Ш-шар. Егер конус кесілген болса, онда жоғары радиус (диаметр) негізгі радиус ортасына (диаметра) тең.