Пән бағдарламасының Нысан (Syllabus) титулдық пму ұс н 18. 4/19

6. Дәріс сабақтарының мазмұны

1. «Көлік техникасының энергетикалық кондырғылары» пәні және оңың мазмұны. Еліміздің халық шаруашылыгындағы көлік техникасының және технологияның орны мен ролі: Көлік техникасының эиергетикалық кондырғыларының бірдейлігі және түрлі болуы және олардын еліміздегі халық шаруашылығы үшін маңызы. . [3, 12-34б., 5, 3-6б.]

2. Әр түрлі энергетикалық қондырғының жұмыс істеу принциптері. Отын энергетикалық қорларын пайдаланудағы энергетикалық қондырғының ролі және, қоршаған ортаны қоргау мәселелері. [2, 15-30б., 5, 13-26б.]

3. Әр түрлі энерғетикалық кондырғылардың кәзіргі жағдайы және болашакта дамуы. [2, 1-4б., 5,стр.3-6б.]

1. Әр түрлі техникалардың энергетикалык қондырғыларының топталуы және техникалық сипаттамалары. [3, 34-40б., 5, 40-50б.]

2. Энергетикалық қондырғының принциптік, жинақталу және кинематикалық сүлбалары: тағайындалуы әр түрлі кәзіргі заманғы піспекті қозғалтқыштардың негізгі түйіндерінің кұрылымдық ерешеліктері: газды турбиналық қозғалтқыштарының және қондырғыларының, көліктік дизель-генераторларынын, компрессорларының және тоңазытқыш машиналарының кұрылымдық және жылулык сұлбалары. [3, 50-150б., 5, 40-120б.]

3. Энергетикалық қондырғы жүйелерінің топталуы және тағайындалуы.

Ауамен қамыту, отын беру, жүмыс режимдерін автоматты реттеу, үйкелетін бөлшектерді майлау, жылумен кернеуленетін түйіндердін салқындату, оталдыру және оқтату, апаттық жұмыс режимдерінен автоматты қорғау жүйелерінің құрьлымдық ерекшеліктері, жүмыс істеу принциптері және сипаттамалары. Тартым трансформаторларының топталуы. Бірінші: және екінші жағында реттеудің негіздері. [3, 150-200б., 5, 120-140б.]

4. Тоназыткыш машиналарының жылуалмасу аппараттары және компрессорлар.

Дәстүрлік емес энергетикалық қондырғының қүрылымдық сұлбалары. [3, 9-34б., 5, 25-40б.]
3 тақырып. Жұмыстык процестердің теориясы және энергетикалык қондырғылардын есептелуі

Жоспар:

1. Отын және жанғаннан кейін қалатын заттар.

Жылулық энергетикалык қондырғыларда колданатын отындардың түрлері және олардың кысқаша сипаттамалары. Қоспа жасау тәсілдері. Әр түрлі жылулык энергетикалык қондырғыларда отын-ауа қоспасының жану процесінің физика-химиялык неғіздері. Жылулык козғалткыштарда отын жануының термохимиялық есебі. Жанғаннан кейін қалатын заттар және олардың қоршаган ортаға әкелер әсері. Жанғаннан кейін калатын заттардың зиянсыздандырылу тәсілдері. [1, 62-100б., 5, 120-190б.]

2. Пісіпектік іштен жану қозғалтқыштарының жұмыстық процесі.

Негізгі үғымдар мен анықтамалар. Піспектік іштен жану қозғалткышының ғаз реттеу циклдары, такттілері және фазалары. Көрсеткіш диаграммалары. Іштен жану қозғалтқыштар цилиндрінде өтетін жүмыстык продестердің теориясы: сығылу, жану-үлғаю, газ алмасу продестері. Процестердің негізгі параметрлері және оларды есептеу әдістері. Механикалық жоғалтулар. Керсеткіш және тиімді көрсеткіштері: іштен жану қозғалтқыштарының жылулық балансы. [3, 160-185б., 5, 180-190б.]

3. Қалактық машиналардың және газды турбиналык қозғалткыштардың (ГТҚ) жүмыстык процестері.

Негізгі ұғымдар мен аныктамалар. ГТҚ циклдары. ГТҚ-ның жүмыстық процесінің теориясы және есептеу негіздері. Газды турбиналарының жылулың есебі: турбинадағы газдың үлғаю процесінің теориясы. Турбинадағы жоғалтулар. Турбинаның ПӘК-і және қуаты. Көп сатылы турбиналар. Турбиналардың сипаттамалары. [2, 60-85б., 4, 80-90б.]

4. Турбокомпрессорда ауаның және тоңазыткыш компрессорында фреонның сығылу процесі: компрессордың ПӘК-і, оның пайдаланатын куаты және сипаттамасы. Компрессордың есебі. ЭЕМ-да қозғалтқыштың процестерін модельдеу. [2, 120-185б., 5, 100-150б.]

5. Қозғалтқьштың жұмыстық процесіне құрылымдық пайдаланғыштық және климаттык факторларының әсерін бағалау үшін модельді пайдалану.

Трансформатор орамының көмегімен кернеуді реттеу, әр түрлі байланыс сүлбаларының комегімен бір бағытта және карсы бағытта қосу сатысы. [1, 60-85б., 5, 80-90б.]

1. Энерғетикалық қондырғылардың сипаттамалары.

Піспекті: ІЖҚ және ГТҚ -ларының сипаттамаларының түрлері. Тоназытқыш агрегаттардың және компрессорлардың сипаттамалары. [4, 170-188б., 5, 120-140б.]

2. Энергетикалык қондырғылардың қуатын жоғарылату тәсілдері.

ІЖҚ-тарын үстеме үрлеу. Үстеме үрлеу жүйелері және сұлбалары. Форсирование. Ауаның аралық салқындатылуы. Тартым трансформаторларының сипаттамасы. [4, 125-135б., 5, 50-72б.]

3. Піспек машинасының және үстеме үрлеу агрегаттарының кәзіргі заманға сай жұмысы: кұрастырылған ІЖҚ-тарының жүмыстық процестерінің параметрлеріне қоршаған ортаның әсері. [3, 70-88б., 6, 20-40б.]

1. Піспек козғалысының кинематикалық сипаттамасы. ЭЕМ-да піспектік ІЖҚ-ның айналшак механизмдеріндегі бар күштерді есептеу және олардың сұлбалары; қозғалтқыштары теңгеру; білік жетегінін айналым тәрбелісі туралы негізгі үғымдар; атнидірілдік және демпферлердің тағайындалуы. [4, 20-35б., 6, 10-35б.]

1. Пайдалануда энергетикалық кондырғылардың жұмысы: бос жүріс, түрақталған және түракталмаған режимдер. Пайдалану режимдеріндегі жұмыстың ерекшеліктері. [1, 120-150б., 6, 10-20б.]

2. Энергетикалык қондырғылардың пайдаланудағы жүмысының техника-экономикалық көрсеткіштері. Жүрістік және жүрістік емес жағдайларында трансформаторлардың жұмысы. Жұмыс көрсеткіштеріне пайдалану факторларының және климаттык жағдайдың әсері. Энергетикалық кондырғылардың сипаттамаларының кәлік техникасының техника-экономикалық көрсеткіштерімен және тартым касиептерімен өзара байланысы. Жалпы энергетикалық қондырғылардың және көлік техникасының пайдаланудағы кауіпсіздік сұрақтары. [1, 80-120б., 6, 25-40б.]
7 тақырып Энергетикалык кондырғылардың сенімділігі, динамикасы және оларды сынау

Жоспар:

1. Энергетикалык кондыргылардың сенімділігі және онымен қамту жолдары.

Техникалық диагностика жүйелері. Энергетикалық қондырғылардың техиика-экономикалык көрсеткіштерін жоғарылату үшін диагностиканы қолдану. Тартым трансформаторларын сынау түрлері. Сынаудың мақсаты және түрлері. Энергетикалық кондырғыларды сынақтан өткізу үшін қолданылатын әдістер мен күралдар. Экснерименттерді жобалау және өвдеудің математикалық әдістері. [1, 240-300б., 4, 50-70б.]

7. Тәжірибелік сабақтардың мазмұны

№ 1 Тәжірибелік жұмыс

1. Фамилиясы алфавиттің А әрпінен Н әрпіне дейін басталатын студенттер дизельді, ал қалғандары бензин моторын таңдауға тиіс.

2. Вариант нөмірі (мотор) студенттік кітапша нөмірінің соңғы саны бойыша, ал қосымша вариант (есеп шарты) соңғының алдындығы сан бойынша аңықталады.

3. Тапсырма варианты осы пән бойынша курстық жобаның варианты болып табылады!

Піспекті мотордың жұмыс циклі процестерінің өлшемдері мен көрсеткіштерін есептеу. Индикаторлық және тиімділік көрсеткіштерін есептеу. Жылулық балансты есептеу және диаграммасын салу. Индикаторлық диаграмманы есептеу және салу. [2, 3, 9, 10]

Тапсырма – Тақырып бойынша материалды оқып, жылулық есеп, жылулық баланс және индикаторлық диаграмманы сипаттап, реферат жазу.
2 тақырып. Жұмыс процесінің теориясы және энергетикалық қондырғыны есептеу.

Моторлық отын түрлерінің негізгі сипаттамалары және қолданыстақ қасиеттері. ІЖМ нақты циклінің ерекшеліктері, индикаторлық диаграмма және газ алмастыру фазалары. Екі ырғақты цикл жөнінде түсінік. Мотор жүйелерін есептеу. ІЖМ-да қосынды түзу әдістері. Бензин моторы мен дизельдің отын аппаратурасының құрылысы мен жұмыс принципі.[1, 3, 6, 8, 10]

Тапсырма – Тақырып бойынша материалды оқып, моторлық отын түрлерінің негізгі ерекшеліктерін сипаттап, реферат жазу.
3 тақырып. Энергетикалық қондырғылардың сипаттамалары және қуатын ұлғайту әдістері.

Піспекті мотордың типтік сипаттамалары және анықтау әдістемесі. Курстық жобадағы сыртқы жылдамдық сипаттаманы талдау. ІЖМ-ның қуатын ұлғайту жолдары. Моторды үрмелеу жүйесі. Газтурбиналық үрмелеу. [1, 3, 7, 8, 10]

Тапсырма – Тақырып бойынша материалды оқып, үрмелеу тәсілдерін сипаттап, реферат жазу.
4 тақырып. Піспекті мотордың кинематикасы мен динамикасы.

ИІМ-ін кинематикалық талдау мақсаты. ИІМ тетіктеріне түсетін күштер мен моменттерді анықтау әдістемесі. Піспекті мотор жүрісінің әркелкілігі және оны теңдестіру. Иінді білік жүйесінің ширатылу тербелісі жөнінде түсінік. [1, 2, 8]

12. Студенттердің білімін бағалау өлшемдері

Пәнді оқу барлық өткен материалды қамтитын аралас (тестілеу+жазбаша) формада өтетін емтиханмен аяқталады. Емтиханға жіберудің міндетті шарты бағдарламада қарастырылған тапсырмаларды орындау болып табылады.

Әр тапсырма 0-100 баллмен бағаланады.

Жіберу рейтингі ағымдағы сабақтардағы (дәріске қатысу, үй тапсырмасы, СӨЖ тапсырмасы, тәжірибе тапсырмалары және межелік бақылау.) барлық орындалған тапсырмалардың орташа арифметикалығымен есептеледі.

Пән бойынша қорытынды бақылауға (ҚБ) оқу жұмыс бағдарламасының барлық талаптарын орындаған (СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру) және жіберу рейтингін жинаған (50 баллдан кем емес) студенттер жіберіледі.

Әр пән бойынша студенттердің оқу жетістіктерінің дәрежесі қорытынды бағамен (Қ) анықталады, ол жіберу рейтингі (ЖР) және қорытынды баға (ҚБ) қосындысынан және бардық салмақтық үлестерді (СҮ) есепке алып анықтайды:

Пән бойынша қорытынды баға студенттің жіберу рейтингі және қорытынды бақылау бағалары дұрыс болған кезле ғана есептеледі. Қорытынды бақылауға дәлелсіз себеппен келмеу «қанағаттанарлықсыз» деген бағаға тең келеді.

Пән бойынша емтихан және аралық аттестаттау нәтижелері студенттерге сол күні немесе жазбаша емтихан күннің екінші жартысында босла келесі күні жеткізіледі.

Межелік бақылау (рейтинг) және қорытынды емтихандағы студенттің бідім бағасын 0-100 дейнгі % саналады.

Жұмысты белгіленген уақыт мерзімінде тапсыру қажет. Емтихандық сессия басталуына 3 күн қалғанда – барлық тапсымаларды тапсырудың соңғы мерзімі болып табылады.

Барлық тапсырмаларды тапсырмаған студенттер емтиханға жіберілмейді.

Әрбір оқу сабағында өткен материалдарды қайталау және адалдау міндетті. Оқу материалдарын игеру дәрежесі тесстік және жазбаша жұмыстармен тексеріледі. Студенттерді тестілеу ескертусіз жүргізілуі мүмкін.

Бірінші – оқытушының пән бойынша бағыттау мақсатында жүргізген сабақтары кезінде берілген мәліметті студенттердің белсенді түрде қабылдауын қамтамасыз ему.

Екінші – оқытушының ақыл-кеңесін ескере отырып, студенттер өз бетінше оқу-әдістемелік әдебиет пен оқулықтарды зерделейді және үй тапсырмаларын, бақылау, курстық т.б. жұмыстарды орындайды. Бұл кезеңде студенттердің жұмыс әдісін білуі және қажырлы болуы маңызды.

Үшінші – оқу барысында кездесетін қиындықтарды талдап, оның себептерін анықтауға тырысу, оқытушыға сұрақтар қойып, оған өзінше жауап табу.

Төртінші – оқытушымен әрдайым байланыста болып, ақыл-кеңес, нұсқаулар алу.

14 Әдебиеттер тізімі

1. Двигатели внутреннего сгорания: учебник в 3 кн. Под ред. В. Н. Луканина М: Высшая школа, 2005г.

2. Двигатели внутреннего сгорания: Устройство и работа поршневых и комбинированных двигателей: Учебник для студентов вузов по специальности «Двигатели внутреннего сгорания» /В.П. Алексеев, В.Ф. Воронин, Л.В. Грехов и др.; Под общей ред. А.С. Орлина, М.Г. Круглова. – 4-е изд., перераб. и доп. – М.: Машиностроение, 1990. – 288 с., ил.

3. Райков И.Я., Рытвинский Г.Н. Конструкция автомобильных и тракторных двигателей: Учебник для студентов вузов по специальности «Двигатели внутреннего сгорания».– М.: Высшая школа, 1986. – 352 с.

4. Энергетические установки транспортной техники (курсовое проектирование): Учебное пособие Е. К. Ордабаев, А. Б. Байгушкарова, Т. Р. Джармухаметов, Павлодар: Инновац.Евраз.Ун-т, 2009.–88с.

5. Лабораторный практикум по двигателям внутреннего сгорания, Е. К. Ордабаев, А. Б. Байгушкарова, Р. Г. Каримов, Павлодар: Инновац.Евраз.Ун-т, 2007.–72с.

6. Автомобиль және трактор моторының теориясы, Е. К. Ордабаев, Алматы, Респ. баспа кабинеті, 1995ж. – 271б.

Қосымша

7. Толиво, смазочные материалы, технические жидкости. Ассортимент и примечание: Справочник. Под ред. В. М. Школьникова, М.: Изд. Центр «Техинформ», 1999 – 596с.