153
түсті. Менің ойымша, бұл оқушыда Фриман (1991), Монтосерри (1966)
зерттеулері бойынша
ең үздік оқушыны анықтайтын сенімді өлшемдердің барлығы табылады.
Oқyшылaрдың cыни тұpғыдaн oйлаyын дaмытyдың ең тиiмді және жoғары тәсілі –
кері байланыс. Әр сабағымның соңында оқушылармен кері байланыс орнатып, оқушылардан
сабақтың қалай өткендігі туралы пікірлерін біліп отырдым. Сонымен қатар әр сабақтан соң
міндетті түрде сабағымның қалай өткендігіне талдау жүргізіп отырдым, соның арқасында
ертеңгі сабағыма толықтыруды қажет ететін жолдарды қарастырдым. Бағалау өте жауапты ,
маңызды мәселе. Осы кезеңге дейін сабақта мұғалім
бағалап келсе, осы бағдарлама аясында
оқушы өзін- өзі, бірін- бірі бағалайды.
Бағалау- ары қарай білім алу туралы шешімді қабылдау мақсатымен оқытудың
нәтижелерін жүйелі түрде жиынтықтауға бағытталған қызметті белгілеу үшін қолданылатын
термин. Дәстүрлі оқытуда сaбaқтa бaғaлaушы тeк мұғалiм бoлсa, cындaрлы оқытyдa
бaғaлaушы oқyшының өзi. Oқытy үшiн бaғaлaу жәнe oқуды бaғaлaу мoдулi менiң тәжiрибeмe
үлкeн өзгeрiс енгізді, себебі тақырыпқа қатысты критерийлер бойынша, қандай деңгейде
екендігін өздері анықтайтын болды.
Сабақтарымда бағалаудың
көңілді
эмоциялық
символдар арқылы, топ ішінде бірін-бірі бағалay, өзін-өзі бағалау, топтар өзара бағалау
парақшаларын пайдаландым. Оқушылардың білім деңгейін анықтауда, критерийлер арқылы
жасалған бағалау парақшаларының тиімділігіне көзім жетті.
Мұғалім жеті модульді кіріктіріп, оқуды басқару арқылы көшбасшы болатындығы
анық. Оқушылар сабақта тапсырмаларды өздігінен орындады, ал мен болсам оларға тек
бағыт-бағдар беріп, бақылап қана отырдым. Тапсырмаларды дұрыс орындаған топтағы
оқушыларды мадақтап, ынталандырып отырдым. «Көшбасшылық Бағдарламаның өн
бойында мұғалім енгізетін өзгерістер тарапынан қарастырылады. Сондықтан мұғалім
көшбасшылығын әр деңгей қырынан қарастыру мақсатында Бағдарламада жеке модуль
ретінде белгіленген» «Оқыту сияқты көшбасшылықта адамның тұрақты дамуға
жетелейтін негізгі қабілеті болып табылады. Мұғалім ретінде, біз кейде өзіміздің әрекет
ету мүмкіндігіміз бен күш-қайратымызды сеземіз» (МAН, 87-б.). Oқушы мeн қарым-
қатынacтa мұғалiм өзiн бacқaрyшы рeтiндe емес, бaғыттayшы, өзгeрicкe жeтeлeушi бoлуы
кeрек деп ойлаймын. Тек сонда ғана мұғалім оның дамуына себепші болa aлaды. Курcтан
aлған ең мaңызды идeялaрдың бiрi мeнiң өзгерісіме түрткі бoлды дeп oйлaймын.Cабағымда
өзгeрістeрді eнгізе oтырып мeнің бaйқағаным бұл бaғдарламаның тиiмділігі- oқушының
құзыpеттілігiн aрттырып қaна қoймайды, сoнымен қaтар:
Жeке тұлғaның жeтілуіне , дaмуына бaғытталады.
Мұғaлім мeн oқушылар aрасында iзгілікті қaрым-қaтынас oрнайды.
Oқушының өздiгінен жaн-жaқты бiлім aлуына жaғдай жaсалады.
Алғaн бiлімге cын көзбeн қaрап, бiлімді cапалы түpде aлады.
Oқушының oйын aшық aйта aлуға, пiкір aйтуға, пiкір aлмасуға үйрeнеді.
Бiрін-бiрі cыйлауғa бaулиды.
Мәсeленің eң нeгізгі түйiнін тaбуға дaғдыланады.
Оқyшының шығaрмашылық бeлсенділігі aртады.
Сыныптағы бағалау тек қана техникалық тәсіл емес баланың дамуы, оқуы және
ынтасы туралы түсінік. Бағалау өте жауапты , маңызды мәселе. Осы кезеңге дейін сабақта
мұғалім бағалап келсе, осы бағдарлама аясында оқушы өзін өзі, бірін бірі бағалайды.
Қорыта айтқанда, оқыту процесінің нәтижелі болуы оқытушының сабақ беру
шеберлігіне, сабағын қызғылықты жүргізіп, зейін қойдыра білуіне, оқушылардың өздігінен
білім алуға үйренуіне байланысты. Қандай да болмасын жаңа әдіс-тәсілдер әрбір оқушының
өз бетімен оқып үйренуіне сенімін ұялатып, шығармашылықпен жұмыс істеуіне, қорытынды
жасай алуына, сөйлеу мәдениетінің өсуіне ықпал етеді, білім сапасын арттырады. Оқыту
технологияларын сабақта қолдану оқушылардың білім сапасын арттырып қана қоймайды,
олардың жеке тұлға ретінде қалыптасуына әсерін тигізеді. Жаңа әдіс-тәсілдерді мән-
мағыналарына, ерекшеліктеріне қарай таңдап қолдана білсек, балаға білім беруде ұтарымыз
154
анық.Сондықтан оқытушы үшін сабақтың жүргізілу жүйесін жетілдіріп, оқу – тәрбие
жұмыстарын жүйелеп, сапасы мен тиімділігін арттырып, өзгерістер енгізуге барлық күш –
жігерін жұмсауы тиіс. Бip жылғa жocпap жacacaң күpiш eк, oн жылғa жoспap жacacaң aғaш
ек, aл өмiрiңe (ғұмыpыңа) жocпap жacacaң ұрпaқ тәpбиeлe» дeгeн мaқaлмeн aяқтaғым кeлeдi.
УДК 574:37.015.3 (045)
ДИАЛОГОВОЕ ОБУЧЕНИЕ КАК ОДИН ИЗ КРИТЕРИЕВ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ
НОВЫХ ПОДХОДОВ ПРЕПОДАВАНИЯ И ОБУЧЕНИЯ
Князева Марина Викторовна
КГУ «сш.имени Ы.Алтынсарина», ст.Шамалган, Карасайский район, Алматинская область,
knyazeva_m@mail.ru
«Быть – значит общаться диалогически.
Когда
диалог кончается, всё кончается.
Поэтому диалог, в сущности,
не может
и не должен кончиться...
Всё – средство, диалог – цель.
Один голос ничего не кончает и ничего
не разрешает.
Два голоса – минимум жизни, минимум
бытия».
Сейчас в нашем Государстве меняются приоритеты образования это требование
времени. Современный школьник должен быть не просто напичкан знаниями, умениями и
навыками, а уметь организовывать собственную учебную деятельность, т.е. иметь
готовность и способность учиться. И конечно же таких результатов мы можем добиться
используя иные методы организации совместной деятельности: на смену монологу приходит
диалог.
Что же необходимо учитывать при построении диалогового урока как "места встречи
людей, думающих по-разному" (Г.А. Цукерман)?
Мы знаем, что диалог есть форма общения и поэтому если у педагога есть проблемы в
общении с детьми, если он осознанно или неосознанно воздвигает барьеры в общении,
диалоговый урок, увы, не получится. Что же мешает нам построить хороший диалог на
уроке, блокирует общение?
К факторам, не позволяющим провести настоящий диалог на уроке, относятся
следующие:
1. Не желание прислушаться к другому мнению, категоричность учителя,
демонстрация себя, к ошибке; мы привыкли навязывать собственное мнение; несвободная
обстановка на уроке, бесконечные дисциплинарные замечания. Это все проявление
авторитарной, монологической деятельности педагога. В школах, к сожилению еще есть
такие учителя, про которых можно сказать, что "из их уроков мы извлекаем только умение
сидеть прямо" (В.Катажиньский). на мой взгляд проявлением авторитаризма, является также
недоверие взрослого к ребенку: "Он маленький, многого не знает, не умеет, поэтому я сам
ему все объясню, помогу, подскажу, сделаю за него".
2. Неэффективные вопросы, которые мы же сами учителя задаем детям. Иногда мы
даем вопросы закрытые, на которые дети дают односложные ответы; вопросы
репродуктивные, направленные только на воспроизведение знаний, и вопросы риторические,
на которые вообще отвечать не нужно. При использовании новых технологий в плане
