264
Жалпы «Сын тұрғысынан ойлау технологиясының» 90 түрлі стратегиясы бар,
солардың ішіндегі - Даралық пен ұқсастық, Венн диаграммасы, Бес жолды өлең, Галереяға
саяхат, INSERT кестесі, БББ стратегияларын сабақтарымда қолданамын.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясының негізгі мақсаттары:
- Тек қана оқуда емес, өмірде де оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту;
- Өздігінен дұрыс шешім қабылдай білетін тұлғаны дамыту;
- Ақпараттарен жұмыс істей білетін шығармашыл тұлға қалыптастыру;
- Құбылыстарды жан-жақты талдап саралай білетін сыншыл тұлға тәрбиелеу.
Сабақта белгілі қағидалар сақталынуы қажет. Ол үшін тақырып бойынша оқытушы –
оқушыларға тапсырманы орындауға уақыт белгілеуі, сенім көрсетуі, қолдауы және бағыт
беріп көмектесуі қажет.
Оқытушы оқушыларға шешімін табуға қажет мәселе қояды. Оны: қарапайым,
анықтаушы , практикалық , түсіндірмелі , шығармашылық, бағалаушы сұрақтар қою
арқылы жүзеге асырады. Бұл оқушылардың жекелеген мүмкіндіктері мен қабілеттерін
ашуға бағытталады.
Білім алушылардың іс-әрекеті: шешімін табуға қажет мәселені жүзеге асыру үшін:
V
+
-
?
Білдім
Бұл маған жаңалық
Менің
ойыма
қарама-
қайшы
Бұл туралы білгім
келеді
деген сұрақтарға жауап жазады. Ерекше артықшылық бір жағдай: көп сөйлемейтін,
белсенділігі төмен оқушылардың қызығушылығы артып, олардың өз мүмкіндіктеріне қарай
топтар бойынша сабаққа қатысуға тырысады.
СТО технологиясы-білім берудің сапасын арттырудағы тиімді жоба. Ол үшін оқытушы
сабақтың мақсатын нақтылап, оған шығармашылық тұрғыдан келіп, оқушының білімділік,
тәрбиелік жағынан қызығуын арттырып,оның ой-өрісін дамытуда аянбай еңбектенуі қажет.
Неміс педагогі А Дистервергтің «Жаман мұғалім ақиқатты өзі айтып береді, жақсы мұғалім
оқушының өзін ізденуге жетелейді, ойға үйретеді » дегені мәлім .Осы тәжірибені СТО
технологиясы да ұстанады. СТО мұғалім мен оқушының арасындағы қарым-қатынас [6,10б.]
Мұғалім бұл жағдайда танымдық іс-әрекетті ұйымдастыратын ұжымдық істердің ұйтқысы
болғандықтан, оқушылардың шығармашылығы мен танымдық белсенділігін арттырады.
Сын тұрғысынан ойлау негізінде құрылған сабақта тек жақсы оқитын оқушылар ғана
белсенді жұмыс істеп қана қоймай, барлық баланың дамуы үшін қолайлы жағдай туғызып,
қабілеті жеткен жерге дейін еңбек етуі ойластырылса, әр оқушының оқуға деген
қызығушылығы артатыны даусыз. Сондай-ақ, «Сын тұрғысынан ойлау» технологиясына
негізделген сабақ оқушының ой-өрісін дамытып, жан-жақты, терең білім алуына жағдай
жасап қана қоймай, оқушы бірде басқаға көмектессе, бірде басқаның көмегін өзі алады.
Оқушы білімді өз ізденісімен, өз біліктілігімен алады, іскерлік дағдылары қалыптасып,
1. Топ тақырып
бойынша тапсырма
алады
2. Топтың әрбір
мүшесі ізденеді
7. Ой тұжырымдайды
8. Берілген
тапсырманы қорғайды
6. Кесте толтырады
5. Түйінді мәселені
айқындайды
4. Топта тақырыпты
талқылайды
3. Тапсырма бойынша
ақпарат жинайды
265
артады. СТО бағдарламасы негізінде өткізілген сабақтар оқушының тақырыпты толық
меңгеруіне, өз бетінше жұмыс жасауына және уақыт үнемдеге өте ыңғайлы. Бұл
технологияны пайдалану жеке тұлғаның ойлау қабілетін дамытуға, эстетикалық тәрбие,
коммуникативтік қабілеттерін шыңдауға, қолайлы шешім қабылдай алуға, ең бастысы, білім
сапасын арттыруға негіз болады.
Нәтижесінде:
- оқушы еркін сөйлеп, өз ойын жасқанбай айтуға үйренеді;
- жұппен, топпен жұмыс істей отырып, бірін-бірі сыйлауға, шешімі табылмай жатқан
мәселені ақылдасып шешуге ұмтылады;
- бірін-бірі оқытуға және дамытуға үйренеді;
- жағымды қарым-қатынасқа бейімделеді;
- ойы сараланған, дарынды, шығармашыл тұлға қалыптасады.
Заман талабына сай, ғылым мен техниканың дамып, қарыштаған заманында, жан-
жақты білім беру жолында Жаңа жоба Бағдарламасының алатын орны ерекше екенін айта
кеткен жөн.
Өйткені оқушы сыни тұрғыдан ойлана отырып, алған білімін тек түсініп қана қоймай,
білімін практика жүзінде қолданып, талдау жасап, қорытынды шығара отырып, сапалы білім
алады. Сапалы білім алған оқушы болашағына сенімді болады. Сонымен қатар, өз біліміне,
күшіне сенген адамның қоғамда өз орны болады. Сонымен бірге, құрбы- құрдастарының
арасында беделді, әрі сыйлы болады. Сыни тұрғыдан ойлана білетін жеке тұлға
Қазақстанның болашағынын іргесін қалайтын, білікті де, білімді азамат қалыптастыру тек
сыни тұрғыдан ойлай алатын, жан-жақты ізденгіш, өз ісінің қас шебері ұстаздың ғана
қолынан келеді. Ол үшін мұғалім оқушыға сапалы білім бере білуі керек. Сапалы оқыту-
білім алуға мүмкіндік беретін нақты жағдайларды жасаумен қатар, сол жағдайлардың өзімен
тығыз байланыста болады. Сапалы оқытуды оқушыларлардың, қоршаған орта жағдайы және
оқыту, білім алу мүмкіндіктерінің бірлігі ретінде қарастыруға болады [5, 9б.].
Оқушыларға осындай сапалы, сындарлы білім беруде мұғалімдер қауымына
қойылатын талап жылдан-жылға артып келеді. Жаңа заманның мұғалімі жаңаша білім
беру үшін жан-жақты ізденіп, әр сабағына шығармашылықпен қараған кезде ғана жақсы
нәтижеге қол жеткізуге болатынын біледі.
Сол мақсатты жүзеге асыруда мұғалім жан-жақты ізденіп, әр сабағын Блум
таксаномиясына негіздеп жоспарлап, Бағдарламаның 7 модулін негізге алады. Яғни, мұғалім
өзін де, өз жұмысына деген көзқарасын да жылдан-жылға жаңартып отыруы тиіс. Сол кезде
ғана оның жұмысы жемісті болмақ. Мұғалім жұмыс барысына өзгешелік енгізсе, өзінің
жұмысынан ләззат алады. Оқушылардың да сол өзгешелікті, жаңашылдықты сезініп, сабаққа
деген қызығушылықтары мен ынтасы оянады.
Сабақ-бір күндік емес, көп жылдық ойлар жемісі. Сабақ берудің жолдарын жоспарлау
сонау қазақ халқының «Алғашқы қоңырауы» атанған педагог-ағартушы Ы.Алтынсариннен
бастау алады. Заман өзгерген сайын сабақ беру үрдісі де заман ағымына сай дамуда. Соның
бірден-бір дәлелі мұғалімдердің Н.Ә.Назарбаевтың Зияткерлік мектебі мен Англияның
Кембридж университеті бірлесе ұйымдастырған Жаңа жоба Бағдарламасының
тыңдаушылары болып, өз әдістемелік тәжірибесін шыңдауы, жаңартуы, өз жұмысына өзгеріс
енгізуі.
Сабағымды жоспарлаған кезде мен Шульманның «мұғалімнің үш көмекшісі» деп
атанған үш төмендегідей қасиеттерден тұратын:
1.Теориялық білімді практикамен ұштастыру
2.Демонстрациялау, түзету, оқытуды бағалау
3.Мұғалім шыншыл, этикалық, моральдық құндылықтарын ұстануы,-деген
қасиеттергіне жүгініп, оқыту жақсы іске асады делінген екен [5,8-9 бб.]
Сондықтан осы қасиеттерді негізге алдым. Өйткені осы қасиеттерден сабақтың тиімді
өтілу факторлары туындайды.
Сабақты жоспарлауда:
Достарыңызбен бөлісу: |
