Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы №1(43), 2013
95
ӘОЖ 519.6; 622.011.4.
VISUAL BASIC ОРТАСЫНДА МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫН ЖОБАЛАУ
ПРИНЦИПТЕРІ
Ж.Ж. Қожамқұлова - ф.-м.ғ.к., аға оқытушы (Алматы қ., Қазмемқызпу)
Аннотация: мақалада Visual basic ортасында мәліметтер қорын жобалау принциптері
қарастырылған. Мәліметтер қорына қойылатын талаптар, мәліметтер қорын жобалау
кезеңдері келтірілген.
Түйін сӛздер: VISUAL BASIC-те бағдарламалау тілі, мәліметтер қоры, жобалау
принциптері, ActiveX Data Objects, ADO технологиясы.
Бүгінгі күнде Microsoft Visual Basic - Windows үшін әлемдегі ең танымал
қосымшаларды жоспарлау жүйесі. Visual Basic орталығы оңай қосымшаларды құру,
бағдарламалау құпияларын тану үшін жаңа тұтынушыларға қиындық тудырмайды,
сонымен қатар, тәжірибелі бағдарламашылар жұмысына мықты құрал болып табылады.
Visual Basic-пен жұмыс істеуді кез келген дайындық деңгейінде бастауға болады.
VISUAL BASIC ӛзін инструменттердің үлкен жиынтығын пайдалана отырып,
пішіндер мен графикалық объектілерді кӛрнекі құрастыруға болатын графикалық орта
ретінде ұсынады. VISUAL BASIC-те бағдарламалау тілі ол кӛпке таныс BASIC
стандарттық тілінің кеңейтілген версиясы.
Қазіргі кезде Windows-те жұмыс істейтін қолданбалы қосымшалар жасауда Visual
Basic және Object Pascal (Delphi) технологиялық тілдері кеңінен қолданылып келеді.
Windows-те жұмыс істейтін қосымшалардың қолайлылығы – пайдаланушы компьютерге
командаларды экранда кӛзге кӛрініп тұратын батырмаларды түрту арқылы беріп, нәтиже
ала алатындығында.
Visual Basic бағдарламасының компоненттері және олардың негізгі сипаттамалары:
TextBox, Label, List және CommandButton компоненттерін қолданып қосымша жасау.
TextBox – қосымшаға әртүрлі ақпарат енгізу және шығару үшін қолданылатын
компонент. Қосымша орындалғанда бұл ӛрісте жазылған мәтін редакцияланады.
TextBox-тің негізгі қасиеттері: Name –объектіге ат беру, Text – ӛріске мәтін енгізу.
Alignment – мәтінді сол жақпен, оң жақпен немесе ортамен түзету.
Label – ақпаратты шығару үшін қолданылады. Кӛптеген қасиеттері TextBox-ке
ұқсайды, ал одан ӛзгешеліктері: мұнда қосымша орындалғанда мәтін редакцияланбайды,
бұл объектіні батырма ретінде де пайдалануға болады.
Label–дің ӛзіне тән қасиеттері: Caption – жазу орнату. Бұл қасиетке мән беру кезінде
кез келген әріптің алдына & амперсенд белгісі қойылса сол әріптің асты сызылып тұрады.
AutoSize – обьектінің шекара ӛлшемдерін жазудың ұзындығына байланысты горизонталь
бағытта автоматты түрде созатын бульдік шама. WordWrap – объектінің шекара
ӛлшемдерін вертикаль бағытта созу. BolderStyle – жазу алаңының түрін ӛзгерту, бұл
қасиеттің мәнін 1- FixedSingle шамасына орнатса жазу алаңы TextBox секілді ӛзгереді,
бірақ ондағы жазу редакцияланбайды.
ListBox компоненті бірнеше мәтіндік қатарлардан тұратын тізім жасау үшін
қолданылады. ListBox- тің негізгі қасиеттері: List – қатарға мән беру немесе оның мәнін
анықтау. Тізім қатарлары мәндерін қасиеттер терезесінде және программалық код
терезесінде толтыруға болады. Тізімнің алғашқы қатарының нӛмірі 0-ге тең болады.
ListIndeх – толтырылған тізімнен қатардың нӛмірін анықтау. ListCount – тізімдегі қатарлар
санын анықтау. Column – тізімді бірнеше бағандарға бӛліп кӛрсету мүмкіндігін орнатады.
CommandButton компоненті батырма жасау үшін қолданылатын объектілердің бірі.
CommandButton-ның негізгі қасиеттері: Caption - батырмаға жазу орнатады; BackCokor –
батырмаға түс беру; Picture – батырмаға сурет қою; DisabledPicture – батырманың
ӛшірілген күйінде ғана кӛрінетін сурет орнату; Down Picture-батырманың басылған
күйінде кӛрінетін сурет орнату; Style-объектінің жоғарыда айтылған графикалық
96 Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(43), 2013
мүмкіндіктерін орнату; (BackCokor, Down Picture); Cancel – ESC пернесін қолдану
мүмкіндігін орнату; Default-ENTER пернесін қолдану мүмкіндігін орнату.
Енді осы қарастырған компоненттерді пайдаланып жоба жасау жолдарын
қарастырайық. Visual Basic бағдарламасында қайталану және тармақталу алгоритмдерін
жобалау. Қайталану процестерін ұйымдастыру үшін мынадай операторлар қолданылады.
1. For K=m To n Step p
Цикл денесі
Next K
Цикл параметрі алғашқы мәні мен соңғы мәнінің арасында жатса цикл денесі
орындалады, әйтпесе цикл тоқтап, басқару циклден кейінгі операторға беріледі.
2. While KЦикл денесі
Wend
While операторындағы шарт орындалғанша цикл денесі орындалады, әйтпесе цикл
тоқтап, басқару циклден кейінгі операторға беріледі.
3. Do While KЦикл денесі
Loop
Do While операторындағы шарт орындалғанша цикл денесі орындалады, әйтпесе
цикл тоқтап,басқару циклден кейінгі операторға беріледі.
4. Do Until KЦикл денесі
Loop
Do Until операторындағы шарт орындалмаса цикл денесі орындалады, ал шарт
орындалса цикл тоқтап, басқару циклден кейінгі операторға беріледі. Сондай-ақ Visual
Basic процедураларында цикл операторын қолданып цикл ішіндегі цикл ұйымдастыруға
болады.
VISUAL BASIC алгоритмдеу негіздерін игеруге және Windows бағдарламасы
ерекшеліктерін оқып-үйренуге ӛте сай келеді, сондай-ақ кез келген тұрпаттағы қуатты
қолданбалар жасау үшін барлық мүмкіндігі бар.
Мәліметтер қоры бұл ақпараттарды сақтауға арналған ұйымдастырылған құрылым.
Алғашқы кезде, яғни, мәліметтер базасы түсінігі қалыптаса бастаған жылдары, бұл
базаларда тек қана мәліметтер сақталып жүрді. Бірақ бүгінгі күнгі мәліметтер базасын
басқару жүйелері (МББЖ) ӛз құрылымында тек қана мәліметтерді ғана емес, сонымен
қатар тұтынушылармен немесе басқа да программалық-ақпараттық кешендермен қарым-
қатынас жүзеге асырылатын әдістерді де (яғни, программалық код) орналастыруға
мүмкіндік береді. Осылайша біз қазіргі заманғы мәліметтер базасында тек ғана мәліметтер
ғана емес, сонымен бірге ақпарат та сақталатындығын айта аламыз.
Мәліметтер қоры – бұл алдымен кестелер жиынтығы, мәліметтер қорына
процедуралар және басқа объектілер қатары кіреді. Кестені қандай да бір объектілер
жиынның атрибуттары бар екі ӛлшемді кесте ретінде елестетуге болады. Кестенің аты
идентификатор болады, ол арқылы оған сілтеме жүреді. Кестенің бағандары сол немесе
басқа объектілердің характеристикаларына, яғни ӛрістерге сәйкес келеді. Әрбір ӛріс
сақталған мәліметтердің аты мен типі арқылы сипатталады. Ӛрістің аты – идентификатор.
Ол әртүрлі программалардағы мәліметтерді манипуляциялау үшін қолданылады. Ӛрістің
аты латын әрпімен жазылады. Ӛрістің типі мәліметтер ӛрісінде сақталғандардың типтерін
сипаттайды. Ол жол, сан, үлкен текстер, кескіндер т.с.с. болуы мүмкін.
Мәліметтер қоры тӛмендегідей талаптарды қанағаттандырады:
1. Мәліметтер тәуелсіздігі – бұл принципті екі жақты анықтауға болады.
а) Мәліметтер ӛзгертілгенде осы мәліметтерге қолданылған программа ӛзгертілуі
міндетті емес.
Достарыңызбен бөлісу: |
