Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 94/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) жинап бастыру, зерттеу мәселесін сөз  ету арқылы әдебиет тарихын жа зу  проблемасын көтереді. Оның үл кен  де сүбелі саласы 1924 жылы С. Төң- керісұлының (С. Мұқановтың) «Қа- зақ әдебиетінің қысқаша тарихы»  деген атпен Сәкеннің Орынбордағы  қазақ жастарының клубында оқыған  лекциясының негізгі жүйесін баян- дап беруден айқын көрінеді. М. Әуе- зовтің «Қазақ әдебиетінің қазіргі дә- уірі», А. Сегізбаевтың «Халық һәм  әдебиет» атты мақалалары осының  айғағы іспеттес. Осы еңбектерде ауыз әдебиеті  үлгілерінің иесі еңбекші халық еке- нін дәлелдеу үшін фольклордың  даму жолдарын халқымыздың та- рихымен байланыстыра қарайды.  Сонымен қатар ауыз әдебиеті мен  жазба әдебиеттің өзіндік сипатта- рын анықтауға талпынып, халық  шы ғармасынан үлгі алу, үйрену,  прак тикалық, көркемдік қажеттікке  жаратуға ғылыми тұрғыдан на- зар аударылған. Бұл мақалалар қа- зақ әдебиеттану ғылымының туу  дәуірінде фольклористика саласы- на түскен жаңа дәуіріндегі үлкен  жолдың бастамасы сияқты. Кейбір  мақалада ғылыми жағынан негізсіз  пікірлер кездескенімен, сол кезде  етек алып тұрған «бірыңғай ағым те- ориясына» да, нигилистік көзқарас қа  да қосылмай, таза ғылыми тұрғыда  пікір айтуға ұмтылыс та бар. Әдеби-мәдени мұраны жинау, жа- риялау үлкен білімділікті, ғылыми  дәлдікті, қажымас еңбекшілікті та- лап ететінін ескерсек, халық әде- бие ті үлгілерінің бай қорын жасау  (пуб ликаторская работа) жұмы сы ғы- лы ми-эстетикалық қажеттілікке ай - налды. Осының нәтижесінде әдеби  мұ ра туралы ғылыми-зерттеушілік  көзқараспен пікір айту мәнді арнаға  бағыт алды. Әдеби-тарихи сипатта- ғы ой-пікір ұштала түсіп, ұлттық  әдебиеттің тарихын зерттеу пробле- масы дәуір талабы алға тартқан көр- кемдік міндеттермен іштей бірлік  табуға ұмтылды. Жаңа мән, өзгеше  сипат алып дами бастады. 1920 жылдардың аяғы 1930 жыл- дардың басында халық әдебиетін жи- нау, жариялау, зерттеу мақсатында- ғы С. Сейфулиннің, С. Мұқановтың,  А. Байтасовтың, Ә. Тәжібаевтың, Ж. Ті- лепбергеновтің, т.б. мақалалары жа- рық көрді. Осы кезеңдегі жинау- шылық сипаттың басым болуына  байланысты бұл мақалалар халықтың  ескі әдебиет мұраларын халықтың  игілігіне жарату, рухани байлығына  айналдыру міндеттерін көтере оты- рып, ол үшін көп болып кірісуге  шақырды. Дәуір талабына сай үн қосып,  әдеби мұраны шығаруға атсалыс- қан, бірталай үлгілерді жариялаған,  мақалалар жазған А. Байтұрсынов,  М. Жұмабаев, Ж. Аймауытовтардың  көзқарастары идеологиялық күрес  Ре по зи то ри й Ка рГ У 111 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз