Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 323/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары әкеле алмай келеміз. Осы неліктен?  Жақын арада шолып қарасам, Шор- танбай туралы жиырма бес мақала,  Бұқар туралы отыз екі мақала  басылғанына кездестім. Айналасы  250 жол өлеңі бар Бұқарды тануға  осынша уақыт неге кетіп жүр. Бұл  халық ақындарының еңбектерін тек- серуге советтік ғылымның өресі  жетпей жүргендіктен емес, өлі ақын- ға да, тірі ақынға да партиялық  обьективті көзқарасымыз бірікпей  жүргендіктен» деген секілді пікір- лер әр түрлі сипатта айтыла бас- тағандықтан, әдебиетші-ғалымдар- дың идеялық көзқарасын біріктіруге  кеңестік идеология да мүдделі бол- ғанын ашып айту керек [67, 368].  Бұл конференцияның қазақ әде- биеттануының қалыптасу тари хын- дағы маңызы туралы пікір айтқан- дардың барлығы да ғылыми-зерттеу  жұмыстарына кедергі болып келе  жатқан көптеген мәселелердің бе- ті ашылғанын, біраз ілгері басу  бол ғанын, қазақ әдебиеті тарихын  жүйелі тексерудің жолға қойылғанын  атап көрсетеді. Негізінен дұрыс бол- ғанмен партиялық-әкімшілік жүйе  кезінде айтылған ойды қайталау  бар. Бұл жерде біз конференцияның  фольклорлық мұра мен әдебиет тари- хын тексеруде соны қадам болып та- былатын табысын жоққа шығарайын  деп отырған жоқпыз. Мәселе – осы  бағалауларда қазақ әдебиеттану ғы- лымының бұдан былай маркстік- лениндік әдіснаманың жаңа кезеңге  лайықталған қағидаларының ықпа- лына біржола түскенінің ашып ай- тылмауында. Мысалы, тіпті беріде  ғана шыққан еңбекте Д. Мыңбаев  конференциядағы Е. Ысмайыловтың:  «Әдебиет тарихының негізгі проб- ле малық мәселелерін жан-жақты  шешіп зерттеуде бір тарихшылдық  принципті, яғни әдеби құбылыстарды  тарихи даму процесінде, әрбір ақын- ды өзінің туған тарихи-қоғамдық ор- тасына нақты байланыста алып тек- серу принципін қолданамыз» дегенін  сындарлы пікір деп табады [84, 219].  Егер тереңірек үңіліп қарасақ, ғалым  бұл пікірді идеялық қайшылығы  бар деп дау-дамайға түсіп жүрген  ақындарды таптық қоғамның өкі- лі ретінде бағалау қажеттігін негіз- деу мақсатында айтып отыр. Жалпы  алғанда конференцияның маркс- тік-лениндік әдіснаманы, оның әде- биеттің таптығы, халықтығы, пар- тиялығы қағидаларын ғылыми жұ- мыстарда түпкілікті орнықтыру  мүд десін ұстағаны тарихи шындық.  Сон дықтан оған баға берген уақытта  егемендік алғанға дейінгі қазақ  әдебиеттануының ұлттық мүддеге та- мыр тарта алмаған, өткендегі мұраны  тарихи ақиқат тұрғысынан баға лай  алмаған кемшіліктерінің барлығы  осы конференциядан басталғанына  көңіл аудару қажет деп ойлаймыз. Конференциядағы жасалған не- гізгі баяндамалардың тақырыптық  Ре по зи то ри й Ка рГ У 343 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз