Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 261/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары 4 қазан), С. Төлешовтің «Әдебиеттік  оқу кітаптарындағы елеулі кемші- ліктер» («Лениншіл жас», 13 қараша),  «Қазақ әдебиетін зерттеудегі елеулі  қателіктер мен кемшіліктерді батыл  және тез жояйық!» («СҚ», 1 жел- тоқсан), А. Ысқақовтың «Зиян ды  кі тап» («Лениншіл жас», 11 қыр- күйек) секілді әшкерелегіш мақа ла- ларға жалғасты. Бұлар 1947 жылғы  қаһарлы қаулыға алып барар жолда- ғы дайындық кезеңінің жалпы сипа- тын танытатын алғашқы белгілері  десе де болады. Оған партияның  көркемөнер, әдебиет және ғылым ту- ралы саясаты мен идеологиясынан  туындаған объективті себептер де  әсер етпей қалмады. Бұл бағыттағы  бұрмалаушылық алғаш Қазақстанның  өзінде басталды. «1943 жылы Кеңес Одағында  тұңғыш рет жасалған, одақтың ең  мықты тарихшыларының жәрде- мімен, әсіресе академиктер Греков,  Дру жинин, Панкратова, Кучкин,  Бернш там, Вяткиндермен бірге,  М. Әуезов, С. Мұқанов, Б. Кенжебаев,  Е. Ысмайлов пен Е. Бекмахановтар- дың ынтымақ-бірлігінен туған «Қа- зақ ССР тарихы» Сталиндік сый- лық қа ұсынылып, ең ақырғы са- тыға жет кенде, өзінің шовинистік  көзқарасынан айыға қоймаған қарт  профессор А. И. Яковлев «бұл орысқа  қарсы жазылған кітап» деп сыйлық  комитетіне мәлімдеме жасады. «Қа- зақ ССР тарихы» сыйлықтан қағыл- ғаны былай тұрсын, осы кезде, яғни  1943 жылы 28 маусымда Е. Бек- маханов «Қ. Қасымов бастаған қа- зақтардың ұлт-азаттық күресі (1837- 1847)» деген тақырыпта кандидат- тық диссертация қорғап, мәселені  одан әрі ушықтыра түсті». «Қазақ  ССР тарихындағы» өткен ғасырлар- дағы қазақ халқының мәдениеті мен  әдебиеті туралы тарауларындағы  негізгі тұжырымдар 1941-43 жыл- дардағы әдебиет хрестоматиялары  мен оқу құралдарынан бастау алып  жатқаны айтпаса да түсінікті. Ең- бектің Исатай-Махамбет туралы  жазылған тұстары қазақша, орысша  («СҚ», 1943, 26 қазан, «Казправда»,  1943, 24 қазан), ал «Повстанские  песни казахов в ХІХ в.», «Ч. Валиха- нов» тараулары орысша («Каз. прав- да», 1943, 30 қараша) жарияланып,  ғылыми ортада қолдау тапты. Оған  қазақ тілінде шықан А.Кучкин мен  М.Вяткиннің «Қазақ ССР-нің тари- хы», А. Пясковскийдің «Қазақ ССР- нің тарихы» («СҚ», 1943, 12 және  30 мамыр), А. Панкратованың орыс  тілінде шыққан «Основные вопросы  истории Казахской ССР» (Большевик  Казахстана, 1943, №10-12) секілді  мақалаларының жаңашыл бағыттағы  ғылыми ой-пікірлері де әсер етпей  қалмады. Бірақ Қазақстанда және басқа ұлт  республикаларында өз халқының та- рихы мен әдебиетін жаңаша тану  Ре по зи то ри й Ка рГ У 280 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз