Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 264/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары әдебиеті» оқулығында қазақ әде биеті  тарихының Бұқар жыраудан ғана бас- талатынын тұжырымдай айтуына  мүм кіндік туғызды. Әдебиет туған- мен де, дәуірге бөлу проблемасы ның  осылайша қарама-қайшы көзқарас- тар деңгейінде шешілуінің кері әсері  болмай қалмады. Қ. Жұмалиевтің  дәуірлеген жүйесі кейін концепцияға  айналып көп жылдар бойы ұлттық  әдебиетіміздің арғы бастауларын  зерттеуге тұсау салғаны белгілі.  1940 жылдарда ең құрығанда баста- ма дәрежесінде болса да ғылыми- зерттеушілік ой-пікірдің нысанасы- на айналу мүмкінділігіне ие бола  алмаған ХV-ХVІІІ ғасыр әдебиетін  зерттеу, «тұрпайы социологизм» да- уылы қайта көтерілген 1950 жылда- ры тіптен де мүмкін болмай қалды. Солай бола тұрған күннің өзінде,  1940-1950 жылдар арасында әдебиет  тарихын дәуірлеу мәселесін нақты  сөз ете бастаған ғылыми-зерттеушілік  ой-пікір, оқу құралдарында әр ғасыр  әдебиетіне сай хронологиялық жүйе- де топтастырылған ақын-жазушылар  мұрасын жан-жақты тексеру міндетін  алға тартты. Әдебиет тарихын зерт- теу мен дәуірлеу мәселесінде оқулық- тар жолбасшылық роль атқарды дей  тұрғанымызбен, әр дәуір әдебиетіне  сай қарастырылған ақын-жазушылар  шығармашылығын монографиялық  сипатта зерттеуге сай бағыт-бағдар  ғылыми мақалалар мен зерттеулер- де жүзеге асты. Мысалы, төңкеріске  дейінгі әдебиеттен Махамбет, Шо- қан, Ыбырай, Абай, Сұлтанмах мұт  шығармашылықтарын  жан-жақты  тек серуге деген ұмтылыс анық көрі- ніс тапты. Олардың шығармала рын  жинау, жариялау, кітап етіп басты рып  шығару жұмыстары да қызу қолға  алынды. Сыншылдық және ғылыми ой- пікірдің өріс алар өзегі болып келген  Абай мұрасына жаңаша көзқараста  қарау – зерттеу жұмыстарын күр- делендіре, тереңдете түсті. Ол ұлы  Абайдың туғанына 95 жыл то- луына байланысты 1940 жылы шы- ғармаларының екі томдық толық  жинағының шығуы мен баспасөз  бетінде танымдық мәні зор көптеген  ғылыми мақалалардың жарияла- нуынан басталды да, іле-шала 100  жыл дық мерей тойына дайындық  жұмыстары қызу қолға алынды.  Тіл-әдебиет институты Абай өмірі  мен шығармашылығын зерттеу жө- нінде 1943 жылы М. Әуезов тің  бас тауымен, 1944 жылы Е. Ыс ма- йы ловтың жетекшілігімен екі бір- дей ғылыми экспедиция ұйым дас- тырылды. Жинақталған жаңа де- ректер мен материалдар ақынның  ғылыми өмірбаянының толықты- рылған үшінші нұсқасының жазы- луына негіз болса, жаңадан та былған  шығармалары 1945 жылғы ака- демиялық жинақтың толық мәнде  жарық көруіне көп көмегін тигізді.  Ұлы ақын мерейтойының бүкіл  Ре по зи то ри й Ка рГ У 283 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз