Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 234/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) мақала жаздым. Ол «Лениншіл жас»  газетінің 1933 жылғы февраль-март  айларының 4-5 нөмірінде жария- ланды», – деп автор атап жазғандай,  «Қызыл ат» поэмасына арналған  пікірталасқа байланысты жазылған  болатын [69, 268].  ҚазАПП сыншыларынан, әсіресе,  М. Қайыпназарұлының баяндама- лары мен мақалаларындағы солақай  сыншылдықтан көз ашпаған Сәкен  шығармашылығы «Қызыл ат» по- эмасы жазылғанда да ерекше талқыға  түсті. Арнайы ұйымдастырылған  пікірталаста поэманың колхоз құры- лысына жабылған жала екені, онда  ауыл мен қаланы бір-біріне қарсы  қоюшылық басым көрінетіні, қызыл  ат деп отырғаны астармен айтылған  кедей-шаруа екені, оның өткен күнін  артық көріп, сол уақытын аңсайтыны  баса айтылып, саяси айып тағуға  дейін барған пікірлер оңды-солды  айтылып жатты. Осындай шақта  жазылған М. Қаратаевтың мақаласы  И. В. Сталиннің колхоздастырудағы  асыра сілтеушіліктің болғанын әш- керелеген «Табыстан бас айнал- ғанда» атты еңбегінің жазылуымен  және социалистік реализм әдісін  бүкілодақтық деңгейде теориялық  негізделуімен тұспа-тұс келді. Сол се- бептен де автор бұл әдістің негізгі ны- санасы социалистік өмір шындығын  жырлау екенін ашып беру арқылы  «Қызыл ат» поэмасын солақай  сыншылдықтан сақтап қалды. Міне,  С. Мұқановтың, М. Қаратаевтың осы  мақалаларынан бастап социалистік  реализмнің қазақ әдебиеттану ғылы- мындағы «алтын дәуірі» басталды.  Әдеби сын мен әдеби-теориялық  ой-пікір социалистік реализмді на- сихаттау, үлгі-өнеге ету науқанына  белсене кірісті. Қ. Өтепұлының «Со- циал ды реализм» (Әдебиет майда- ны, 1933, №2), З. Шашкиннің «Әде- биет және со циалды реализм» (Со- циалды Қазақстан, 1933, 18 ақ пан).  Ғ. Тоғжанұлының «Қазақ әде- бие тіндегі сын туралы кейбір өз- гешеліктер» (Социалды Қазақстан,  1933, №195), Ә. Қоңыратбаевтың  «Әд ебиетіміздегі реализм тура- лы» (Әдебиет майданы,1934, №5),  т.б. мақалалардың жазылу соның  айғағы. Оларда маркстік-ленин дік  әдіснаманың әдебиеттің таптығы,  халықтығы, партиялығы принцип- теріне тереңдеп бара қоймағаны- мен, осы ұғымдардың берік орын  тебуіне жолбасшылық сипат таныл- ды. М. Қаратаевтың жоғарыдағы  мақаласының ізімен қазақ әдебие- тіндегі социалистік реализмді анық- тау мен көркем шығарманың осы  әдісте жазылуын қадағалау басты  назарда ұсталды. «Біздің творчество- лық тәжірибеде қолданатын көркем  әдісіміз де, оны зерттейтін ғылыми  еңбектерде қолданатын принципі- міз де айдан анық. Ол – маркстік- лениндік дүниетанымға сәйкес со- циалистік революция дәуірінде туып  Ре по зи то ри й Ка рГ У 252 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз