МИКРОБТЫ ЖӘНЕ ВИРУСТЫ ПРЕПАРАТТАР.
БӨЖЕКТЕРДІҢ МИКРООРГАНИЗМДЕРМЕН АУЫРУЫ.
БИОПРЕПАРАТТАР ЖӘНЕ АНТИБИОТИКТЕР. ВИРУСТЫҚ
ЖӘНЕ ЭНТОМОПАТОГЕНДІК МИКРООРГАНИЗМДЕР
Мақсагы:
Бөжектердің микробты жопе вирусты
иренарагтармен танысу.
Биоирепараттар жопе антибиотиктер жоне вирустык жоне
энтомопатогендік микроорганизмдермен танысу.
Түйінді создер:
жыртқыштар, паразиттер, биоодіс, экобиожүйе,
энтомофаг, трихограмма, фитосейулюс, лизифлебус, энкарзия,
жырткыш галлица, фитомиза шыбыны, браком, дипел, новодор,
лепидоцид, бигоксибацилин, триходермин.
Сабақта карастырылатын сүрақтар:
1. Микробты жоне вирусты нренараггар.
2. Бөжектердін вирусты ауырулары.
3. Биоирепараттар жоне антибиотиктер.
4. Вирустык жоне энтомонагогендік микроорганизмдер.
Сабақга найдаланмла гын эдебнеттер:
1.
Штерншис М.В. Биологическая защита растений. -М..Колос,
2004.
2. Матнаева
Б.Б.
Ауыл
шаруашылык
дақылдарының
зиянкестерімен биологиялық күрес тәсілдері.-Алматы.:Қайнар,1983.
3. Торыбаев Х.К. Энтомофаг бөжектер.-Алматы.:2009.
4.
Ашикбаев Н.Ж., Агибаев А.Ж., Прокофьев О.Н. Энтомофаги
вредных насекомых и гербифаги сорных растений.-
Алматы: Агроуниверситет, 1996.
5. Торыбаев Х.К. Қатты қанатты жырткыш бөжектер.-Алматы.:
КазНАУ. 2012.
6.
Патогены божекых: структурные и функциональные
аснекты/Под ред. В.В. Глумова. М.: Круглый год, 2001.736 с.:илл
7. Искендирова Р.А., Өсімдікті биологиялык коргау.-Алматы:
Агро университет, 2015.
1.
Микробты жэне вирусты препараттар.
Зиянды божектер
бактериялы ауруларыныц бар екендігін 1879 жылы алгаш байкаган
И.И.Мечников болды. Ол Украинаныц оцтүстігінде астык коцызы
дерносілініц ауруын коздыратын бактерияны синапам жазды, ал
Л.Пастер жібек күртыныц
фляшерия
ауру коздырғышын анықтады.
20
к
Лл Ф.Чешайр жэне У.Чейн бал арасыныц
европа шірігі
ауру
коздырғышын анықтады. Содан бері бөжектер мен кеміргіштердің
ауруын туғызатын бактериялардыц жүзден аргық түрлері мен түр
іармактары ашылды. Бөжектер мен кеміргіштердің ішектерінде
көптеген тұракты бактериялар болады. Бұлардын көпшілігі -
зиянсыз
сапрофиттер, комменсалдар
, ал кейбір жағдайларда
жануарларға пайдалы, мацызды симбионттар (селбесушілер). Ішек
флоралары сапрофиттерінің біраз түрлері организмге улы болуы
мүмкін, канға араласкан кезде тез көбейін кетіп, организмді жалпы
улапдырын, бөжекгерді өлтіреді. Әдеттегі жагдайда олар
латентті
деп аталатын күйде, яғпи жасырын күйде «мүлгіген, қалғыған»
пішінде болып, олардың көбеюі мен қанға енуін ас корыту сөлінің
бактероцидті
және
баска
оргаиизмнің
баскадай
корғаныс
механизмімеп бакыланады. Организмге колайсыз жагдайда оның
қорганыс күші босецдеп, ауруға шалдығады.
Бөжектердіц алғашкы патогендері ретінде белсенді гүрде ішек
кабыргалары немесе организмнің жабыны аркылы енуге қабілетті
бактериялардыц кездестіні белгілі. Бұлардыц иелерінің ұлпалары
бөлінген улар немесе ферменттердің эсерінен бактериялардыц еніп,
гез көбеюіне жайлы болады. Қазіргі кезде бүлардыц біразы
бөжектер мен кеміргіштерге карсы күресу үшін зауыт жағдайында
бактериялык
нренараттар
дайындауға
колданылады.
Микроорганизмдер көне заманнан бері тіршілік етіп келе жаткан,
жер бетіндегі тірі организмдер өкілі болын саналады. Олар 3
миллиард жыл бүрын найда болган деген түсініктемелер бар.
Біркатар зерттеушілер микроорі анизмдер ец алгаш найда болган
тірі денелер десе, баскаларыныц нікірінше микроорганиздерден де
бұрын
жасушалык
пішіні
жоқ
организмдер
(архебионттар,
фотобионттар, протобионттар жоне т.б.) тіршілік еткен деген
мэлімет бар.
Микробиологияда «штамм» жэне «клон» деген терминдер жиі
колданылады. Штамм деген түрге Караганда біржакты түсінік.
Әдсіте, штамм ден әртүрлі (тонырақ, су, организм және т.б.) немесе
бір түрлі табиги ортадан бөлінін алынган, бір түрге жататын
микроорганизмдердіц эртүрлі культураларын айтады. Бір түрге
жататын
штаммдардыц
касиепері
жагынан
айырмашылыгы
болады. Соныц өзінде ортүрлі штаммдардың касиеттері түр
касиеттерініц шегінеи шыкнауы тиіс.
Клон
дегеніміз бір жасушадан
21
алынған
культура.
Бір
түрдіц
дарактарынан
тұратын,
микроорганизмдер жиынтығын
таза культура
деп атайды.
Қазіргі кезде Д.Х.Бергидіц «Бактериялар аныктамасы» соңғы
тоғызыншы басылымы (1984) қолданылады.
Мұнда барлык
прокариоттық микрооргапизмдер дүниесі 4 бөлімге біріктірілген.
Ол бөлімдер тиісіише
кластарга, қатарларга, туқымдастарга,
туыстарга
жоие
түрлерге
бөлінеді. Микроорганизмдер негізінен
олардагы жасуша кабыргасының бар-жогыпа карай жэне баска да
таксономиялык
категорияларга
байланысты
бөлімдерге
ажыратылады.
Энтомоиатогенді
бактерияларды
жіктеу
үшін
косымша олардыц уыттылықтарын анықтайтын жагдайлары мен
касиеттері есептеледі. Энтомопатогенді бактериялар 4-ке бөлінеді:
Энтомопатогенді оактериялар
^
--------------ч
f
------- л
..
Достарыңызбен бөлісу: |
