ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚ ТАҚЫРЫБЫ:
КӘДІМГІ АЛТЫНКӨЗ, СЫПЫРГЫ СИРФЫ, ЖЫРТҚЫШ
ҚҮ1У1ЫТЫЛАР, ЛИЗОФЛЕБУСТАР БАҚША ЖӘНЕ БАСҚА
БІТЕ ТҮРЛЕРІ- ЭНТОМОФАГТАРЬІ.
Сабақтың максаіы:
Кодімгі алтыикөз, сыпырғы сирфы,
жырткыш кұмытылар, лизофлебустар бакша жоне баска біте
түрлері- энтомофагтарымен танысу.
Сабақта карасі мры.іа і ми сүрактар:
1. Кәдімгі
алтынкөз,
сыпыргы
сирфы,
жырткыш
кұмыгылар, лизофлебустар
бакша жоне баска біге түрлері-
энтомофагтары.
1. Кәдімгі
алтынкөз,
сыпыргы
сирфы,
жырпщыш
қүмытылар, лизофлебустар бақша және басқа біте түрлері-
энтом о фаг тар ы
.
Қырықкабат
fthecmm-Aphis
brassica
L.
энтомофаітары.
Қырыккабат бігесі жырткыш бөжектердіц көптеген түрлерін жейді.
Олар:
каикопъпы-Coccinnel/idae
тұқымдасы,
алтынкөздер-
Chrysopidae
тұкымдасы, ызылдак
u\h\6\A\\j\2vp-Syrphidae
түкымдасы,
жәие жырткыш күмытылар тұқымдасы. Бүлармсн катар кырыккабат
б'песш-Aphidius
туысына
жататын
паразиттерде
залалдайды.
Өсімдік бітелерінің жыртқыштары өздерінің комағайлығымен көзге
түседі. Кокцинеллидтерден кырыккабат бігесін каркынды түрде
күртатындар жеті
иүктелі-Coccinella septempunctata
L.
жоне
кұбылмалы-Лс/omV/
variegate
L.
канкоцызы коцыздары. Олар
дернәсіл жоне ересек коцыз фазаларында жырткыштык гіршілік
етеді. Аиалык коиыздар ашык сары түсгі жүмырткаларып ортүрлі
өсімдікгерге топтап орналастырады. Олардыц дерносілдері өте
жылдам және комағай болады. Олар өсімдіктерге жабысып түрып
қуыршакка айналады. Қопыздыц өзі бір тэулік ішінде 200-ге жуык
өсімдік бітелерін жеп күртады.
Сирфус
туысына жататын ызылдак шыбындар дернәсіл фазасы
кезінде жырткыштык тіршілік етеді. Ал шыбындардыц өздері гүлді
өсімдікгердіц шырыпдарымен коректеиеді. Денесіндегі бірінеи соц
бірі кезектесіп келегін таспа тәрізді кара жопе ак жолактар оларга
бал араларына үксастык касиет береді. Шыбындары өте көп түрде
гүлді
өсімдіктерге,
осіресе
шатырша
гүлділер
меи
пиязга
шоғырланады. Жүмырткаларын өсімдік бітелері шоғырыиа салады.
4 0 4
Жұмыртқадан шыккан дерпәсілдер өсімдік бітелерінің өздерін жоне
дернәсілдерін жеи күртады да, сол жерде куыршакка айпалады.
Қырыккабат
бітесі
can
мөлшерінің
дипамикасыпдаты
жыртқыштардың рөліне баға беру үшіп кырыккабат егісіиде
аптасында бір per 100 өсімдік тексеріледі (5 өсімдіктеп 20 сыиама).
Есептеу кезінде алдымен зақымдалған өсімдіктердің сапып, одан
соц орбір өсімдік жапырактарының сапы меп олардың ішіпде
өсімдік бітелерімеп закымдалғапдарып апықтайды. Қырыккабаг
бітесінің can мөлшерін жете есептеу үшіп 20 өсімдік ұкыпты түрде
гексеріледі
(эрбір сыпамадап бір осімдік). Ол үшіп эрбір
жапырақтыц кырыккабат бітесінің орналаскан бетіпен металдан
жасалған трафарет көмегімеп (1 см ) бір шаршы сантиметр ойып
алады. Осыпдай жолмеп алыпған сынамаларды талдау жүмысы
зертханада
орыпдалады.
Есептеуді
жүріізгенде
өсімдіктерде
кездесетіп коңыз меп барылдак коңыздып, алтынкөздің жопе баска
жыртқыш бөжектердіи жұмырткаларын, дерпосілдеріп жопе ересек
даракгарып есепке алады. Жыртқыш дерпосілдерді жипап алын,
зергханада ересек бупакде фазасыпа жеткепше торбиелейді. Сөйтіп,
олардын капдай түрлерге жагатындарып апыктайды. Әртүрлі
фазаларда 10-15 минуттан бакылау жүргізіп, ондағы өсімдіктерде
кездесетіп жырткыш бөжекгерді сапау арқылы косымша мағлұмат
алуга болады.
Қырыккабат бітесінің паразиттермеп залалдапу дорежесіп
апыктау үшіп бітелердіи шоғырыпан 200 дарағын бөліп алып,
солардың
ішіпен
паразитлармеп
залалданғандарын
есептеп
шығарады. Ішінде паразиттері бар бітелерді сауларыпап сырткы
көріпістері аркылы ажыратады. Олар мумифицияланады, шар
горізді дөңгеленіп ұлғаяды да, сары, копыр пемесе кара түске
көшеді.
Қырыккабат бітесі паразиттерпіп гүр күрамып апыктау үшіп
орбір тексерілген мөлтектен сол түрдің 200 дарағын жинап алып,
зертхапада паразиттердің ересекгеріп шыгарады.
Паразиттер сресек фазасында кыстайды. Негізінен ұрыктапған
апалык
бөжектер
даладағы
өсімдік
қалдыктары
астында,
ширатылған курап қалған жапырақтар астында жэпе агаш
кабыктары астында қысгаіі шығады.
Триссолкустың
дамуы
қандалалардың бір түрі
әшекейлі қандаіаның
дамуыпа үйлесімді
болып
келеді.
Көкгемде
паразиггердіц
апалыктары
405
қандалалылардың арамшөнтерге жоне айкышгүлділілерге салған
жұмыртқаларына өздерініц жұмырткаларын салады. Қандаланың
бір ұрпағының даму мерзімінде паразит екі ұрпак береді.
Триссолкустың келесі ұрпактары
иесінікі
сиякты
кауданды
кырыккабат егісінде
Достарыңызбен бөлісу: |
