Триссолкус
туысына жататын жұмыргка жегіштер және
теленомус туысының кейбір түрлері ересек бөжек фазасы күйінде
кыстайды. Олардың сырткы тері қабаты тығыз болады, әртүрлі
паналардың астында қыстап шыгады. Мысалы,
триссолкус грандиз
ормап-тогайларда, егін коргау алқаптарында жоне бактарда ағаш
кыртысының астында әртүрлі жарыктар мен сызаттарда, кішігірім
куыстарда кураған жапырақтып арасын паналайды. Теленоминдер
ылғалды күп соулесі тура түсетін орындардан қашады.
Теленомус
хлоропус
егістік далаларда бидай, арна, сүлы, жүгері, күпбагыс
сиякты
дақылдардың
ацызда
калган
сабактарыныц
ішінде,
арамшөптердің гүл шоғырларының арасында қыстагі шыгады.
Кейбір кездері,
кыста
теленоминдер
күстардыц үяларын,
кемірушілердін індеріп жоне сынар көбелектін агаш баданаларына
топтан жабыстыра салған жүмыртқаларының арасын ианалайды.
Қалканшалылар
гүкымдасына
жататын
кандалалардын
жүмырткаларын
залалдайтын
теленоминдердің
үрыктанган
аналыктары тана кыстайды, ал Аталыктары күзге карай өліп
калады. Қыстан шыккан теленоминдердің тіршілік кабілеттілігі
негізінен олардың организмдегі май қорының мөлшеріне күзде
алган «суыкка шыпыгу» дэрежесіпе тікелей байланысты болады.
Мысалы, Қ.В.Каменкованың моліметі бойыпша теленоминдердің
акуыздары мол қоректік заттар мен коректендіріліп, күзде суыкка
шыпыгудан өткен дернэсілдердің өсімталдығы баска жагдайлар
3 5 6
жасалмаған особтарга карағанда едәуір жоғары болған. Бірак
кандай түрге
жататындыктарына байланысты борініц суыкка
төзімділік дзрежесі бірдей бола бермейді. Қапт шырынымен
қоректендірілген жэпе суыкка шынығудан өткен телеиоминдердіц
ішіндегі ец төзімдісі
триссолкус грандиз-ол-2
1 °С-да бір сагатка гана
төзеді. Ал теленомус хлоропус осындай жағдайда түгелдей
кырылып калады. Яғни акуыздары бар заттармен коректенбеген
жэне суыкка шынықпаган телеиоминдер 10°С-да бесінші тәулікте
кырыльш калады. В.А. Щепитильникованың мэліметі бойыиша
табигатта зиянды бакашыкгыц жұмыртка паразиттері 16°С оңай
көтереді, ал 24-26°С-да олар өле бастайды.
Қалканшалылар
тұкымдасына
жататын
қандалалардыц
жұмыртка жегіштерінің борі
поливольтинді
паразиттер, яғни олар 1
маусым ішінде бірнеше ұрпак беріп өсіп-өнеді. Мысалы Краснодар
өлкесінде зиянды бакашыктын жүмыргкалау мерзімі інііпде
теленоминдер 3 үрпак беріп көбейеді (Каменкова), ал Тожікстанда
калканшалылар тұкымдасына жататын қандалалардың жұмыртқа
жегіш паразиттері бір маусым ішінде 8
ұрпакка дейін береді
(Рубцов). Теленоминдердің даму жылдамдығы температурага
тікелей тәуелді. Мысалы, трисолкус грандиздіц дамуы 28-29°С-да
9-10, ал 18-19-21°С-да 20-29 күнге созылады (Кулаков). Олардыц
даму жылдамдьны кандай түрге жататынына байланысты. Мысалы
бірдей жағдайларда
триссолкус симоии
мен
теленомус хлоропусқа
Караганда
триссолкус грандиз
бен
триссолкус скутеллеристің
дамуы тезірек аяқталады (Викторов). Теленоминдердің өсімталдығы
едэуір жогары болады.
Триссолкус
грандиздің максималды өсімталдыгы 85 жүмыртка
(Смоляников), орташа-60 (Каменкова), немесе 30 (Рубцов). М. В.
Козловтыц мэліметі бойыиша Душанбе қаласында орқайсысында
бір-бірден триссолкус грандиздіц кыстан шыккан аналық дарактары
бар нробиркаларга тэжірибе ретінде карнокорис кандаласының
жүмырткалары салынган. Сол кезде триссолкус грандиздің 6
аналык
қандалаларыныц
727
жұмырткасына
өздерінің
жүмыртқаларын салған. Кейіннен залалданган жұмыртқалардан
наразиггердіц 686 тобы үшыи шыккан: олардыц 466 особы
аналык, 220 тобы - аталық. Сонда триссолкус грандиздіц орташа
өсімталдығы 115,2-121,4 жүмыртка болады. Кейбір мәліметтерге
Караганда паразиттердіц өсімгалдыгы температурага, ауаныц
357
дымкылдығына жопе олардыц имаго фазасына дейінгі даму
жағдайларына байланысты екендігі байкалады.
Оптималды
температурада 2-3°С-да ауыткудың өзі ак
Достарыңызбен бөлісу: |