Монография / Аида Сағынтаева, Әсел Қамбатырова, Лаура Қарабасова

140
Білім беру зерттеулеріне кіріспе: теория, әдістер және тәжірибелер
6.4 Сұхбат жазу, транскрипциялау және талдау
Наиболее распространенным способом фиксации интервью 
являСұхбатты жазудың ең кең тараған тәсілі – аудиожазба. Сұх-
батқа қатысушылардың жауаптары кейінгі талдаулар мен кейбір 
тетіктерді нақтылау үшін сақталады. Сонымен қатар зерттеушіде 
сұхбат жүргізу техникасын жетілдіру мақсатында аудиожазбаны 
тыңдау мүмкіндігі болады. Жабдықтың дұрыс жұмыс істемей қалу 
қаупі де бар. Сондай-ақ қатысушылар өз жауаптарының жазбасы-
на алаңдауы мүмкін, алайда біраз сақтықтан кейін олар жазбаның 
жазылып жатқанын ұмытып кетеді. Кейде сұхбат бейнетаспаға 
түсіріледі. Бұл жайт сұхбатқа қатысушының бейвербалды іс-әре-
кетін жазуға мүмкіндік береді, дей тұрғанмен бұл әдіс аудиожаз-
баға қарағанда байлаулы.
Егер зерттеуші сұхбат материалын дұрыс пайдаланбады деп 
айыпталса, аудио не бейнежазба зерттеушінің деректерге деген өз 
жауапкершілігін танытуы үшін бастапқы дереккөзге оралуға мүм-
кіндік береді. Сұхбат жазу қатысушыларға олардың сөзіне жауап-
кершілікпен қарайтынына сенімділік береді, өйткені олар сақтала-
ды әрі қолжетімді.
Деректерді жазудың екінші тәсілі – сұхбат барысында жа-
зып алу. Мысалы, қатысушы жауаптарды аудио не бейнежазбаға 
түсіруге рұқсат бермеген жағдайда немесе зерттеуші сұхбаттың 
аудио/бейнежазбасын өз жазбаларымен толықтырғысы келгенде 
жазып алуға болады.
Үшінші тәсіл – ақпаратты есте сақтап алып, сұхбаттан кейін 
қағазға түсіріп алу. Бұл әдістің қиындығы бары рас, бірақ ол сұх-
бат барысындағы жазба қатысушыға байлаулы болып көрінетін 
жағдайда қолданылады (мысалы, шиеленіс немесе тітіркену туды-
руы мүмкін балалардан сұхбат алу кезіндегі жазбаларда).
Қалай болғанда да, зерттеушілерге өз ойын сұхбат аяқталған 
соң бірден қағазға түсіріп алу ұсынылады. Ол ойлар сұхбат бары-
сында, қатысушының вербалды және бейвербалды мінез-құлқын 
қағазға түсіріп алуда; зерттеушінің ойлану барысында және т.б. 
кезде ұсынылған идеяларды қамтуы мүмкін. Жалпы алғанда, 
қағазға түсіріп отыру зерттеушіге деректерді жинау барысын қа-
дағалауға және оны талдауға көмектеседі.

141
Назарбаев Университеті Жоғары білім беру мектебі

жүктеу 2,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: