Аза дебие ті 7 ар ма н

11
Қа­зақ­тың­ көш­пе­лі­ өмі­рі­ мен­ әдет­ғұр­пын­ кең­ кө­лем­де­ су­рет­теп,­ қа­зақ­ты­ күл­лі­
әлем­ге­та­ныт­қан­«Қыз­Жі­бек»­жы­ры­әлем­дік­әде­би­мұ­ра­ға­кір­ді.­Жыр­та­ри­хы­біз­ді­
де­бей­жай­қал­дыр­май­ты­ны­анық.
«Қыз­Жі­бек»­жы­ры­ту­ра­лы
Ша ма мен 500 жыл дық та ри хы бар «Қыз Жі бек» 
жы ры – қа зақ тың кө не мұ ра лар ының бі рі, ли ро-эпос-
тық дас тан да ры ның ішін де гі ең көр ке мі. Қа зақ тың 
ұлт бо лып, бір ту ас тын да хан дық құр ған ке зі нен бас-
тал ған та ри хы, көш пе лі өмір сал ты мен дәс тү рі «Қыз 
Жі бек те» то лық су рет тел ген. Бұл дас тан ХІХ ға сыр да 
қа ғаз бе ті не тү сі рі ліп, 1894 жы лы ал ғаш рет Қа зан 
қа ла сын да ба сы лып шық ты. ХV–ХVІ ға сыр да шық қан 
жыр дың «ту ған же рі» – Ба тыс Қа зақ стан же рі. Жыр-
да ғы жер-су атау ла ры мен ру лар аты со ны мең зей ді.
«Қыз Жі бек» жы ры – аңыз емес, та ри хи оқи ға, 
ке йіп кер ле рі өмір де бол ған адам дар. Жыр дың не гіз гі 
ке й іп кер ле рі – Тө ле ген мен Жі бек – бі рін-бі рі шын сүй-
ген ға шық тар. Әке ба та сы нан ат тап кет кен Тө ле ген нің 
өлі мі мен Жі бек тің қай ғы лы тағ ды ры – жыр маз мұ-
ны ның ар қауы. 
«Қыз Жі бек» жы рын да қа зақ тың сол ке зең де гі 
та ри хи тағ ды ры, тұрмыс-салты, әдет-ғұрпы, са на-се-
зі мі кең қамтылған. 
«Қыз Жі бек» жы ры – қа зақ ха лық ау ыз әде бие ті нің 
ең бір таң дау лы ту ын ды сы. 
Ес­те­рі­ңе­тү­сі­рің­дер:
Ли­ро­эпос­тық­жыр­лар­
де­ге­ні­міз­не?
Қан­дай­ли­ро­эпос­тық­
жыр­лар­ды­бі­ле­сің­дер?
Мең­ге­рі­ле­тін­бі­лім:
«Қыз­Жі­бек»­жы­ры­қан­
дай­жыр?
Жыр­дың­қыс­қа­ша­маз­
мұ­ны­қан­дай?
1934­жы­лы­жыр­не­гі­зін­де­«Қыз­Жі­бек»­ат­ты­ал­ғаш­қы­қа­зақ­опе­ра­сы­жа­зы­лып,­Ал­ма­ты­ның­
опе­ра­жә­не­ба­лет­теат­рын­да­премь­ера­сы­өт­ті.­Ев­ге­ний­Бру­си­ло­вс­кий­дің­«Қыз­Жі­бек»­опе­
ра­сы­рес­пуб­ли­ка­да­ғы­кә­сі­би­опе­ра­өне­рі­нің­ал­ғаш­қы­бе­тін­аш­қан­ту­ын­ды­бол­ды.­Му­зы­ка­лық­
не­гі­зін­ха­лық­ком­по­зи­тор­ла­ры­ның­ән­де­рі­мен­күй­ле­рі­құ­ра­ды.­Опе­ра­ту­ған­театр­қа­быр­ға­сын­
да­ға­на­емес,­Үл­кен­театр­дың­он­күн­ді­гін­де­де­үл­кен­та­быс­қа­ие­бол­ды.­Мәс­кеу­ал­ғаш­қы­қа­зақ­
опе­ра­сын­жы­лы­қа­был­дап,­бас­па­сөз­де­қойы­лым­ту­ра­лы­көп­те­ген­пі­кір­лер­ай­тыл­ды.­Та­ма­ша­
ән­ші­лер,­әсі­ре­се,­Кү­ләш­Бай­сейіто­ва­мәс­кеу­лік­тер­ді­өне­рі­мен­таң­ғал­дыр­ды.­1970­жы­лы­ре­
жис­сер­С.Қо­жы­қов­«Қыз­Жі­бек»­көр­кем­филь­мін­тү­сір­ді.­Ол­әлем­нің­43­елін­де­көр­се­тіл­ді.
(«Қа зақ стан ның мәр те бе тө рі» сай ты нан)
Бағалы­дерек
Қа­зақ­тың­өт­кен­нен­қал­ған­
эпос­тық­мұ­ра­сы­ның­
ішін­де­«Қыз­Жі­бек»­жы­ры­
ас­қан­көр­кем­ді­гі­мен­оқ­­
шау­­­­­ла­нып,­ерек­ше­ле­не­ді.
М.Әуе зов

жүктеу 7,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: