Аза дебие ті 7 ар ма н

І­ТАРАУ
КӨНЕ­КҮН­ДЕР­ДЕН­
ЖЕТ­КЕН­
ЖӘДІ­ГЕР­ЛЕР
Біз өзі міз дің ұлт тық мә де ние ті міз бен 
дәс түр ле рі міз ді осы әра лу ан ды ғы мен 
жә не ұлы лы ғы мен қо сып қор ғау ымыз 
ке рек, мә де ни игі лі гі міз ді бөл шек теп 
бол са да жи нас ты руымыз ке рек.
Н.На зар ба ев
АР
МА
Н
-
ПВ
 
ба
сп
ас
ы

8
Қым­бат­ты­ дос­тар!­ Қа­зақ­ әде­бие­ті­нің­ асыл­ қа­зы­на­сының,­ бай­ мұ­ра­сының­ бір­
тармағы­ –­ ли­ро­эпос­тық­ жыр­лар.­ Олардың­ сен­дер­ 5­сы­нып­та­ өт­кен­ «Ба­тыр­лар­
жы­ры­нан»­қан­дай­ай­ыр­ма­шы­лық­та­ры­бар­екен?
 
ЛИ­РО­ЭПОС­ТЫҚ­ЖЫР­ЛАР
Ер те кез де ту ған жә не күр де лі оқи ға ға құ рыл ған 
жыр дың бір тү рі –
ли ро-эпос ты жыр лар
. Бұл жыр-
лар 
а шы ты жыр лар,
т р мыс-салт жыр ла ры 
деп 
те атала ды. Ли ро-эпос тық жыр лар – ха лық ау ыз әде-
бие ті нің бір са ла сы. «Эпос» ба ян дау де ген ді біл ді ре тін 
көр кем әде би ет тің не гіз гі жанр ла ры ның бі рі бол са, 
«ли ри ка» – адам ның кө ңіл күй ін, се зім де рін бей не лей-
тін жанр. Ли ро-эпос тық жыр лар – ли ри ка мен эпос қа 
тән эле ме нт тер ді қам ти ды.
Ли ро-эпос тық жыр лар дың та қы ры бы қан дай?
Егер ба тыр лар жы ры ның бас ты та қы ры бы ел қор-
ғау бол са, ли ро-эпос тық жыр лар дың маз мұ ны ха лық-
тың тұр мыс-тір ші лі гі не, үй ле ну сал ты на, әдет-ғұр пы-
на бай ла ныс ты туа ды. Ли ро-эпос тық жыр лар дың ке-
йіп кер ле рі – қа ра пай ым адам дар. Не гіз гі та қы ры бы – 
ма хаб бат, екі жас тың ара сын да ғы ға шық тық пен сүй іс-
пен ші лік, олар дың қай ғы сы мен мұ ңы. Мұн да, кө бі не-
се, жас тар, олар дың бас бос тан ды ғы, ма хаб ба ты мен 
сүй іс пен ші лі гі, іш кі се зі мі, арманы, қуа ны шы мен 
қай ғысы ту ра лы ай ты ла ды. Ли ро-эпос тық жыр лар да 
жас тар дың бас ер кі бол ма ған ды ғы, олар дың ар-
мандарына же тіп, сүй ген де рі не қо сы лу жо лын да көп-
те ген ке дер гі лер ге кез дес кен ді гі, ол бө гет тер ді же ңе 
ал май, ау ыр аза, зор қа сі рет ке ұшы ра ған да ры су рет те-
ле ді. Де мек, ли ро-эпос тар да адам ның әр түр лі кө ңіл 
күй ін, іш кі жан сы рын, тол ға ны сын, күй іні ші мен 
сүйіні шін су рет теу ба сым бо лып ке ле ді. Сон дық тан да 
ли ро-эпос тық жыр лар ды 
а шы ты жыр лар
деп те 
атай ды. 
Ли ро-эпос тық жыр лар да ха лық тың салт-дәс тү рі, 
әдет-ғұр пы, тұр мыс-тір ші лі гі ке ңі нен бейнеленеді. Қа-
зақ ау ыл да ры ның іш кі өмі рі мен тұр мы сы, адам дар дың 
қа рым-қа ты на сы, ру лар тар ты сы да осы жыр лар дың 

жүктеу 7,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: