Н. С. Сейітов г-м.ғ. д., профессор Оқулықта «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау»

және т.б. қасиеттерін анықтайтын өте маңызды факторлардың бірі болып 
табылады. Бірақ минералдардың өздерінің беріктігі шешуші фактор болып 
саналмайды. Олардан маңыздылау болып жынысты құрайтын бөлшектер 
(минералдар) арасындағы ішкі байланыстар саналады және бұл байланыстар 
жыныстың минералдық құрамына қарағанда, оның қалыптасу, пайда болу 
жағдайына көбірек байланысты болады. Мысалы кварцты құмтастың қысуға 
уақытша қарсылығы жабыстырушы цементтің сипатына және құрамына 
байланысты бірнеше жүз Н/м
2
-ден бірнеше мың Н/м
2
-қа дейін өзгереді. 
Тура осындай көп аралықта ізбестастың және басқа шөгінді жыныстардың 
қысуға қарсылығы өзгереді. Ақтарылған тау жыныстарының беріктігі олардың 
құрамындағы қара түсті минералдардың көбеюімен байланысты өседі. Сондықтан 
бұрғылау процестерінің орындалу тұғырынан қарағанда жынысты құрайтын 
минералдар арасындағы байланыстардың сипаты мен табиғаты өте маңызды 
болып саналады. Бұл шынында солай. Өйткені бұрғылау кезінде жынысты 
талқандау әсерін алу үшін және ұңғының забойын тиісті жылдамдықпен жылжыту 
үшін бөлшектер арасындағы байланысты бұзып оларды босатса жеткілікті.Екінші 
жағынан қарағанда бөлшектер арасындағы байланысты үзу жыныстардың 
орнықтылығын жоғалтып, керннің талқандалуына, ұңғының қисаюына және т.б. 
жағымсыз жағдайларға әкеліп соғады. 
Тау жыныстарының барлық негізгі қасиеттері олардың пайда болуы кезінде 
қалыптасады және бұл процестің өтетін физико-географиялық жағдайына өте көп 
мөлшерде байланысты болады. Ол жағдайлар: температура, қысым, жердің 
магниттік және гравитациялық өрістерінің, қоршаған ортаның (су, газ, бұрын 
қалыптасқан жыныстар) және жыныс пайда болар кездегі жүретін физикалық, 
химиялық, биологиялық және басқа процестердің әсері. 
Геологиялық қасиеттердің барлығын бірдей бір жұмыста қамту өте қиын. 
Сондықтан ол қасиеттердің бұрғылау процестеріне әсері көп кейбір түрін ғана 
қарастырайық. 

жүктеу 8,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: