Плунжерлі сораптың жұмыс істеу принципі.
(75,б-сурет.)
Әдетте плунжерлі
сораптар бір әсерлі, өйткені плунжердің тік жүрісі кезінде айдайды, ал кері жүрісінде
сорады.
241
75 – сурет. Плунжерлі және поршеньді бұрғылау сораптарының сұлбалары:
а
–
қос әсерлі поршеньді сорап; б – плунжерлі сорап.
Негізгі түйіндесуші эелементтері цилиндр және поршень болып табылатын
поршеньді сораптарға қарағанда плунжерлі сораптарда жұмысшы элемент ретінде
плунжер қолданылады. Плунжер бұл сорап корпусына орнатылған сальникті
нығыздағышпен түйіндесетін бір жақ түбі жабық металл цилиндр. Поршеньді
сораптағыдай тісті доңғалақ айналғанда крейцкопф және плунжер ерсілі-қарсылы
қозғалысқа келеді. Плунжер солға қарай жылжығанда сорғыш клапан ашылады да,
айдаушы клапан жабылады және сораптың гидравликалық бөлігіне сорғыш шланг арқылы
сұйықтық сорылады. Плунжер оңға қарай жылжығанда гидравликалық бөліктен айдаушы
клапан арқылы сұйық айдалады. Бұл кезде сорушы клапан жабық тұрады. Тісті
доңғалақтың бір айналымында (эксцентрлік білігі) плунжер бір ілгерлемелі қозғалыс
жасайды. Яғни сору және айдау циклі болады. Бұрғы сорабының өнімділігі цилиндрдің
диаметріне, поршеннің жүріс жолына, цилиндр санына және сорап білігінің айналу
жиілігіне байланысты.
Бұрғы сорабының өнімділігі келесі формуламен анықталады:
поршенді сорап үшін
плунжерлі сорап үшін
Мұндағы Ғ – прошень (плунжер) ауданы, дм
2
: f – шток ауданы, дм
2
; і – сораптың
бір цилиндрінің әсер ету дәрежесі ( і = 1 немесе 2 ) ; S – поршень (плунжер) жүрісі дм; n –
қос жүріс саны немесе 1 мин ішіндегі сорап білігінің айналым саны; m – цилиндр,
плунжер саны; λ – сораптың, толу коэффиценті ( λ=0,8/0,9). Сору биіктігі аз болған сайын
ол көбірек сорады.
Сору биіктігі әсіресе ұңғыны саз ерітіндісімен жуғанда мүмкіндігінше аз болуы
қажет.
242
Бұрғылау сораптарын жасауды реттеу және оларды бірегейлендіру мақсатында
1973ж механикалық жетегі бар бұрғылау сораптарына МЕСТ19123-73 жасалды.
МЕСТ19123-73 негізінде шарошкалы және кесіш типті қашаулар мен қатты
қорытпалы және алмаз каронкаларымен тереңдігі 2000 м дейінгі геологиялық барлау
ұңғыларын бұрғылау үрдісіне жуу сұйықтығының шыр айналымының қамтамасыз ететін
бұрғылау сораптарының 4 классы жасалған және кең пайдаланады.
НБ1-25116 сорап қондырғысы 25 м тереңдікке дейін колонкалық бұрғылау кезінде
УКБ12-25 бұрғылау қондырғыларымен жабдықтауға кеңес беріледі. Қондырғының
массасы аз және тасмалдауға жеңіл. Сорап горизонталь және бір плунжерлі.
Сораптың техникалық сипаттамасы 52- кестеде көрсетілген.
НБ2-63/40 сорап қондырғысы 200 м тереңдікке дейін қатты қорытпалы және алмаз
коронкаларымен бұрғылаудағы бұрғылау қондырғыларын жабдықтауға арналған. Сорап
қондырғысы ортақ рамада жабдықталған сораптан, электр қозғалтқышынан, ременді
аудармадан тұрады.
НБ3-120/40 сорап қондырғысы УКБ200/300 және УКБ300/500 қондырғылармен
геологиялық барлау ұңғыларын бұрғылағанда жуу сұйықтығының шыр айналымын
қамтамасыз етуге арналған.
Колонкалы бұрғылауда қолданылатын сораптар сипаттамасы 52-кесте
Параметр-
лері
Плунжерлі сорап қондырғылары
Поршеньді сорап қондырғылары
НБ1-25-16
НБ2-63-40
НБ3-120/40
НБ4-320/63
НГР-
250/50
11-Гри
9-МГР
өнімділігі,
л/мин
25
I II
30 60
I II III IV V
15 19 40 70 120
I II III
Плунжер
диаметрі 45
мм
болғанда
95 140 260
Плунжер
диаметрі 80
мм
болғанда
125 180 320
250
Төлке
диаметрі
80, 90, 100
мм
болғанда
240 306
390
220-1000
Максимал
қысым, МПа
1,6
4,0 2,0
4, 04,0 4,0 2,0
Плунжер
диаметрі 45
мм
болғанда
6,3 6,3 6,3
при
Плунжер
диаметрі 80
мм
болғанда
6,3 5,5 3,0
5,0
6,3 5,0 4,0
16,0-3,5
Плунжер
(төлке)
диаметрлері,
мм
45
45
63
45,80
85
80, 90, 100
80, 90, 100,
115, 127,
250
плунжерлер
(поршеньдер
) саны, шт
1
3
3
3
2
2
2
Плунжерлер
(поршень-
дердің)
40
60
90
140
150
250
243
жүріс саны ,
мм
1 минуттағы
қос жүріс
саны
390
175, 350
31, 38, 80, 146,
249
95, 140, 260
94
100
55, 90
Жетек
Түрі
«Дружба-
4» іштен
жанатын
қозғалтқы
ш
Электрқозғ
алтқыш
Электрқозғалт
қыш
Электрқозғ
алтқыш
Электрқо
зғалтқыш
Электрқозғ
алтқыш
Электрқозғ
алтқыш
52-кесте жалғасы
Қуаты, кВт
1,5
3,0
7,5
22
28
35,3
75
Габариттік өлшемдері, мм:
ұзындығы
745
1325
1970
2100
1446
1835
2600
ені
325
610
910
1145
850
745
1000
биіктігі
365
490
980
880
945
1410
1600
масса, кг
44
250
680
1250
700
1400
2760
Диаметрлер, мм
Сорғыш
тесік
32
50
50
76
76
100
100
Айдаушы
тесік
18
32
38
38
38
50
50
НБ4-320/63
сорап
қондырғысы
УКБ300/50,УКБ500/800,УКБ1200/2000
қондырғыларымен
геологиялық
барлау
ұңғыларын
бұрғылау
үрдісінде
жуу
сұйықтығының шыр айналымын қамтамасыз ету үшін арналған. Сорап қондырғысы
сораптан, электрқозғалтқышынан, сорап астындағы рамадан және қозғалтқыштың астына
қойатын рамадан тұрады. Олар өзара болттармен қосылады, қозғатқыштан сорапқа жабақ
қоршауы бар ременьді аударма арқылы айналым беріледі.
Сорап – реверсивті үш плунжерлі, үш жылдамдықты тік ағылатын гидравликалық
бөлігі бар, горизонталь орналасқан. Клапандар резиналы қорғағыштары бар табақ
тәріздес, цилиндрлік оратылған серіппелерімен басылған. “Плунжерлі сальник” тарабы
тез алынады. Плунжерлер жоғары беріктікке дейін жақсартылған болаттан жасалған.
Сораптың өнімділігі жылдамдықтар қорабымен реттеледі. Осы мақсатта кейде
поршеннің жұмыс жолын өзгертеді, кейде поршень-цилиндр жұбын ауыстрады. Өндірісте
көбінесе сорапты максималь өнімділікте пайдаланып оны азайту үшін үш тесікті жапқыш
кран қолданады. Сұйықтың артығын сол кран арқылы зумпфқа жібереді.
Сорап қондырғысының техникалық сипаттамасы 52 -кестеде келтірілген.
Прунжерлік сораптардан басқа барлама бұрғылау тәжірибесінде қос әсерлі поршенді
сораптар қолданылады.
ҚОРЫТЫНДЫ
1.
Жуу сұйықтығын ұңғыға айдау үшін бұрғылау сораптарының екі түрін
қолданады: а) қос әсерлі поршенді екі цилиндрлі және б) бір әсерлі плунжерлі
екі және үш цилиндрлі.
2.
Біліктің бір айналымында поршень екі жұмыс жасайды, яғни сұйықтықты сору
және айдау екі рет қайталанады.
244
3.
Плунжерлі сораптар бір әсерлі, өйткені плунжердің тік жүрісі кезінде сұйықты
айдайды, ал кері жүрісінде сорады.
4.
Ауа қалпағы айдау магисталінде болатын толқуларды тегістеу үшін керек.
5.
Бұрғы сорабының өнімділігі цилиндрдің диаметріне, поршеннің жүріс жолына,
цилиндр санына және сорап білігінің айналу жиілігіне байланысты.
6.
Сораптың өнімділігі жылдамдықтар қорабымен реттеледі. Осы мақсатта кейде
поршеннің жұмыс жолын өзгертеді, кейде поршень-цилиндр жұбын ауыстрады.
Достарыңызбен бөлісу: |
