1.6.
Тутас педагогикалық үдеріс құрылымы.
Түтас педагогика-
лық үдерістің негізгі бір бөлігі -
оқыту үдерісі.
Окыту күбылысының эртүрлі деңгейде:
жалпы педагогикада,
дидактикада, әдістемеде, психологияда
бейнеленуінің өзіндік ерекше-
ліктеріне тоқгалайык.
Педагогика деңгейінде оқыту -
қоғамдық тәжірибені өскелен
үрпакка беру эрекеті - педагогикалык әрекетгің түтас қыры.
Дидактика деңгейінде оқыту
- білім беру мазмүнын үйрету
мен үйренудің бірлігі.
Әдістеме деңгейінде оқыту
- окыту (сабак беру) эрекеті мен
накты оқу пэнінің материалдарын оқып-үйренудің бірігуін жүзеге
асыру формасы.
Психология деңгейінде оқыту
- мүғалім мен окушынын
нәтижесінде оқушының ннтеллектісін байытып, психикалық дамуы
жүзеге асатын өзара іс-эрекетінің жиынтығы.
132
Педагогикалык әдебиеттердегі аныктамаларда окыту жеке су-
бъектілер - окушы мен мұгалімнін эрекеті ретінде көрсетілген: «Оқы-
ту - окушы мен мұгалім жүзеге асыратын екі жакты үдеріс»; «Окыту
үдерісі мұгалімнің, сол сиякты окушының да әрекеті»; «Оқытуда бар-
лык уакытта екі жагы: окыту мен оку айқын көрінеді. Окыту - мұ-
ғалімнін материалды балаға түсіндірудегі, пэнді окыту барысындагы
окушының әрекетін бақылаудағы, окушының материалды окып-үйре-
нуі мен алған білімдерін колдана білуіне басшылык жасаудагы, олар-
дың білімдері, біліктері мен дағдыларын тексерудегі іс - әрекеті. Оку
(үйрену) - окушылардың белгілі бір пәнді жэне окытушынын түсін-
діргендерін кабылдаудағы, өтіліп отырған фактілер мен кұбылыстар-
ды, олардың арасындағы байланыстарды ойға тоқудагы, білімді бекіту
мен қолданудагы мұғалім басшылыгымен жасайтын саналы кызметі».
Оқыту өзара байланысты, бірак
екі дербес субъектінің
-
мұғадім мен
оқушының жеке әрекеттерінің жиынтығы
ретінде көрсетілген.
Тұтас педагогикалык үдерістің келесі бөлігі -
тэрбие үдерісі.
Орта білім беру ұйымдарындағы тәрбие жұмысыңың басты міндет-
терінің бірі - еліміздің болашағының біртұтас іргетасын жэне жал-
пыазаматтык біріктіруші максат жүйесінің негізін құратын жаңа идео-
логиялык тұжырымдама «Мәңгілік Ел» жаппыұлттык патриотгык
идеясы мен Патриоттык Актісін жүзеге асыру болып табылады.
«Мэңгілік Ел» - ұлттык сана-сезім мен отаншылдыктын дамуы-
нын жогары деңгейіндегі, инновациялык экономика жағдайында та-
бысты еңбек ететін, жалпыадамзаттык жэне ұлттык кұндылыктарды
бойына сіңірген, елінің тағдыры үшін жауапкершілік сезімі бар коғам-
нын элеуметгік белсенді мүшелерін тэрбиелеу. «Мэңгілік Ел» жал-
пыұлттык патриоттык идеясы құндылыктарынын қоғамдык санада,
білім беру жэне тәрбие жүйесінде бекуін камтамасыз ету керек
Педагогикалык үдерістің
псйхологиячық қүрылымы:
танымдык
үдерістер (қабылдау, ойпау, еске сақгау, акпарат сіңіру), окуға қызы-
ғушылык (оқуға қызығуды, қабілетті ынтаны айкындау), қуат (көте-
ріңкі не түсіңкі дене мен күш-куаты, белсенділік, еңбеккорлық не
шаршау динамикасы) деп педагогикалык үдерістің құрылымын жан-
жақты ашуға тырысқан.
Педагогикалың үдеріс дамушы жүйе. Қарама-қайшылың
-
пе-
дагогикалық удерістің қозгаушы күші.
Педагогикалык үдеріс, со-
нымен қатар, педагогикалық үдерістің тұтастығы, педагогикалық үде-
рістің зандылыктары, педагогикалық үдерістің кезеңдері, педагоги-
калық инновациялар, қазіргі мектеп мұғалімі сиякты жүйе ретінде де
Карастырылады .
Педагогикапық үдеріс - «мұғалім - оқушылар» жүйесінің үздік-
сіз қызметі, ол осы жүйе жагдайының алмасуынан көрінеді. Педагоги-
калык үдерістің максаты эрбір оқушыны жеке тұпға ретінде қапып-
тастыру. Педагогикалық үдеріс көп деңгейлі жэне көп құрылымды
133
жүйе, онда жеке бір окушы, жеке дара мұғалім бірінші реттегі дербес
жүйе болады.
В.А. Кан-Калик «үстаздын шығармашылык үдерісі окушылар-
дын шығармашылык үдерісін тудыратын үдеріс ... сонымен бірге бүл
өзара эрекет эрбір нактылы жагДайда байкалады, өз жагынан ол, бір
сыныпта жүмыс істейтін ұстаздар ұжымынын жэне ұжымдагы барлык
оқушылардын үжымшыл шығармашылык іс- әрекеттерінің арасында-
ғы ерекшеліктері» деп пайымдайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
