§ 30. Шарлардың центрлік соқтыгуы

талуы және дснелер системасының толык пмпульсыпыц 
сақталуы сияқты, екі шартпен анықталатын жылдам- 
дықпен ұшып кетеді.
Соқтығысқан кезде деформацияның потенцнялық 
энергиясы 
пайда болмаса, 
денелердің 
кинетикалык
энергиясы толығынан немесе жартылай.*ішкі эпергияға 
айналса, соқтығысқаннан кейін соқтығысқан денелер не 
бірдей жылдамдықпен қозғалатын болса, не тыныштық- 
та болса, соқтығу абсолют серпімсіз соқтығу болады. 
Абсолют серпімсіз соқтығу кезінде импульстың сақталу 
заңы 
ғана орындалып, 
ал механикалық энергияныи
сақталу заңы сақталмайды — механикалық және ішкі 
энергиясы сияқты энергияның әр түрлі түрлерінің санда­
лу заңының қосындысы орын алады.
Біз екі шардың центр- 
лік соқтығуымен шектеле 
тұралық. Егер шар соқты- 
гысқанға дейін олардыц 
центрлері арқылы өтетін 
түзудің бойымен қозғала- 
тын болса, соқтығу центр- 
лік деп аталады. Центр- 
лік соқтығу кезінде, соқ-
л)
6
)
fPr
-
е
V ,
V
~Ч
------
г~Т
Щ 
JX
: 
~ Х
70-сурет.
тығысулар: 1) шарлар бір-біріне қарама-қарсы қозғал- 
ғанда (70, а-сурет) және 2) шарлардың біреуі екіншісін 
куып жеткен (70, б-сурет) жағдаііда болуы мүмкін.
Шарлар тұйық система жасайды немесе шарларға 
түсірілген сыртқы күштер бірін-бірі теңгереді деп жо- 
риық.'
Алдымен абсолют серпімсіз соқтығуды қарастыра- 
лық. Шарлардың массалары 
гп\
және т 2, ал соқтығыс- 
қанға дейінгі жылдамдықтары 
у
!0 және v2o болсын делік. 
Сақталу заңы бойынша шарлардың соқтыгысқанынан 
кейінгі қосынды импульсы соқтығысқанға дейінгідей бо- 
луға тиіс:
miVio + m2V2o = WiV + m2v =
(30.1)
(v — соқтығысқаннан кейінгі шардыц екеуі үшін де бір- 
дей жылдамдық).
(30.1)-ден
екендігі шығады.

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: