мынаған тец:  = ы к, У

мынаған тец: 
=
ы к,
У
rzkT
Urn
болады.
орташа жылдамдық 
v' =
§ 108. Барометрлік формула
Қайсыбір 
һ
биіктіктегі атмосфералық қысым жоға- 
рырақ жатқан газ қабатының салмағының әсерінен бо­
лады. 
һ
биіктіктегі қысымды 
р
деп белгілейік. СонДа 
h + dh
биіктіктегі қысым 
p — dp
болады, егер мұида 
dh
нольден үлкен болса, онда 
dp
нольдеи кіші болады, өйт- 
кені атмосфераның жоғарырақ жат- 
қаи қабаттарының салмағы, демек, 
қысым да, биіктеген сайын азая бере- 
ці. 
р
және 
p + dp
қысымдарының айы- 
рымы, табанының ауданы бірге тсң, 
ал бніктігі 
dh
болатын цилиндр көЛе- 
міндегі газдыц салмағына тсц болады 
(244-сурет):
р - (p + dp) =pgdh,
мұндағы р — 
һ
бніктіктегі газдыц ты- 
ғыздығы.
Осыдан:
dp=
— р 
gdh.
Күй теңдеуін пайдаланып, газдың 
сым мен температура арқылы өрнектеуге болады. Жо- 
ғарыда атап өткеніміздей, қалыпты жағдайларға жуық- 
таған кездс, атмосфера құрамына кіретіп газдардын 
қаснеттерінің идеал қасиеттерінен айырмашылығы аз бо­
лады. Сондықтан (98.14) теңдсуін пайдаланатын бола- 
мыз. Осы теңдеуді 
m/V
-гс қатысты шешіп, р тығыздық- 
ты табамыз:
р = т - = | г -
<108-2)
p-tdp
Р
! СІҺ
- I -
244-сурет.
(108.1)
тығыздығРін қы-
р-га арпалган 
аламыз:
өрнекті (108.1 )-ге қойып, мынаны
ПЧ?
RT
d h y
осыдап
(108.3)
367

Т
температура қайсыбір ft-тан алынған функция бо- 
лып табылады. Егер осы функцияның түрі белгілі болса, 
онда '(108.3) теңдеуді интегралдап, р-ні ft-тың функция- 
сы түрінде анықтай аламыз. Температура тұрақты бол- 
ранда (108.3)-ті интегралдасақ, мынаны аламыз:
\ п р =
— ^
+ ІпС,
мұндағы 
С
— тұрақты (интегралдау тұрақтысын In С 
арқылы өрнектеген ыңғайлы болады) Алынған өрнекті 
потенцирлей отырып, мынаны табамыз:
_
р — Се RT
Осыған ft = 0-ді қойыгі, мынаны аламыз:
Р о = С
мұндағы 
р0
— ft —0 биіктіктегі қысым.
Сөйтіп, 
температураны 
тұрақты деп алып, қысым- 
ның 
биіктікке 
тәуелділігі 
жөніндегі 
біздің жорама- 
лымыз
р = р0е RT
(108.4) 
формуласымен өрнектеледі. 
Бұл формула б а р о м е т р
л і к деп аталады. Бұдан, 
газ неғұрлым ауырласа (ц 
артса) жэне температура төмендесе, қысымнын биікте- 
ген сайын тезірек азаятындығы шығады. 245-суретте
(108.4) түріндегі екі қисық келтірілген, оларды әр түрлі 
р мәндеріне 
(Т
бірдей болғанда) немесе әр түрлі 
Т
мән- 
деріне (}х бірдей болғанда) сәйкес келеді деп алуга бо­
лады.
р

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: