} М а с с а л а р ы б і р д е й е к і ш а р д ы н с е р п і м д і

-JV
кслген мсзгіліндс әрбір бағытпен 
N
/3 молекула, ал олар- 
дың бірінші жартысы (яғни, 
N
/6 молекула) берілген
бағытпен бір жаққа, ал екінші 
жартысы — екінші жаққа қозга- 
лады (219-сурет). Осындай үйга- 
рымға сүйеие отырып, біз қарас- 
тыргалы отырган багытта (мэсе- 
лен, AS қабырғаныц берілгеи эле- 
ментіне нормаль бойымен) моле- 
кулалардың 1/6 бөлігі қозғалады 
деп есептейміз.
Екіншіден, барлық молекула- 
лардыц 
v
жылдамдықтарыныц 
мәндерін бірдей деп аламыз. 
көрсететініміздей, алғашқы шарт 
ақырғы нәтижесіне эсер етпейді;
219-сурет)
Келесі параграфта 
қысымды есептеудің 
екінші шартты қарастырмаудың қандай нәтижеге әкеп 
соғатынын осы параграфта баяндаймыз.
Ыдыстың қабырғасына соққан молекуланың оған бе- 
ретін импульсын есептеп шығарайық. Қабырғаға соқтық- 
қанға дейінгі молекуланың импульсы сыртқы нормаль 
бойымен AS-ке қарай бағыттал- 
ған және 
mv-
ге тең болады. Соқ- 
тығыстан кейін молекуланың им­
пульс тацбасы өзгереді. Сөйтіп,
молекула импульсының өсімшесі -----
мынаған тең болады: 
/7'v
( — 
m v ) — ( m v ) —
— 2
m v .
(99.1)
Ныотонньщ үшінші заңы бо- 
йынша, қабырға соқтығысу ке- 
220-сурет.
зінде нормаль бойымен багыт- 
талған 2mv импульс алады.
At
уақытта қабырганың AS элементіне дейін осы ба­
гытта козғалып келе жатқан 
(
табаны AS, биіктігі 
vAt
цилиндрдіц ішіндегі) барлық молекулалар келіп жетеді 
(221-сурет) Бұл молекулалардыц саны мынагап тең бо­
лады:
A N —
 —
n v A S A t ,
о
(99.2)
мүндағы 
n
— бірлік көлемдегі молекулалар саны Шы- 
нында молекулалардың бір бөлігі қабырғаға жетсм дс-
324

гснше басқа молекулалармен соқтығысып, өзіиіц бағы- 
тын өзгертеді де AS-ке жете алмайды деғен қарсы пікір 
айтуға да болады. Алайда соқтығысулар молекулалар- 
дыц хаосты қозғалысының сипатын өзгерте алмайды: 
қабырғаға карай беттеген молскулалар тобының кейбі- 
рсулсрініц басқа багыттарда қозгалатып молекулалар 
тобына өтуі, дол сол шамалы молскулалардыц басқа 
топтарыпан, қабырғаға қараіі беттеген молекулалар то­
бына өтуімен қатар жүреді. Сондықтан қабырғаға келіп 
жететін молекулалардың санын есептеген кезде молеку- 
лалардың бір-бірімен соқтығысуларын ескермеуге бо­
лады. (99.2) бойынша бірлік уақыттың 
___
ішінде AS ауданға келіп соғатын моле- 
f
' 
Іи
кулалар саны мынаған тең болады: 
і 
| 
/6 п Ы

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: