§ 98. Идеал газ күйінің тецдеуі

ғанда күй теңдеулерін берстіндігі белгілі. Мысалы, 
Бойль — Марнотт зацы температура түрақты болғанда 
газдың берілген массасының қысымы оныц көлеміне ке- 
рі пропоршюнал өзгеретінін көрсетеді. Айалитикалық 
тұрғыда мұны былай жазуға болады:
const 
(^° = const). 
(98.3)
Бірдей температурага сәйкес келетін күйлердің жи- 
ынтыгы 
(р, V)
днаграммада (98.3) тсцдеуімен анықта- 
латын қисықпен, яғпи гиперболамсн кескінделеді. Тем- 
ператураның әрбір мәніне белгілі қисық сәйкес келеді 
(216, а-сурет). Бұл қисықтар и з о т е р м а л а р («изо»— 
бірдей, тең) деп аталады.
Тұрақты температура кезінде газдыц бір күйден 
скінші күйге өту гіроцесі п з о т е р м а 
л
ы қ п р о ц е с с
деп аталады. Изотермалық процесс кезіпде газ күйіп 
кескіндейтін нүкте 
изотерма 
бойымен 
орып ауысты- 
рады.
216-сурст.
(
р
, 
і°)
немесс (
V
, /°) диаграммада пзотермалық про­
цесс 
р
осіне 
(V
осіне сәйкес) параллель түзу түрінде кес- 
кінделеді. Бұл түзулер де изотермалар болады. Үшінші 
V
параметр (/>гс сәйкес) стрелкамен көрсстілген бағыт- 
та түзуді бойлай орын ауыстырған кезде арта отырып, 
осы түзудің бойында тұрақты мәпіп сақтамайды (216, 
б
және б-суреттер).
Гей-Люссак заңы, түрақты қысым кезіііде газдың бе- 
рілген массасыныц көлемі температурамеи сызықты то- 
уелділікте өзгеретіпін айтады.
К= Vo( 1 +
at0) 
(р —
const). 
(98.4)
Тұрақты көлем кезіндегі қысым үшіи де осыгап үқсас 
тәуелділік бар.
316

p = po(l + at°)
(Theorist). 
(98.5)
Бұл теңдеулердегі 
t °
— Цельсий шкаласы бойынша 
алынған температура, 
V0~
0° кезіндегі көлем, 
р0 —
0° С 
кезіндегі қысым. 
и
коэффициенті екі теидеуде де бірдей 
болады және мәні 1/273 1 
/град1
шамасына тең.
Тұрақты қысым кезінде өтетін процесс и з о б а р а
л ы қ деп аталады. Газ үшін бұл процесс 
( V
/°) диаграм- 
мада (98.4) түзуімен беріледі (217. а-сурет; әрбір 
қисық қысымның әр түрлі мәніне сэйкес келеді). Бұл тү- 
зу и з о б а р а деп аталады. 
(р, t°)
немесе 
(р, V)
диа- 
граммасында изобара 
t°
осіне параллель немесе 
V
осіне 
сәйкес түзу түріиде болады.
Түрақты колем кезінде өтетін процесс и з о х о р а -
л ы қ деп аталады. 
(р,
/°) диаграммасында изохоралар 
217, б-суреттегідей түрде болады.
(98.4) 
және (98.5) өрнектерінен шығатыпыпдай, бар- 
лық изобаралар мен изохоралар 
t°
осін
1
+
а
/ ° = 0
шартыпан анықталатыи бір ғана нүктеде кесіп өтеді, 
бұдан
t ° = - —
= — 273,15°С.
Температураның бастапқы санақ нүктссін осы нүктеге 
ауыстырып, температураның Цельсий шкаласымен абсо­
лют (немесе Кельвин шкаласы)1
2 деп аталатын баска 
температуралық шкалаға өтеміз. Ілгеріде абсолют тем-

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: