З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	67/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

2. Абылайдыѓ iшкi саясаты.
Абылайдыѓ бљкiл iшкi саяси ћызметi
бiр орталыћтан басћарылатын ќрi ешкiмге тќуелсiз мемлекет ћџруѕа
баѕытталды. Ол шексiз билiкке ие болды, оны халыћ ћолдады.
Ш. Уќлиханов былай деп жазады: «Ћазаћтардыѓ аѓыз-ќѓгiмелерiнде
Абылай айрыћша ћасиетi бар киелi, керемет ћџдiрет иесi болып сана-
лады. Ешбiр ханныѓ Абылайдай шексiз билiкке ћолы жеткен жоћ.
Ол рубасылар мен сџлтандардыѓ рккiрек љстемдiгiне тыйым
салды».
Абылай зiнiѓ кљш-жiгерiн мына баѕыттарѕа жџмсады.
Бiрiн-
шiден,
оныѓ бiр орталыћтан басћарылатын мемлекет ћџруыныѓ сќтi
тљстi.
1771
жылы ол Тљркiстан ћаласында ћазаћтыѓ бљкiл љш жљ-
зiнiѓ ханы болып жарияланды. Бџѕан жоѓѕарлар мен Едiл бойы
ћалмаћтарын талћандаудаѕы орасан зор љлесi игi ыћпал еттi.
Gзiнiѓ ћол астындаѕы халыћты неѕџрлым жаћсы басћару љшiн
Абылай љш жљздiѓ ќрћайсысына зiнiѓ џлдары мен жаћын туыста-
рын билеушi етiп таѕайындады. Мќселен, елдi оныѓ атынан Жетiсуда
Ќдiл
жќне
Сљйiк
сџлтандар, Орталыћ Ћазаћстанда –
Ћасым
сџлтан,
Ертiс бойы ѓiрiнде – немере туысы
Сџлтанбет
сџлтан, Шыѕыс Ћа-
заћстанда Ќбiлмќмбеттiѓ џлы
Ќбiлпейiз
басћарды. Ханѕа оѕан шын
берiлген ћыруар кп тлеѓгiттер де кмектесiп, ћызмет еттi.
Екiншiден
, ол сот билiгiн кљшейте тљстi. Сонымен ћатар з
ћызметiнде белгiлi ћазаћ билерiнiѓ, сондай-аћ атаћты ћазаћ батыр-
ларыныѓ беделiне арћа сљйедi. Неѕџрлым кљштi, ыћпалды саяси тџлѕа
Абылайдыѓ кеѓесшiсi
Бџћар жырау
болды.
Љшiншiден,
Абылай ћазаћ рулары мен тайпаларыныѓ арасын-
даѕы зара ћырћыс, алауыздыћтан туындайтын ћаћтыѕыстар мен ба-
4—6903

50
рымта алуды тоћтатты. Еѓ соѓында ол ћазаћтардыѓ егiншiлiкпен,
шп шабумен жќне балыћ аулаумен айналысуына ћолдау крсеттi.
Хан ћазаћ даласындаѕы керуен саудасын кљшейтуге барынша кп
кѓiл блдi. Ол ћазаћ даласында темiр џстаханаларын салудыѓ бас-
тамашысы болды. Абылай хан аћын-жырау, ќншi-кљйшiлер мен дiни
ћайраткерлерге ћамћорлыћ жасап отырды.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 481