Әдістемелік-нұсқау хат/2017-2018 оқу жылы
235
10) грамматика коммуникативтік контексте оқытылады, яғни грамматика
теориясынан гөрі оның функционалдығына, оқушылардың тілдік бірліктерді
ауызша және жазбаша түрде орынды қолдана білуіне
аса мән беріледі;
11) лексикалық тақырыптар бойынша материал таңдау барысында қазақ
тілі пәні мұғалімінің басты міндеті оқушының сол тақырып бойынша тілдік
қорын байыту, тақырып бойынша ақпараттар бере отырып, шынайы өмірмен
байланыс орнату, пәнралық байланысты жүзеге асыру барысында
оқушылардың академиялық сөздерді орынды қолдана білуіне ықпал ету.
«Қазақ әдебиеті» (оқыту қазақ тілінде)
Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы
23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш,
негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
сәйкес әзірленген. 5, 7-сыныптарда оқу процесі Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығымен
бекітілген «Негізгі орта білім беру деңгейінің «Қазақ әдебиеті» пәнінен
жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасымен жүзеге асырылады.
Ұзақ мерзімді жоспар оқу бағдарламасының құрамына енгізілді және ұзақ
мерзімді жоспарда әр сынып бойынша қамтылатын шығармалар, сағат саны,
оқу мақсаттары нақты көрсетілді.
«Қазақ әдебиеті» пәнін оқытудың мақсаты – оқушылардың бойында
гуманистік, адамгершілік-эстетикалық, ұлттық құндылықтарды тәрбиелеу;
ұлттық әдеби туындылармен қатар әлем әдебиеті туындыларымен таныстыру;
көркем шығарманы тануда қажетті біліммен қаруландыра отырып, шығарманы
мазмұн мен түр бірлігінде көркемдік тұтастық пен көркемдік бейнені талдау,
жинақтай білу, шығарма идеясын, жазушы ұстанымын бағалай білу
дағдыларын қалыптастыру.
«Қазақ әдебиеті» пәні әдебиетті өнердің басқа салаларымен (кескін, театр,
кино, музыка) салыстыра қарастырып, өз ойын еркін, дәлелді, сараптай,
салыстыра отырып жеткізе білетін тұлғаның қалыптасуына үлес қосады.
Сонымен қатар әдебиетті «Қазақ тілі», «Тарих», «Орыс әдебиеті», «География»
пәндері, мәдени, қоғамдық және тәрбиелік шаралармен байланыстыра отырып,
жүзеге асыру көзделеді.
Негізгі орта білім берудің (жаңартылған мазмұнның) үлгілік оқу
жоспарына сәйкес оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;
2) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.
«Қазақ әдебиеті» пәні бағдарламасы үш негізгі дағдыны басшылыққа
алады:
1) түсіну және
жауап беру;
2)
анализ және интерпретация;
3) бағалау және салыстыру.
1)
түсіну және жауап беру дағдысы шеңберінде оқушы ұсынылған әдеби
шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтайды, кейіпкерлер портреті
Әдістемелік-нұсқау хат/2017-2018 оқу жылы
236
мен образын ашады; шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқиды, жатқа айтады;
әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын түсініп, пікір алысады;
2)
анализ және интерпретация дағдысын игеру арқылы білім алушы
салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табады; шығармадағы
тілдік бейнелеу: теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер мен
қайталауларды табады, өлең құрылысын талдап үйренеді; эпикалық
шығармадағы автор бейнесін табады; көркем шығармадан алған әсерін
сипаттап
авторға хат, өлең жазады;
3)
бағалау және салыстыру дағдысы арқылы шығарманың тарихи
құндылығын бағалайды; кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып
бағалайды; шығармадағы мәселеге өз ойын қосып әдеби эссе; сыни хабарлама
жазып үйренеді.
Жалпы бағдарлама бойынша 5-сыныпта оқушылар бірнеше
шығармалармен танысады. Олар: «Керқұла атты Кендебай» ертегісі;
«Қобыланды батыр» жыры; Асан қайғының «Асан қайғының жерге айтқан
сыны» аңызы; Дулат Бабатайұлының «О, Ақтан жас, Ақтан жас» өлеңі;
Ыбырай Алтынсариннің «Қыпшақ Сейітқұл» , «Атымтай Жомарт», «Дүние
қалай етсең табылады?» әңгімелері; Ахмет Байтұрсынұлының «Егіннің
бастары» мысалы, «Адамдық диқаншысы» өлеңі; Бердібек Соқпақбаевтың
«Менің атым Қожа» хикаяты; Марат Қабанбайдың «Бауыр» әңгімесі;
Тынымбай Нұрмағамбетовтің «Анасын сағынған бала» әңгімесі; Нұрдәулет
Ақыштың «Нағыз әже қайда?" әңгімесі; Джек Лондонның «Мексика ұлы»
әңгімесі.
7-сыныпта оқытылатын көркем шығармалар тізімі: Қазтуған жырау
«Қазтуғанның қонысымен қоштасуы»; Орхон-Енисей ескерткіштері «Күлтегін»
жыры; «Қыз Жібек» жыры; Жиембет жырау «Еңсегей бойлы Ер Есім»;
Ш.Қанайұлы «Зар заман»; С.Аронұлы «Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы»;
Жамбыл Жабаев «Июнь жарлығы»; М.Жұмабаев «Батыр Баян»; М.Әуезов
«Көксерек»; Қ.Қайсенов «Жау тылында»; С.Сарғасқаев «Тәмпіш қара»;
М.Шаханов «Нарынқұм зауалы»; Медетбек Темірхан «Тәуелсізбін» өлеңі;
Т.Әбдіков «Қонақтар»; А.С.Пушкин «Ескерткіш».
Қазақ әдебиетінің әр кезеңінде жазылып, өзінің көркем құндылығын
жоғалтпай келе жатқан туындылармен танысу арқылы оқушы әдеби талдау,
сыни ойлау қабілеттеріне ие болып, шығармашылдық ізденіске қадам басады.
Оқу мақсаттары белгілі бір тарау бойынша ұзақ мерзімді жоспарда көрсетілген
тізімге сай жүзеге асады.
«Орыс тілі мен әдебиеті» (оқыту қазақ тіліндегі мектептер үшін)
Важность учебного предмета
«Русский язык и литература» для школ с
нерусским языком обучения определена приоритетным статусом русского
языка как средства межнационального общения в Республике Казахстан и его
значимостью в создании полиязычного пространства.
Изучение учебного предмета «Русский язык и литература» способствует
развитию коммуникативных навыков в устной и письменной речи.
