59
жарақаттану мен апаттықты, кәсіптік ауруды, төмендету, қауіпсіз және
зиянсыз еңбек шартын кешенді мақсат негізінде жасау, еңбек шартын
жақсарту болып табылады. Трансформаторларды эксплуатациялау кезінде,
қызметкерге зиянды және қауіпті факторларымен ГОСТ 12.1.002-84 сәйкес
әсер етуі мүмкін. «ССБТ жұмыс орнында шу өлшеуідің тәсілдері. ГОСТ
12.1.003-83». Шу. Қауіпсіздікке қойылатын жалпы талаптар.
Трансформаторлар шуы.
Өнеркәсіп кәсіп орнында және тұрғылықта аудандарда
эксплуатацияда жатқан трансформаторлық жабдық қызметкердің
денсаулығына жағымсыз әсер ететін шу шығарады. Бір мезгілде, шудың
себебі болып келетін жабдықтың дірілдеуі, оның механикалық беріктігіне
әсер етіп ғана қоймай,оның қызмет мерзімін төмендетіп және оның ішкі
жағынан зақым пайда болуына алып келеді.
Трансформаторлардағы шу көздері.
Трансформаторлар шуы, белсенді бөлшегінің дірілдеуі арқылы
шығады, сонымен қатар салқындатқыш жүйенің желдеткіштерімен де
шығады. Трансформатор шуына,оның бөлек элементтерінде-
салқындатқышта,бак дуалдарында,құбырларды және т.б. пайда болатын
резонансты құбылыстарыда маңызды әсер етеді. Трансформатордың
белсенді
бөлігінің
дірілдеуінің
себебі,
магниттік
жүйеде
магнитострикционды және электромагниттік күштермен және орамадағы
динамикалық күшпен себепті. Трансформатор дірілдеуді құрайтын
магнитострикционға ие. Трансформаторлар шуында спектралдың болуы
қоректенгіш
кернеудің
жиілігімен
байланысты.
Үш
фазалық
трансформаторларда (желі жиілігі-50 Гц) алғашында, бірінші үш
гармониктар анық шығып отыр - 100, 200, 300 Гц. Трансформатор дыбыс
деңгейлеріне, әртүрлі тиристорлы құрылғылар қызмет атқаратын
қоректенгіш кернеу желісіндегі жоғары жиілік кедергілер әсер етеді.
Мұндай желілердегі электрлік кедергілер, әдеттегідей үлкен емес, ол
номиналды кернеудің жарты процентін құрайды.
Трансформатордың шуын есептеу.
ПС трансформаторларында АТДЦТН-125000/220/110/10 маркалы 2
автотрансформаторлар тұр. Жалпы қолдануға арналған Күштік үш
фазалық үш ораулы автотрансформатор электрлік желі байланысының
кернеуі 200,110,10 кВ қамтамасыз етеді. Автотрансформаторлар жүк
астындағы кернеуді 100 кВ басқаратын және ДЦ салқындатқыш
жүйесінен (бактағы майды мәжбүрлеп айналуы және салқындатқыш
жүйесіне мәжбүрлеп үрлеу) құрастырылған құралға ие. Берілген
трансформатор түрі жоғарылатылған габариттермен,жоғарылатылған шу
деңгейімен сипатталады. Мұндай трансформаторлар үшін, дыбыс деңгейі
108 дБА құрайды. Әдеттегінше, ТП 2 трансформатордан қояды, онда қосынды
деңгейі құрайды :
60
Трансформаторлардың дыбыстық деңгейін қуатын ауа және май
айналымдарымен мәжбүрлеп дұрыстау (ДЦ және НДЦ түрлерінің
салқындатқыш жүйелері).
4.1 Кесте – Трансформатордың дыбыстық деңгейінің берілгендері
Трансформаторлардың
қуат түрлері, МВ∙А
Дұрысталған дыбыс қуатының деңгейі LРA , дБА,
кернеу класстары үшін, кВ
110;150
220; 330
500; 750
63
-
105
-
80
103
107
-
125
106
108
110
200
108
110
112
250
109
112
113
400
110
114
115
500
-
115
116
L
сум
= L
w
+ 10∙lgn, (4.5)
мұндағы L
w
– трансформатор шуы, дБА;
n – трансформатор саны.
L
сум
= 108 + 10∙lg 2 = 111 дБА.
СанПиН РК №3.01.035-97. сәйкес, жұмыс орындағы рұқсат берілген шу
деңгейі. «Жұмыс орын, тұрғылықты бөлмелерде, қоғами ғимараттарда
және тұрғылықты құрылыс аймақтарындағы шу» 80 дБА құрайды.
Осылайша, жұмыс орында шу шығартын трансформаторлар, берілгеннен
жоғары болады. Сондықтан жұмыс орындағы шуды төмендету үшін
арнайы кешен өткізу қажет.
4.3 Электрқауіпсіздігін қамтамасыз ету. Жерге қосу
құрылғысына есеп жүргізу
4.3.1 Электрқауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Адам денесінен ток өткен кезде, есінен танып қалуы, демалу органдары
жұмыс істемеуі және жүйке жүйелерінің бүлінуі мүмкін. Бұдан басқа электр
тогы адам денесінің ашық жерлерін күйдіруі мүмкін және күюді ауырлық
жағдайы тоқтың шамасына байланысты болады.
Адам ағзасынан өтіп жатқан токқа кедергісі бірнеше факторларға
байланысты, тұрақты тоқ па жоқ ауыспалы тоқ па? Адам ағзасынан тоқ қанша
көлемде өтсе, тоқ тарту сонша көлемде өтеді. Адамды ток тартқан кезде,
30 секундта денесі 25% төтеп береді, ал 90 секундта — 70% күйіп қалады.
Адам ағзасы үшін тұрақты ток та ауыспалы ток та қауіпті, бірақ тұрақты
