Сабақтың тақырыбы: Электр және қопарылыс қауіпсіздігі

Электр тоғынан болған зақымдардың ауыртпалығы бірнеше факторлармен байланысты болады. Бұл факторларға мыналар жатады: денеден өтетін тоқтын күші, тоқ кернеуінің шамасы, тоқ әсерінің ұзақтығы, токтың түрі, айнымалы токтын жиілігі, адам денесінін электрлік кедергісі, организмнен тоқ ету жолдары, айналадағы ортаның жағдайы, адам организмінін дербес өзгешіліктері т.б.

Электр қондырғылары пайдалану барысында тіпті оларды мұлтіксіз жетілдіріп жасалғанының өзінде кейбір жағдайларда қызметшілердің қауіпсіздігін толық қамтамасыз етуге мүмкіндік болмай, әр түрлі арнайы қорғану құралдарын пайдалануға тура келеді.

Барлық қорғану құралдары олардың неге арналғанына байланысты бірнеше түрге бөлінеді: оқшаулайтын, қоршаулайтын және көмекші түрінде.

Оқшаулайтын қорғану құралдары негізгі (басты) және қосымша болып бөлінеді. Негізгі деп тоқтын толық кернеуіне күмәнсіз төтем беретін, сондықтан тоғы бар электр өткізштерге сеніммен тиісуге және олармен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін, қорғаныш құралдарын айтады. Негізгі қорғану құралдарына жататындар: оқшаулағыш штангілер, оқшаулағыш және тоқ өлшеуіш тістеуіктер, кернеу көрсеткіштер, тұтқасы оқшауланған саймандар.

Қосымша деп өздігімен қауіпсіздікті қамтамасыз ете алмайтын бірақ негізі құралдарың қорғау әрекетін күшейтетін, сондықтан солармен бірге қолданылатын, қорғаныш құралдарды айтады. Оларға мыналар жатады: диэлектрикалық қолғаптар, ботылар, кебістер, резенке кілемдер және ұзын төсеніштер, оқшаулағыш бастырмалар.

Қоршаулайтын құралдар тоқ өткізгіш бөлшектерді қоршау, жансақ (қате) әрекеттерді болдырмау үшін тағы басқа жағдайларда қолданылады. Оларға жататындар: әр түрлі тасымалды қоршаулар (қалқан, тор, шарбақ), тасымалды уақытша жержалғыныстар, ескерту плакаттары.

Көмекші қорғану құралдры әр адамды жарық, жылу, механикалық тағы басқа тоқтын зиянды әрекеттерінен жеке дара қорғауға арналады. Оларға жатады: противогаздар, көзілдіріктер, арнайы қолғаптар киімдер, монтерлық белбеулер, басқыштар т.б.

Барлық қорғану құралдары олардын пайдалануға жарамдылығы анықтау үшін белгіленген мерзімде бақылау мен сынаудан өтіп отыру керек. Жарамсыз деп табылған қорғану құралдарын әрі қарай жұмыста қолдануға болмайды.

Дәріс 2