[]

171 
 
relationship.  In  this  article  were  considered  historical  prerequisites  of  Turkism  emergence  in  the 
English language. 
The description of Turkisms in English demands the careful and scrupulous analysis of lexical 
units at all language levels because the deeper studying of the language history, the more difficult it 
research. 
 
References 
1 Krysin L.P. Foreign words in modern Russian/ L.P. Krysin – М.: Science, 1968.   
2  Bash  L.M.  Differentiation  of  the  term  “borrowings”:  chronological  and  etymological 
aspects / L.M. Bash – M. 1989. – № 4.   
3 Dibrova E.I. Modern Russian: Theory. Analysis of language units: P. 1. / Under edition of 
E.I. Dibrova – М.: Publishing center «Akademy», 2001.  
4 Achmanova O.S. Dictionary of linguistic terms. – М., 1966.  
5 Blyagoz Z.U., Blyagoz  A.N. Speech realization of regionalisms  and ethnic elements, their 
role  in the development of  bilingualism  in the conditions of  multiethnic  environment// Russian  in 
social  cultural  and  educational  sphere  of  Adygea  Republic:  materials  of  scientific  and  practical 
seminar. –  Maykop, 2009.   
6  Cheremisina  T.I.  Functional  aspect  of  non  assimilated  borrowings  /  T.I  Cheremisina  // 
Collection of scientific works, edition  212. – М., 1983.  
7 Achmanova O.S. Dictionary of linguistic terms. – М., 1966.   
8 Burova E.A. Lexical Gallicism in modern Russian: pragmatical and linguistic aspect / E.A.  
Burova. Abstract  thesis of Philology Candidate. – Rostov-on-Don, 2004.  
9 http://tatarica.narod.ru/world/language/tat_eng.htm 
10 http://greylib.align.ru/789/tyurkizmy-v-anglijskom-yazyke.html  
 
В  статье  представлены  причины  возникновения  заимствований  в  современном 
английском языке. Даются различные определения термину «заимствования». Рассмотрены 
прямой  и  опосредованные  пути  проникновения  тюркизмов  в  английский  язык.  Причиной 
развития  языка  послужили  межкультурные  связи  разноязычных  государств.  Благодаря 
этим связям современная лексика английского языка обогатилась новыми словами, которые 
за долгую историю развития закрепились в языке.      
 
Бұл  мақалада  қазіргі  ағылшын  тіліндегі  кірме  сөздердің  пайда  болу  себептері 
ұсынылғын. «Кірме сөз» терминіне түрлі анықтамалар берілген. Тюрксизмдердің ағылшын 
тіліне  енуінің  тура  және  жанама  жолдары  қарастырылған.  Тілдің  дамуына  түрлі  тілдес 
мемлекеттердің  мәдени  байланыстары  себеп  болды.  Осы  байланыстардың  арқасында 
ағылшын  тілінің  қазіргі  лексикасы  жаңа  сөздерге  байыды  лексикасы,  ұзақ  уақыт  бойы 
дамып, тұрақталған жаңа сөздерге байыды. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

172 
 
ӘДЕБИЕТТАНУ ЖӘНЕ ФОЛЬКЛОРТАНУ 
 
ЛИТЕРАТУРОВЕДЕНИЕ И ФОЛЬКЛОРИСТИКА 
 
 
УДК 82-31 
Қ.Ә. Айсұлтанова 
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті 
Алматы, Казахстан 
aisultanova95@mail.ru 
 
ЖЫРАУЛАР ПОЭЗИЯСЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ РУХ 
 
Бұл  мақалада  I.  Есенберлиннің  тарихи  шығармасына  талдама  жасалынады.  Бұл 
шығарма  адамды,  өз  елін,жерін,  халқын  жақсы  көруді  қалыптастыруға  көмектеседі. 
I.Есенберлиннің  тарихи  шығармасын  талдауда  эпикалық  бейнелер  құрылды.  Жазушы  өз 
шығармасында  көршілес  халықтар  арасындағы  сауда,  мәдени  байланыстарды  шынайы 
хабарлады.  Ол  қазақ  және  орыс  халықтары  арасындағы  кейбір  тарихи  байланысын 
қамтамасыз етеді. 
 
Түйін сөздер: халық рухы, асыл мұра, абыздар, жырау, тәуелсіздік тұғыры 
 
Ұлттық рухты қалыптастыруда  қазақ әдебиетінде жыраулар поэзиясының алатын орны 
ерекше. Бұл жөнінде Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев «Тарих толқынында» атты еңбегінде былай 
ой  түйеді:  «Халық  рухының  ұшқыны  ақындардың,  сазгерлер  мен  айтқыш  абыздардың 
жүрегінде  тұтанып,  жалындай  бастады.  Асан  қайғы,  Шалкиіз,  Бұқар  жырау  сияқты  бұл 
дәуірдегі  ұлттың  шығармашылығында  шынайы  қазақ  руханияты  қалыптасып  дамыды»  [1, 
275-б]. Жыраулық поэзия – ұрпақтан-ұрпаққа жеткен сөз өнеріміздің асыл мұрасы, дамыған 
ұлт  әдебиетінің  ғажап  көркемдік  белгісі.  Ә.  Тәжібаев:  «Жырау  –  сөз  жоқ,  ақын.  Ақын 
болмай,  жұрт  қадірлейтін  жырау  атану  мүмкін  емес.  Ақындығы  күшті  жыраулардың 
жалынды  жырлары  үнемі  жаңғырып,  кейінгі  ұрпаққа  сиқын  бұзбай  көрікті  күйінде  жетіп 
отырады. Ал, жыраулық-ертеден келе жатқан халық поэзиясының үлкен бір дәстүрлі саласы» 
[2,  224-б.],  -  деп  жыраулық  дәстүрді  әдебиетте  орны  бөлек  жеке  сала  ретінде  алып 
қарастырады.  ХV-ХVIII  ғасырлардағы  жыраулар  поэзиясы  -  өмірді  танытушылық, 
философиялық-дидактикалық  мағынасы  мол  мұра.  Ақын-жыраулар  өлең-жырларымен,  
өнегелi   iсiмен  халыққа белсене қызмет етiп, ел ұйытқысы, тәлiм-тәрбие мектебiнiң ұстазы 
бола  бiлдi.  Жыраулар    ел  болашағын жырлауы  тұрғысынан  дараланып  келген,  сол  дәуірдің 
ой-сана,  әдет-ғұрыптық,  тілдік  шаруашылық,  тарихи  көріністерін  суреттеген.  Бұл  жөнінде    
Х.  Досмұхамедов  былай  дейді:  «Қазақтың  жеке  өмірінің  барлық  сәттері  –  туғаннан  бастап 
өмірден  озғанға  дейін,  сондай-ақ  тұтас  халықтың  немесе  жеке  рудың  қоғамдық  өміріндегі 
барлық  оқиғалар  халық  әдебиетінде  жырланады»  [3,15-б.]-деп  ой  түйсе,  Е.Ысмайлов: 
«Жыраулар өмірдің ұсақ мәселесіне аз араласып, көбінесе, заман-дәуір, өткен мен келешек, 
адамгершілік, жақсылық пен жамандық жайында ойлар, болжаулар, қағидалы сөздер айтып 
отырған»  [4,  42-б.].  Жыраулар  поэзиясының  өзекті  тақырыбы  –  туған  елі,  оған  деген 
сүйіспеншілігі, елдің бірлігі, бүтіндігі. Асан қайғы: 
«Ай, хан, мен  айтпасам білмейсің, 
 
 
 
 
    
Айтқаныма көнбейсің. 
 
 
 
 
 
 
 
Шабылып жатқан халқың бар, 
 
 
 
 
 
 
Аймағын көздеп көрмейсің  
 
 
 
 
 
 
Қымыз ішіп, қызарып, 
 
 
 
 
 
 
 
Мастанып, қызып терлейсің. 
 
 
 
 
 
 
Өзіңнен басқа хан жоқтай,