60
«ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ БІЛІМ БЕРУ ҮРДІСІНЕ ЕНДІРУ-САПАЛЫ БІЛІМ НЕГІЗІ»
атты аймақтық ғылыми-әдістемелік конференция материалдары
16 ақпан 2018ж
ыл
тәжірибеде құрылған тәсілдерді жүзеге асырудың сәтті қажеттісі ретінде есептеуге
негізделген.
Зерттеу барысында сурдопедагогика мен логопедия үшін сөйлеудің айтылу тарапын
қалыптастыру мен түзету үдерісінде, дыбысталып тұрған сөйлемнің көзбен көрудің
компьютерлік құралдарының іске қосу қағидалары жалпы әзірленді. Берілген қағидалар
осындай құралдардың
шарттарын, олардың түзету үдерісіндегі рөлдері, орны мен атқарымын
анықтайды [4].
Сөйлеудің акустикалық көзбен көру құраушыларының қағидатына негізделген
ақпараттық технология, осындай тектес технологияларға оның негізгі педагогикалық
талаптарының сәйкес келуін шарттастыру кезінде сөйлеудің айтылу тарапын түзету және
қалыптастыру үдерісінде сурдопедагогтар мен логопедтермен тиімді пайдалана алады.
Сөйлеудің акустикалық құраушыларының көзбен көру компьютерлік технологиясы,
сөйлеудің айтылу тарапын қалыптастыру мен түзетудің қосалқы құралының рөлін атқарады.
Осы технология берілген мақсатпен түзету үдерісінде іске қосылады:
- Сөйлеудің айтылу тарапынан әр түрлі кемшіліктері бар балалардың, оларға сөйлеуге
қиын болатын сабақтарына
ынталандыруын қалыптастыру,
даму мен қолдау көрсету;
- Қосымша көзбен көру динамикалық тіректі енгізу есебінен, нақты және мерзімі
ұзартылған тәртіпте меншік сөйлеу қызметін талдау үшін, негізгі айтылу дағдыларын
қалыптастыру үшін сенсорлық базасын кеңейту;
- Нақты
баланың айту мүмкіндіктерін есепке ала отырып, ұсынылатын
жаттығулардың қиындықтар дәрежелерін түзету есебінен, түзету үдерісінің дараландыру
мүмкіндіктерін кеңейту [5].
Ақпараттық технологияларға негізделген оқу құралдарын іске қосу, балалардың
сөйлеу тарапынан кемшіліктерінің қабылданған түзету жүйесін және сурдопедагог пен
логопедтің осы жұмысты жоспарлау кезінде кәсіби ойлаудың қисының бұзбайды.
Дыбысталып тұрған сөйлемнің көзбен көру құралдары сурдопедагог пен логопед
құралдарының арсеналын кеңейтеді, бірақ оқытудың дәстүрлі қолданатын құралдарын
ығыстырмайды. Жұмыстың әр сатысында айтылу кезінде қойылған түзету тапсырмасына
және баланың жеке мүмкіндіктеріне барабар құрал таңдалады.
Есту қабілеттерінің бұзылулары бар балалардың сөйлеу қабілеттерінің бұзылуларын
түзету үдерісінде (Т.К.Королевская, 1991; 1993; 1998); ұсынылған әдістемелік тәсілдің
негізінде «SPEECH VIEWER» («Көрінетін сөз») әр түрлі нұсқаларының қолдану әдістемелері
әзірленген; логопедтік көмек көрсету жүйесіне осы құралды енгізу қағидалары нақтыланды
(Ю.Б.Зеленская, 2003) [6].
Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы есту қабілеті бірқалыпты және бұзылған
балалардың сөз айту тарапын шешу үшін, өз табиғатының алуан түрлілігіне және
айқындылық дәрежесіне байланысты түзету үдерісінде, «SPEECH VIEWER» («Көрінетін
сөз») нәтижелерін меңгеруге бағытталған зерттеулер ұйымдастырылды (Т.К.Королевская
1993, 1998; Ю.Б.Зеленская, 2003) [7].
Осы эксперименттік деректердің зерттеулерінен алынған жалпылаулар келесі
бекітулерді жасауға мүмкіндік береді.
«SPEECH VIEWER» -ді («Көрінетін сөз») түзету үдерісіне қосу дәстүрлі жағдайларда
сурдопедагог пен логопедке де, мектепке дейінгі және мектеп жасындағы баланың сөз айту
оқуына ынталандыруға және ұзақ уақыт бойы сабаққа оң жағынан икемделу қолдауын
тудырады.
Сурдопедагогқа сияқты, логопедтерге де сөздің фонетикалық рәсімдеуі үшін қажетті
дағдыларының қалыптастыру мерзімдерін қысқартуға мүмкін болады: дұрыс сөйлеу
тынысының болуы; сөйлеудің қалыпты шапшаңдығы мен біріктірушілігі; ауызша және
қисынды екпінің бөлу; дұрыс дыбысталып айтылу; фонематикалық естуді дамыту мен
жоспарланбаған коммуникацияның шарттарында сөйлеуді өздігінен бақылау.
«SPEECH VIEWER» -ді («Көрінетін сөз») сурдопедагог пен логопедтің құралдар
арсеналына қосу, балалардың жұмысқа қабілеттерінің дамуына, тек компьютерлік