169
Кезінде белгілі жазушы Л.Леонов «Адам баласының алдында бүгінде бірінші кезекте
екі мәселе тұр: бейбітшілікті және табиғатты қорғау, екеуі де болашақ өмір сүрудің шарты»
деген. Ал Ш.Айтматов: «Біз бүгінде өркениеттің шыңына жеттік, онда адам табиғатты
тұтынушы ғана емес, сонымен қатар бағындырушы, жасаушы болады. Біз бүгінде оған
тәуелді ғана емеспіз, ол да бізге тәуелді»-деп жазады.
Қазіргі таңда елімізде орын алып отырған негізгі экологиялық проблемар:
Ормандардың азаюы- қағаз, картон өндіретін зауыт- фабрикалардың көбеюінің
әсерінен адамдардың ағаштарды кесуі жиілейді;
Жер эрозиясы- өнімді көп мөлшерде алуға бағытталған шектен тыс егін егу жердің
құнарлылығын төмендетеді;
Эвтрофикация- егін шаруашылығын дамыту мақсатында егістік алқаптарына құрамы
азот негізді тыңайтқыштарды қолдану, олардың жаңбыр немесе суғару суларының
өзен- көлдерге ағып, ондағы балдырлардың қаптап өсіп кетуіне себепші болады.
Соның нәтижесінде, күн сәулесі жеткіліксіздігінен су асты экожүйесінің зардап шегуі
орын алады;
Ресурстардың азаюы- табиғи қорларды, олардың байлығы мен біртұтастығы
сақталатындай тиімді пайдаланбау салдарынан пайда болады;
Урбанизацияның табиғатқа кері әсері- қалалардың мөлшері мен санының артуының
нәтижесінде тұрғындардың қоршаған ортаны ластауы шекті мөлшерден асып,
табиғатқа зиянды салдарын келтіреді;
Атмосфераның ластануы- өндіріс орындарынан улы химиялық қосылыстардың
бөлінуінен болады.
Қышқылдық жаңбырдың жаууы- өндіріс орындарынан, транспорттардан шығатын
күкірт диоксиді ауада күкірт ангидридіне айналып, су буларымен қосылып, күкірт
қышқылы ерітіндісіне айналады да, жаңбыр немесе қар түрінде жауады. Топыраққа,
су экожүйелеріне, архитектуралық ескерткіштерге, басқа да құрылыс объектілеріне,
тіптен адам
терісіне де зардабын тигізеді;
Озон қабатының жұқаруы- қоршаған ортаға тасталынған фреон секілді қоқыстардың
күн сәулесі арқылы ыдырап, озон қабатымен әрекеттесіп, оны бұзуының нәтижесінде
болады;
Парниктік эффекттің орын алуы- жылулық баланстың өзгеруі салдарынан Жер
шарының температурасның ғаламдық артуынан пайда болады;
Биоалуантүрліліктің азаюы- адам қажеттіліктерін қамтасыз етуі үшін аңшылық
секілді әдістермен табиғатта таралған түрлерді жоюдан орын алады.
Ұсыныстар мен проблемалар
1 кесте
№ Ұсынытар мен проблемалардың алдын алу жолдары
Қаншалықты -орындалуда?!
1
Қала аумағында қоқыс жәшіктерінің санын арттыру.
Неғұрлым қоқыс жәшіктерінің орналасу жиілігі
мүмкіндігінше
жоғары
болса,
соғұрлым
тұрғындардың қалдықтарды арнайы қоқыс жәшігіне
салу ықтималдығы жоғарылайды.
80-90%
Астана қаласында бұл мәселе
кеңінен етек алып отырған
проблемалардың
бірі
болғандықтан, қала басшылары
алдын алу шараларының бұл
түрін
міндеттеме
ретінде
қарастырып, алғашқы кезекте
орындайтын
шаруалар
қатарына кіргізген.
2
Қала көшелерінде билбордтар мен плакаттардың
санын арттыру. Егер халықты агитациялаудың осы
түрі қолданылса, қоғамның экологиялық ой-
санасына позитивті тұрғыдан әсер етуі мүмкін.
60-70%
Бұл
мәселе
бірнеше
рет
көтерілсе де, жоғары дәрежеде
күн
тәртібіне
қойылмады,
толықтай қолға алынбады.
170
3
Көшелердегі жарнама экрандары мен жүгіртпе
жарнама
жолдарына,
ғаламтор
желісіндегі
парақшаларға, теледидар жарнамалар қатарында
экологиялық мәселелердің алдын алу жайлы бейне-
роликтер көрсетілуі тиіс. Халықты түрлі пайдасыз
жарнамалармен улағанша, жаһандық маңызы бар
проблемалармен күресуге шақырған жөн деп
ойлаймыз.
20-30%
Бұл
іс-
шара
қанағаттандырарлықтай
дәрежеде орындалып жатқан
жоқ.
4
Тұрғын
үй
комплекстері
көп
шоғырланған
аймақтарда қоқыстарды пластиктер мен резеңке
секілді полимерлерге, қағаздарға, әйнектерге, тамақ
қалдықтарына және тағы да басқа қоқыс түрлеріне
ажыратып,
жіктеп
салатын,
оларды
залалсыздандыратын, қайта өңдейтін орындар,
утилизациялайтын арнайы қондырғылардың болуы
шарт. Сол кезде ғана, халықта жауапкершілік оянып,
дайын тұрған қондырғыларды тиімді пайдаланады
деген ойдамыз.
0%
Өңірімізде бұл мәселе әлі де
болса қарастырылмай отыр.
Алайда, жақын арада іске
асатынына сенім білдіремін.
Әдебиеттер тізімі:
1. Begon, M.; Townsend, C. R., Harper, J. L. (2006). Ecology: From individuals to ecosystems. (4th ed.). —
Blackwell. ISBN 1-4051-1117-8
2. Ахатов А. Г. Экология и международное право.=Ecology & International Law.- М.: АСТ-ПРЕСС,
1996. (тираж 1000), ISBN 5-214-00225-4
3. Будыко, Михаил Иванович, Глобальная экология. — М., 1972.
4. Дмитриев А. Н., Шитов А. В. Техногенное воздействие на природные процессы Земли. Новоси-
бирск: Манускрипт, 2003.
5. Кочуров Б. И. География экологических ситуаций (экодиагностика территорий). — М.: ИГ РАН,
1997.
6. Кочуров Б. И. Геоэкология: экодиагностика и эколого-хозяйственный баланс территорий. — Смо-
ленск: СГУ, 1999.
7. Кочуров Б. И. Экодиагностика и сбалансированное развитие. — М.-Смоленск: Маджента, 2003.
8. Одум, Юджин, Основы экологии. — М., 1975
9. Одум, Юджин, Экология. 2 тома. — М.: Мир, 1986
10. Пианка Эрик. Эволюционная экология. — М.: Мир, 1981. .
11. Роман Саблин. Зелёный Драйвер — Код к экологичной жизни в городе. Издательства «Зеленая
Книга».
ӘӨЖ 378.013.42
ӘЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГТЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ІС-ӘРЕКЕТІН
ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Магистр СПС-1 курс
Абдықалықова М.Т.
Ғылыми жетекші п.ғ.к., доцент
Қожаева С.Қ.
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті. Астана қ
Аннотация: Анализ значения и особенностей экологической деятельности
социального педагога в разных направлениях. Определить экологическую деятельность
социального педагога как составную часть профессиональной культуры специалиста. Оно
направлено на развитие чувства ответственности перед окружающей средой. Все это
включает установленное научно-экологическое мировоззрение, осуществляемых в рамках
профессиональных навыков организации экологической деятельности в обществе,
ценностные ориентации, моральные и этические нормы.
