206
Кесте 14 – Биолог маманның кəсіби қызмет сипаты мен
мазмұны жəне осыған байланысты қажетті дене қабілеттері мен
психикалық қасиеттері
Кəсіби қызмет сипаты мен
мазмұны
Қажетті қабілеті
білім беру мектептегі оқу
бағдарламасына енгізілген
биологиялық ғылымдар
ботаника, зоология,
физиология, биохимия,
цитология, сонымен қатар
жалпы білім беру пəндер
бойынша сабақ беру;
Əр түрлі мекемелерде бейінді
пəндер бойынша ғылыми
зерттеулер жүргізу;
Əртүрлі деңгейдегі
мемлекеттік құрылымдарда
өндірістік-басқару қызметі;
Химия-биологиялық бейінді
(ауыл шаруашылық жəне
минералды шикі заттар өңдеу
өндірісі) өндірістерде
ұйымдастыру-технологиялық
қызмет;
Су омыртқасыздарын қолмен
жинау;
Түрлі табиғат ортасына
саяхатқа шығу барысында жер
бетіндегі омыртқалыларды
тікелей бақылау жəне олардың
белгілі бір түрлерін жиналған
жерлерде аңду жолдары
арқылы бақылау, мысалы,
тоғай, қалың бұталар немесе
құрайлар ішінде.
Статикалық төзімділік
(статикалық жағдайда
салмақты зат ұстау);
Ептілік, күш жəне көру
өткірлігі, ойлау
жылдамдылығы, зер салу мен
назардың тұрақтылық мөлшері
мен үйлесімі, көргенін есте
сақтау, жедел есте сақтау.
207
Бұл жерде мынандай жағдайды ескеру қажет. Жоғарыда
айтылып кеткендей, математиктер мен физиктер шахматмен,
тоғызкумалак
ойындарды
жақсы
ойнайды.
Бірақ,
бұл
денешынықтырудың қуралдарында белсенді қозғалыс жоқ.
Сондықтан, дене шынықтыру сабағында оймен қимыл
қозғалысты бірге талап ететің жаттығулары қолдану қажет.
Олардың ішінде мынандай жаттығуларды қолдануға болады.
Географтар мен биологтардың далалық жағдайда ұзақ
болуына байланысты олардың жүзе білуі, тауда жəне қиың
өткелді жерлерде жүре білуі, қайық есе білуі, атпен салт жүре
білуі керек. Ихтиологтарға (балықтарды зертеушілерге) басты
назарды суда жəне арнаулы жабдықтарды пайдаланып су
астында жүзе білуге аударған жөн. Оқу-далалық жəне оқу-
өндірістік практикалар кезінде Қазақстан соншалықты бай
табиғи
да
нағыз
сан
қырлы
климаттық-жағырапиялық
жағдайларда зерттеліп жүрген табиғат құбылыстарының көп
салалығы
мен
күрделілігі
студенттерден
терң
жалпы
мағлуматтар мен арнаулы білімді ғана емес, сонымен бірге
жоғары дəрежелі жалпы жəне кəсіби-қолданбалы дене тəрбиесі
дайындығын, мықты десаулықты талап етеді.
Оқу-далалық
практикасының
жетекшілері
күрделі
климаттық жағдайларда, əсіресе, тауда тұлғасы жақсы жетілген
студенттердің, əсіресе, спортшылардың тапсырылған істі
ойдағыдай орындайтықтарын айтады. Олардың негізгі бөлігі
бүкіл жұмыс күні бойы денеге түскен ауыртпалықты көтере
алмай
жатады.
Əсіресе,
денсаулығында
ақаулығы
бар
студенттер көп қиындық көреді.
Оқу жоспарына сəйкес 5-курс студенттері оқу-өндірістік
практикасы кезінде қандай жағдайда болмасын өз бетінше
жұмыс жасауға жан-жақты дайын болуға тиіс.
Егер «далалық факультеттер мамандарының үлгісі» туралы
айтар болсақ, онда оның құрамдас бөлігі мыналар болуға тиіс:
1. Тұлғасының жақсы жетілуі мен денсаулық жағдайы
2. Жан-жақты дене тəрбиесі дайындығы
3. Температуралық жəне барометриялық құбылмалықтарға
ағзасының жеткілікті бейімделу мүмкіншілігі.
4. Барынша бұқаралық жəне қолданбалы спорт түрлері
бойынша теориялық білімдері мен практикалық машықтары.
208
Студенттерді оқу-далаллық жəне өндірістік практикаларға
сапалы дайындау үшін қозғалыс режімін жандандыра түсу
қажет.
Көбіне лайықты қолданбалы дене тəрбиесі жаттығулары деп
мыналарды есептеу керек:
1. Суда жүзу
2. Туристік сапарлар
3. Шанғы спорты
4. Баяу жортақтап жүгіру
5. Топтасып жүгіру (əртүрлі жер жағдайындағы жүрдек
жүріс, жүгіру)
2. Семинарлық сабақтар
2.1. Қазіргі кезеңде физиктер, химиктер, математиктер
мен биологтар, географтардың кəсіптік-қолданбалы дене
шынықтыруы.
Мақсаты
–
қазіргі
кезеңде
физиктер,
химиктер,
математиктер
мен
биологтар,
географтардың
кəсіптік-
қолданбалы дене шынықтыруын анықтау.
Жоспар: 1. Физиктер, химиктер, математиктер мен
биологтар, географтардың еңбек жағдайының сипаттамасының
ерекшеліктері.
2. Қазіргі кезеңде физиктер, химиктер, математиктер мен
биологтар,
географтардың
кəсіптік-қолданбалы
дене
шынықтыруы.
Əдістемелік нұсқаулар
1. Физиктер, химиктер, математиктер мен биологтар,
географтардың
еңбек
жағдайының
сипаттамасының
ерекшеліктерін анықтаңыз.
2. Қазіргі кезеңде физиктер, химиктер, математиктер мен
биологтар,
географтардың
кəсіптік-қолданбалы
дене
шынықтыруы ерекшеліктерін анықтаңыз.
3.ОСӨЖ
3.1 Тақырып: Қазіргі кезеңде физиктер, химиктер,
математиктер
мен
биологтар,
географтардың
кəсіптік-
Достарыңызбен бөлісу: |
