Қазақстан Республикасының Білім жəне Ғылым Министрлігі Ақтөбе мемлекеттік педагогикалық институты

 
202 
Кесте  13  -  «Биология»  мамандығы  бойынша  қызмет  түрлерінің 
жəне атқаратын лауазымдардың сипаттамасы  
 
Мамандық 
Кəсіптік  
қызмет түрлері 
Лауазымдар  Маманның 
біліктілік 
сипаты 
Əр түрлі оқу 
орындарында 
(мектептер,  
лицейлер, 
гимназиялар, 
 колледждер  
жəне т.б.) білім  
беру (педагогика 
лық) жұмыстар.  
Химия  
жəне  
биология  
пəнінің  
мұғалімі  
Жеке 
тұлғаның 
жалпы 
мəдениетін 
қалыптас-
тыруға  жəне 
кəсіби 
білім 
беру 
бағдарлама-
ларын 
меңгеруге 
мүмкіндік 
жасай 
отырып,  осы 
көп 
профильді 
пəндер 
бойынша  оқу-
шы-ларға 
сабақ 
жүр-
гізіп, 
тəрбиелеуге 
құқылы.  
Ғылыми-зерттеу, 
əртүрлі 
мекеме-
лерде  кəсіби  пəн-
дер  бойынша  ғы-
лыми  зерттеулер 
жүргізу.  
Ғылыми 
қызметкер 
030340 
 «Химия жəне  
биология» 
Əр  түрлі  деңгей-
дегі  мемлекеттік 
құры-лымдардағы 
өндірістік-басқару 
Басқарма 
қызметкері 
Орта 
мектептің  оқу 
бағдарлама-
сындағы 
барлық 
биология 
ғылымдары: 
ботаника, 
зоология, 
физиология, 

 
203 
қызметі.  
Химия-биология-
лық профильді өн-
дірістерде 
(ауыл 
шаруашылық 
жəне  минералды 
шикізатты  өңдеу 
бойынша  өндіріс) 
ұйымдастыру-
технологиялық 
қызмет. 
Оператор, 
мастер 
биохимия, 
цитология, 
сонымен 
қатар  жалпы 
білім  беретін 
пəндер 
бойынша 
050113 «Биология» 
05113.01 
«Биология  
жəне химия» 
05113.02 
«Биология 
 жəне психология» 
05113.03 
«Биология 
 жəне экология» 
05113.04 
«Биология  
жəне география» 
05113.05«Биология 
жəне валеология» 
05113.06 
«Биология  
жəне гигиена» 
05113.07 
«Биология  
жəне  
 фермерлік іс» 
Педагог–пəн мате-
риалын, 
оқыту 
тəсілдерін, 
сыныптан 
тыс 
жұмыстарды,  ата-
аналармен 
бірлескен  тəрбие 
жұмыстарын 
меңгеру қажет. 
 
Зерттеуші– 
əдебиетпен 
жұмыс жасау 
жəне зерттеу 
методикасының 
технологиялық 
сұлбасын құрау, 
тəжірибе мен 
бақылау өткізу, 
экспериментальды 
материалдарды 
жи-нақтап, талдап 
жəне 
қорытындылар 
т.б. жасай білуі 
қажет. 
«Биология», 
бакалавры, 
биология 
пəнінің 
мұғалімі,  
«биология 
жəне 
химия» 
бакалавры, 
«биология 
жəне 
психология» 
бакалавры, 
биология 
жəне 
психология 
пəнінің 
мұғалімі,  
«биология 
жəне 
эко-
логия» бака-
лавры, 
биология 
жəне 
экология 
пəнінің 
мұғалімі 
«биология 
Əлемдік  білім 
кеңестігінде 
білім 
беру 
процесінің да-
му  заңдылық-
тары  туралы 
түсінігі  болу 
қажет;  
Кредиттік 
оқыту  жүйесі 
бойынша 
оқыту 
ерекшелік-
терін, 
органикалық 
əлемнің 
негізгі 
даму 
заңдылық-
тарын 
білу 
қажет; 
Əртүрлі 
оқыту 
əдістерді 
пайдаланып, 
оқушылар 
мен 
жұмыс 
жасай 
білу 
керек;  Оқыту 

 
204 
жəне 
геог-
рафия» 
бакалавры, 
биология 
жəне 
география 
пəнінің 
мұғалімі,  
«биология 
жəне 
валеология» 
ба-калавры, 
биоло-гия 
жəне  валео-
логия 
пəнінің 
мұғалімі, 
«биология 
жəне 
гигиена» 
бака-лавры, 
биология 
пəнінің 
мұғалімі 
жəне 
сан.эпид. 
қызметінің 
мама-ны,  
«биология 
жəне 
фермерлік 
іс» 
бакалавры, 
био-логия 
жəне 
фермерлік іс 
пəнінің 
мұғалімі 
дағды-лары 
мен, 
тəрбие 
жұмыстарын, 
зертханалық 
жəне 
дала 
тəжірибелер 
мен 
бақылауларды 
практика 
жүзінде 
көрсете  білу 
керек. 
 

 
205 
Практиканың басты мақсаты – студенттердің педагогикалық 
қызметіндегі  биология  мұғалімнің  негізгі  функцияларын 
меңгеру жəне мұғалімнің кəсіби ерекшеліктерін қалыптастыру.  
Биология 
пəні 
бойынша 
педагогикалық 
практикада 
студенттердің барлық қызмет түрлерінің ішіндегі негізгі орынды 
биология бойынша сабақтар өткізу оқу жұмысы болады. Мектеп 
оқушыларын 
оқыту 
процесінде 
студенттер 
мұғалімнің 
педагогикалық  қызметіндегі  ақпараттық,  бағдарлау,  жетілдіру, 
мобилизациялау,  коммуникативтік  функцияларын  орындау 
ептілігін қалыптастырады жəне жетілдіреді.  
Сонымен, 
жоғарыда 
зерттеу 
нəтижелеріне 
жасалған 
талқылау  негізінде  келесі  қорытынды  жасауға  болады:  биолог 
маманның  кəсіби  қызмет  сипаты  мен  мазмұнына  сəйкес  дене 
қабілеті,  қозғалыс  ептіліктері  мен  дағдыларын  белгілеу  қажет 
(кесте 14).  
 
2. Физиктер,химиктер,математиктер мен биологтар, 
географтардың кəсіби-қолданбалы дене дайындығының 
құралдары мен əдістерін тандау ерекшеліктері 
 
Біз  қарастырған  мамандықтардың  енбек  ерекшеліктері 
жағдайында  жоғары  жұмыс  қабілетің  сақтау  үшін,  ен  алдымен, 
студенттерге 
жан-жақты 
дене 
тəрбиесі 
дайындығымен 
айналысуға,  төзімділігі  мен  іске  ықыласын  дамытуға,  ағзаның 
тозаңдануының,  тербелістің,  у-шудың  жəне  газданудың  зиянды 
əсерлеріне  қарсылығы  мен  тұрақтылығын  арттыруға  жағдай 
туғызу  қажет.  Қойылған  мəселерді  шешу  миға  жəне  денеге 
түсер салмақты тиімді ұйлестіру арқылы ғана мұмкін болады.