11-тарау. Міндеттемелер есебі ♦
275
«Тәуелді
серіктестікгердін
алашағы»
немесе
«Бірлесіп
бақылапатьгн
заңды
түлғалардың
алашағы»
шоггарьшың
тшстілері
Ал ешшлес (тэуелді) кэсіпорыннан бас кэсіпорыігаың алган
дайын өншдері, негізгі кұралдары жэне материалдық емес
активтеріне бас кәсіпорьшның бухгалтерлік есебінде;
Д-т: «Материалдық емес аюгивтер»;
«Негізгі қүралдар» және тағы да басқа шоттар;
К-т: «Еншілес сернсгестіктердщ алашағы»;
«Тәуелді
серіктестіктердін алашагы»
немесе
«Бірлесіп
бақыланатыя заңцы тулғалардың алашағы» деп аталатын шот-
тарды ң тиістілері түрш дегі
екі жақты
ж азуы ж азылады.
Еншілес (тэуелді) кэсіпорынға бас кәснюрынның өтеген
қарызына:
Д-т: «Еншілес серіктестіктердщ алашагы»;
«Тэуелді
серіктестіктердің алашағы»
немесе
«Бірлесіп
бакыланатьш
заңды түлгалардың алашагы» деп
аталатын
шоттардың тиістісі;
К-т: «Ақшалар» деп аталатын шоты түріндегі бухгалтерлік
жазу жазылады.
Бас кэсіпорын мен еншілес (тэуелді) серіктестіктер арасьш-
дағы есеп айырысуларды салыстырып, тексеру актілері негізінде
дебиторлық қарыз сомаларыньщ кредиторлық қарыз сомалары-
мен жабылуына мына түрдегі бухгалтерлік жазу жазылады:
Д-т: «Еншілес серіктестіктердің алашағы», «Тәуелді серік-
тестікіердін алашағы» жэне «Бірлесш бақыланатын заңды
түлғалардың алашағы» деп аталатын шоттардың тиістшері,
К-т: «Еншілес серіктестіктердің берешегі», «Тәуелді се-
рікгестікгердің берешегі» жэне «Бірлесіп
бақыланатын заңды
т.үлғалардың берешегі» деп аталатын шоттардьщ тиістілері.
«Еншілес серіктестіктердің алашагы», «Тәуелді серікгестіктер-
дің алашағы» және «Бірлесіп бақыланатъш зақды түлғалардың
алашағы» деп аталатын шоттарда таддамалық еееп жеке серік-
тестіктер бойынша жүргізіледі.
276
♦
Бухгадтерлж есеп теориясы және негіздері
Еншілес (тэуелді) серіктестіктерге креднторлық
борыштар шоты
бойыпш а
ж урғвілеіін операциялар
№
Операциялар
мазмұны
Дебитте-
летш шот
Крсдитге-
летін шот
1
2
3
4
Еншілес
(тоуслді)
серікісстікғермен,
бірлесіп бакьшанатьш заңды тұлғалардан
ксліп түскен акшаларып, айнапымиан тыс
ак і«ві ерді. тауарлык- матсриаядык қоряарды
кіріскс алу:
- сатьш алу кұньша;
- косылған күн салыгы сомасьша.
101-106,
122-126,
201-208,
441.431,
451.411 т/б
331
641-643
641-643
2
Еншілес (тәуедді) ссрікіестіктсрдің жэне
бірлесіп бакыланатьш заңды түліалардьщ
кәсіпорнынын, цехгарын, ғимараттарьш жеи-
деу бойыиша кызметіне:
- кызмет сомасыиа;
- косылған
салығы сомасьша.
934, 821
331
641-643
641-643
3
Кэсіпорыниьш бұрыныраюа алынған банк
мскемелерінін алдыпдагы нссие карызын,
еншілес (тәуелді) серікгесті кіермсн бірлесіп
бақыланасьгн тұяғалардьщ өтеуі.
601
641-643
4
Кэсіпорышіық жабдьшаушылар мен мерді-
гер лерд ін аддындш ы карызын. еншілес(тәуед-
ді) серікгестікгермсн бірлесіп бақыланатын
заңзы ту,згалардьщ етеуі.
671
641-643
5
Кэсіпорышіын
снші.іес
(тэуелді)
серіктестіктер мен бірлссіп бакыланатын
занды тұлғалардың алдындагы карызы есеп
айырысу шотынан, кассадан өтелінді.
641-643
441,451
6
Кэсіпорыи еншілес (гэуслді) серіхтсстік-
термен бірлесіп бакыланатьш зақдьі тұл-
ғалар;іыц алдыачаіы қарыадарын дайын
внім беру жолымсн отеді.
641-643
701
7
Кэсінорьш екшшес (тэуелді) ссрікгестіктермен
бірлесш бакьыанатын зацды тұлга;іардын
алдыңдағы қарыэдарьщ материалды емес
акгиЕггерді бсру жолымен өтсді.
641-643
721
8
1
Салыстыру актісіпасэйкес. ениплес (тлуеддО
серіктесті кгермен
бірлесіп
бакыланатын
заңды түлгалардын берешек карыздарын,
олардын несиелік карызларының есебінен
жабу (осы қарыздың көлемінде гана)
641-643
321-323
11-тарау. Мтдеттемелер ссебі
♦
277
Алынған аванстар бойынща есеп
Л.ДОШІ ап
А і і а п
.О » айырысу есебі
Басқа заңды немесе жеке тұлғаларға саты латы н тауарлар неме-
сс көрсегілетін қы зм еггер уш ін алды н-ала алы нған аванс сомалары
бойы нш а есеп айырысу есебі «Тауарлық-материалдық қорларды
қою үш ін алы нған аванстар» ж эне «Ж ұмы старды орындау және
қы змет керсету үш ін алынған аванстар» деп аталаты н ш оттарда
есептеледі.
О сы аталган операцилларға сәйкес кәсіпоры нны ң алы нған
аванс сомасына:
Д-т; «А қш алар» шоты;
К-т;
«Тауарлық-материалдық қорларды қою үш ін алы нған
аванстар» немесе «Ж ұмыстарды орындау ж әне қы зм ет көрсету
үш ін алы нған аваңстар» деп аталатын ш отгарьш ы ң тиістілері
түрінде екі ж ақгы жазу жазылады.
Ал сатып алуш ы ларға босатылған тауарлар, көрсетілген
қы зметтер қүны нан алдын ала
алынған аванстар сомасы
шегерІлгенде:
Д-т: «Тауарлы қ-материалдық қорларды кою үш ін алы нған
аванстар» немесе «Ж үмы старды орыңдау ж эне қы зм ет көрсету
үш ін алы нған аванстар» деп аталатын ш отгары ньщ тиістілері;
К-т: «Саты п алуш ы лар мен тапсы ры с беруш ілердің береш егі»
нем есе «Енш ілес серіктестіктердін дебиторлы қ боры ш ы » деп
агалатын
ш оттарды ң тиістіпері түрінде
бухгалтерлік жазу
ж азы лады .
Егер алы нған аванс сомасьш ың толы қ пайдаланы лм аганнан
калған бөліг; тапсы ры с беруш ілерге, сатьш алуш ы заңды немесе
ж еке түлгаларга қайтарылганда:
Д-т: «Тауарлық-материалдык қорларды
қою үшін
алынған
аванстар» нем есе «Ж үмыстарды орындау ж эне қы зм ет корсету
үш ін алы нған аванстар» деп аталатын щотгарыньщ. тиістілері;
К-т: «А қш алар» деп аталатын ш оты түрінде бухгалтерлІк
ж азуы ж азы лады .
К әсіпорьш ның алған аванстарьш ың талдам алы қ есебі эрбір
аванс
берген үйы м
бойынша бөлек
жүргізіледі.
Достарыңызбен бөлісу: |
