7-тарау. Қаржылың
инвесттщиялар және
сщшалар
♦
113
7 , 3 . Касса операцияларының есебі
Кэсіпорындар
мен
ұйымдардың
кассасы
жұмысшы-
қьізметкерлерге е септелінген еңбекақы бойьшшаесепайырысуүшін,
күнделікгі
көлік қүралдарына қажеггі шығындарды (жанар-жағар
майға) төлеп отыру үшін, кеңсе тауарларын сатып алу үшін, сондай-
ак үйымның хат және басқа да құжаттарды пошта арқылы жөнелтуі
үшін есеп айырысуға арналған. Касса арнайы жабдықталган, яғни
табылдама (дыбыстық белгілер, сигнализацня) орнатылған, жэне
ақшаларды сақтайтын сейфі бар бөлмеде орналастыруды қажет
етеді Кассадагы нахты ақшалар касса қызметкерінің мөрі сүргіш
(сургуч) арқылы басылып жабылатъін сейфте сакталуы тиіс. Бұл
сейфтің кілті мен сүрпш (сургуч) басатын мөр касса қызметкерІн-
де, ал кілттің екінші данасы арнайы ыдысқа салыньш кэсіпорыңдар
мен ұйьімдардың басшысында сақгалады. Касса қызметкері эрбір
жүмыс күнінің соңында кассаны жауьш күзетшіге тапсьфуы тиіс.
Кассадагы ақшалардың түгел-дігіне касса кызметкері, ягни као
сир толық жауап береді. Кәсіпорындар мен ұйымдарда кассирлік
жұмысқа қызметкер орналасқан уакытта, яғни үйым басшысы касса
қызметкерін тағайындау туралы (жайлы) бүйрыққа қол қойганнан
кейін кэсіпорынмен касса қызметкері арасында материалдық жа-
уапкершілікке келісімшарт жасалуы қажет. Кэсіпорыңдар мен
үйымдар өздерінің есеп айырысу шогынан нақгы ақшаны сол
есеп айырысу шоты ашылған банк мекемесі берген чек кітап-
шасы аркылы ғана ала алады. Банк мекемесінен нақты ақша
алу үшін кәсіпорынның касса кызметкері чек кітапшасындаты
парақты толтырады Бұл чек парағын толтъфу барысында чек-
ке банк мекемесінен альшгалы отьфған, ягни кәсіпорынның
жүмсауға тиісті накты ақшаларының сомасы және бұл соманың
Қавдай мақсатқа жұмсалатындыгы жазылып көрсетілуі тиіс.
Голтьфылған чекке кэсіпорынның бас бухгалтері және басшы-
СЬ| кол Койып, осы ұйымның мер таңбасы басьшады. Барлык
к тырута тиісті ақпараттар толтырылмағанша, чекке қол қоюға
лмайды. СІонымен қатар чекке лауазымды адамдардың, яғни
Қол К0Югатиісті адамдардың қолы қойылмаса (екі адамның қолдары
8 °з4з1Л]чайынша), мөр басуға рұксат етшмейді. Кэсшорындар мен
114
♦
Бухгалтермік есеп теориясы жэне негіздері
ұйымдардың касса қызметкері банк мекемесінен накты ақша алар~
да банк бақылаушысының қатысуымен ақщаңы
санап
алуы тиіс.
Сонымен қатар банк мекемесінен алынган нақты ақша сол алынған
күні кэсіпорындар мен ұйымдардьщ кассасына кіріске алынуы ке-
рек. Ол ушін кассир кассалық кіріс ету ордерін толтырып, содан соң
оны кассалық кітапқа жазады. Кәсіпорынньщ кассасына колма-қол
накты акшаны кіріске алу, яғни қабылдау үшін бас бухгалтердің
немесе ол сенім бЬідірген адамның кассалық кірю
ету
ордерще
қол қоюы керек жэне ақша төлеген заңды кемесе жеке тұлғаға осы
толтырылган кассалык юріс
ордерінің квитанциясы беріледі.
Осы нақты ақшаны кассаға қабылдау барысында толтырылатын
кассалық кіріс ету
ордеріне
ұйымньщ аты, ақша төлеуші зақды
немесе жеке тұлғаның
аты-жөні,
каңдай мақсатка
ж әне
не үшш
ақша төлеп жатқандығы, сол ақшаньщ төленген уақыты (күні, айы,
жылы) жазыльш, кассир мен бас бухгалтердщ қолдары қойылуы
қажех Кассалық кіріс еіу ордері мына үлгші түрде болады:
«ККК» фирмасы
уйымньщ аты-жөні
№ 55 кассалық кірІс егу ордері
25
03
2004
куні, айы, жылы
Коррес-
поңден-
Шіядаушы
шот
441
Талда-
малық
есеп колы
77
Төлснстін
сома
1000000
Мақ-
саттьпс
коды
кімнен қабылданды: Ааматы сауда-царжы
банкісіиен
қаңдай мақсатқа: іссапар шыгындары ушін
сомасы жазумен: бір миллион тецге
қосымша:
Бас бухгалтердің колы:
Нұрхан,
Касса кызмегкеріціц колы:
Айгул
«ККК» фипмасы
ұйымнын аггы-жөш
№ 55 кассалық кіріс ету
ордеріне
квитанция
25 03 2004
күні. айы, жылы
кімнен кабылданды: Ачматы
сауда қаржы банкіешсн
қандай максатка: іссапар
шыгыпдары ушін
сомасы
жазумен: бір мимион
теңге 00 тиын.
Бас бухгалтердің қоды:
Нүрхан
Касса қызметкерінщ қолы:
Айгул
25,03.2004 жыл.
Мортаңба
орш»:
_
_
Кәсіпорындар мен ұйымдардың кассасынан нақты ақ-
кассалық шығыс ету ордері немесе тиісті үлгілі түрде
й
індалған басқа да акша төлеу тізімдемелері, сондай-ақ
гіпорындар мен ұйымдардың басшысы мен бас буқгалтерінщ
қолдары койылған ақша алу үшін жазылған өтініштер, шоттар
жэне тагы да баска қүжаттар бойынша беріледі. Бұл кұжаттарга
кассалық ордердің деректемесі (реквизиті) көрсетілген мөртаңба
іш там п )
басылуы керек. Егер кассалық шыгыс ету ордері-
не қоса тіркелген қүжаттарда кәсіпорындар мен үйымдардың
басшысынын «рүқсат етемін» деген жазуы жэне қолы қойылған
болса, онда кассалық шыгыс ету ордеріне оның қол коюы аса
қажет болып саналмайды. Кэсіпорындар мен ұйымдардың кас-
сасынан адамдарга кассалық шығыс ету ордері бойынша ақша
берген кезде касса қызметкері нақты ақша алушы адамньщ
төл қүжатын немесе өзін куәландыратын басқа да қүжаттарын
көрсетуді талап етуі керек. Сонымен қатар касса қызметкері осы
көрсетілген қүжаттарда жазылған деректерді, яғни ақша алушы
адамның аты-жөнін, қүжатының нөмірін және ол қүжатты кім бер-
гендігш, қай уақытта берілгендігін кассалық шыгыс етуг ордері-
не жазуы тиіс. Кассадан нақты ақша алушы адамдар кассалық
шығыс ету ордеріне алып жатқан сомының теңгедегі бөлігін
жазумен, ал тиынын саңдармен көрсетеді. Кассалық кіріс ету
ордері жэне оның хвитанциясы, сондай-ак кассалық шығыс ету
ордері жэне оның орнына жүретш немесе оған қосымша тірке-
летін қүжатгарды кэсіпорындар мен үйымдардың бухгалтерия
Қьізметкерлері сиямен немесе шарикті қаламсаппен анық етіп
олтырулары қажет. Бүл күжаттарды өзгертуге олардагы сан-
й мең эріптерді түзетуге, өшіруге ешқандай рүқсат етілмейді.
Кассалық кіріс ету жэне кассалық шығыс ету ордерлерін немесе
рдың орнына жүретін қүжаттарды кассаға берместен бүрын
лтерия кызметкерлері тіркеу журналына тіркеп жазады
ассалық щығыс ету ордері мына үлгілі түрде болады:
7-тарау. Қаржылық инеестициялар және ақшалар
♦
П 5
Достарыңызбен бөлісу: |
