Соы кездері сапасыз білім, сатып алынан диплом, баыт-бадарсыз білім беріп отыран оу орындарыны мәселесі ушыты. Бан Елбасыны

2

www.facebook.com/aikyn.kz

www.twitter.com/aikyn_gazeti

e-mail: aikyngazeti@gmail.com

WWW.AIKYN.KZ



SAIASAT

№141 (3606) 

14 ҚЫРКҮЙЕК 2019 СЕНБІ

AI  YN

Q

Q

Жұмыс берушілерге 

ТАЛАП ҚАТАЯДЫ

МӘҢГІЛІК СТРАТЕГИЯЛЫҚ 

СЕРІКТЕСТІК

Визасыз тәртіп шарасыз 

АХУАЛҒА ӘКЕЛМЕСІН

Оның құрамына сенаторлар, 

жауапты министрліктер мен 

үкі меттік емес ұйымдардың 

кіл дері кіреді. Жұмыс тобына 

С е н а т   д е  п у т а т ы   Н а р и м а н 

Треғалиев  же тек шілік  етеді. 

Отырыс барысында ашық 

ай тыл ғандай, кейінгі кезде жұ-

мыс берушілер тарапынан жа-

рым жан азаматтарға арналған 

жұ мыс орындарын азайту, ал 

қал ғандарының  жалақысын 

ке міту кріністері белең алуда. 

Сон дықтан  қолданыстағы 

(Басы 1-бетте)

«Қытай тарапы да Қазақстан 

Президентінің мемлекеттік са -

парына үлкен мән-маңыз және 

жоғары баға беріп отыр. Олар да 

халық игілігі үшін біз бен етене 

жұмыс істеуге, тығыз ық палдасуға, 

бірге дамуға да йын екенін растады. 

Бұл са пар Нұр-Сұлтан мен Бейжің 

ара сындағы  қатынастардың 

қазіргі деңгейін және маңызын 

крсетумен қатар, оның болашақ 

траекториясын да айқындау 

тұрғысынан ерекше басымдыққа 

ие. +з кезегінде Қасым-Жомарт 

Тоқаев сабақтастықты сақтай 

оты рып, зара байланыстар мен 

ын тымақтастықты тың белес-

ке шығаруға Қазақстанның 

мүдделі екенін мәлімдеді», – деді 

М.Нұртілеуов.

0рине, ҚХР қазақ елімен 

за ра іс-қимылдан бұрыннан 

кетәрі еместігін білдіріп келеді. 

Бұл сапарда алдағы қарым-қа-

ты н астың қай бағыттары нақты 

айқындалды? Қандай жаңа жоба-

лар қолға алынбақ?

– Олар бізбен сауда-эконо-

ми калық,  клік-логистикалық, 

ндірістік, сонымен қатар жаңа 

салаларда жұмыс істеуге әзір еке-

нін растады. Қ.Тоқаев тағы бір 

басымдыққа мән беріп, мәдени-

гуманитарлық ықпалдастықты 

тал қылады. Жалпы, бұл сапар 

дүние жүзілік саясат пен эконо-

ми кадағы аумалы-ткпелі ке-

зең де туде. Сондықтан осы 

са пар крші екі елдің қарым-

қаты насының  стратегиялық 

си пат қа толық сәйкестігін тағы 

да паш етті. Сәйкесінше, ке-

ліс  сздер барысында екі мем-

ле кет басшылары аймақтық 

және халықаралық мәселелер 

тңірегінде ашық пікір алмасты, 

сондай-ақ зекті мәселелер 

бойынша ортақ ұстанымдарын 

т о п ш ы л а д ы ,   –   д е д і   М ұ р а т 

Нұртілеуов.

Ол Қ.Тоқаев пен Си Цзинь-

пин арасындағы әңгіме жылы 

және достық райда ткенін 

айтты:

– Қазақстан Президентінің 

ҚХР трағасымен кездесуі си-

па ты жағынан ауқымы кең, 

маз  мұнды  және  стратегиялық 

се ріктестікті толық қамтитын 

са ли қалы сұхбаттасу болды деп 

айту орынды. Екіжақты ын ты-

мақ тастық аясын кеңейтіп, зара 

тиімді жобалар санының кбеюі-

не екі ел басшысы да йын екенін 

растады. +зара мүмкіндіктер мен 

әлеуетіміз, дәстүрлі бағыттар 

жаңа әріптестік архитектурасын 

қалыптастастыруға берік негіз 

қалау үшін жағдай туғызатыны 

туралы тұжырым-тезис қос 

Сенат кемтар жан дар ды трмыс сапасын жа сарту ж-

нінде  сыныс тар  жинауа  кірісті.  Парла мент  ті   Жо ар ы  пала-

та сын да  мгедек  адамдарды     ы    ын  ам та масыз  ету  және 

мір сру сапасын жа  сар ту жніндегі жмыс то бы  ны  

алашы отыры сы бол ды. Жмыс тобы Сенат тра асы 

Дариа  Назар баева  ны   тап сыр масы  бойын ша  рыл ан. 

заңдарда жұмыс берушілерге 

қатысты  ере же лерді  қатаңдату 

қажет болып отыр. 

Мүмкіндігі шектеулі адам-

дар  ға  жәрдемдесетін  әлеу-

меттік қыз меткерлер мәртебесін 

ктеру жайы да талқыланды. 

0леуметтік қызметкерлердің 

жалақысы мен бі лім деңгейі 

т  м е н   е к е н і   ә р і   о л а р  д ы ң 

« т ұ р м ы с т ы қ   ж ұ м ы с   т а р   д ы 

атқарушылар» ретінде қа-

былданатыны тілге тиек етілді. 

Үкі меттік емес ұйым кілдері 

мемлекет басшылары қол қойған 

Бірлескен мәлімдемеде крініс 

тапты. Осылайша, 2019 жылғы 11 

қыркүйектен бастап, Қазақстан 

мен Қытай қатынастары ұзақ-

мер зімді, басқа сзбен айт сақ, 

мәңгілік стратегиялық серік-

тестік деңгейіне ктерілді, – деді 

Президент кмекшісі.  

Сапар аясында мемле кета-

ралық саяси диалогты дамыту, 

аймақтық және халықаралық күн 

тәртібі, трансшекаралық зендер 

және экологиялық мәселелер 

тңірегіндегі ортақ жұмыс 

алгоритмдері дәйектелген екен. 

Қасым-Жомарт Тоқаев пен 

Си Цзиньпин қол қойған Бір-

лескен мәлімдемеде егемен дікті 

құрметтеу, жер тұтастығын сақтау, 

елдің ішкі істеріне араласпау, 

зара сенім секілді базалық қағи-

даттар расталыпты. 

Экономика саласындағы бай-

ланыстар да жаңа мазмұнға ие 

болатыны хабарланды. Айт қан-

дай, сапар қарсаңында бірқа тар 

ақпарат құралдарында, әлеу мет-

тік желілерде Қытайдан к ші-

рі летін кәсіпорындардың эко -

логияға ауыр зардап келтіре тіні, 

олармен бірге қаптаған қы тай 

жұмысшылары ере келетіні ту-

ра лы әңгімелер тарағаны бел  гілі. 

Президент кмекшісі М.Нұр ті ле-

уов ел басшылығы ха  лықтың осы 

алаңдаушылығы жай лы білетінін 

және ескеретінін білдірді.

– Қ.Тоқаев азаматтардың 

бар лық сындарлы тініш-тілек-

терін жедел әрі тиімді қарас-

ты ратын «Халық үніне құлақ 

асатын мемлекет» тұжырым-

дамасын ұсынғанын білесіздер. 

Ашық болу, қоғаммен диалог 

құру басымдық болады. Сыртқы 

саясатымызға қатысты да біз осы 

қағидатты ұстанамыз. Қолы-

мыздан келгенше БАҚ кіл-

дерімен жиірек кездесіп, ақпа рат 

алмасып, еліміздің тұрақтылығы 

мен қауіпсіздігіне, мемлекеттік 

мүддеміздің мұқалмауына бірге 

жұмыс істейміз, – деп уәде етті 

Мұрат Нұртілеуов.

С о н д а й - а қ   П р е з и д е н т 

Қ.Тоқаев тың ҚХР трағасы Си 

Цзиньпинді Қазақстанға са пар-

мен келуге шақырғаны жария 

етілді. 

М.Нұртілеуов жоғары дең-

гейдегі келіссздер барысын да 

Қытайда 4,5 келі есірткі тасы-

малы үшін 2014 жылдан бері 

тұтқында отырған Ақжарқын 

Тұрлыбайға қатысты мәселені 

ктергенін мәлімдеді: «Түйт кіл 

СІМ желісі бойынша талқы-

ланады. Проблема оң шешілуі 

үшін барлық күшімізді салатын 

боламыз», – деді Президент 

кмек шісі. 

олар д ың мәртебесін заң жүзінде 

жо ғарылатуды,  біліктілігін 

артты руды және жалақыларын 

қайта қарауды ұсынды. 

– Бізде мүмкіндігі шектеулі 

адам дардың құқығы мен мір 

сүру сапа сын жақсартуға ба-

ғыт талған кптеген заң бар. 

Алайда олардың орындалуы 

ой дағыдай емес. 0сі ресе, жа-

уап  ты органдардың осы мә-

се ле ні  ескермей  келе  жатқаны 

бай   қалуда.  Біз  барлық  ұсыныс 

пен бастаманы жинақтап, тиіс ті 

органдарға құжаттар топ та масын 

әзірлейтін боламыз, – деді сена-

тор Н.Треғалиев. 

Сенатор жұмыс тобы биылғы 

3 0   қ а р а ш а ғ а   д е й і н   ж ұ м ы с 

істейті нін  хабарлады.

Цифрлық даму, инновациялар 

және аэроғарыш неркәсібі 

министрі Асқар Жұмағалиев 

«Қа зақстанның  цифрлануы 

және осы бағытта ркендеуі үшін 

мемлекеттік сапар німді әрі 

нәтижелі болды» деп санайды.  

– Біз мемлекет басшылары 

келіссзіне қатыстық. Оның 

барысында цифрландыру, жаңа 

озық цифрлық технологиялардың 

дамуы сз болды. Қытай ақпа рат-

тық технологияларды Қазақ-

станмен бірге Астана ІТ хабы 

аясында дамыту ниетін растады. 

Осыған орай, бірлескен алаң 

құру ұсынылды. Қазір Қытайдың 

Еу разиялық одаққа мүше бір-

қа   тар елмен ұқсас алаңы бар. 

Са пар аясында сонымен қа-

тар «Қазпоштамызбен» ара да 

транзиттік электронды ком мер-

цияны дамыту жніндегі құжатқа 

қол қойылды. Бұл келісім Қы тай-

дан Қазақстан арқылы Еуро паға 

тетін электронды коммерция 

тран зитінің клемін ұлғайтуға 

мүм кіндік береді. Отандық 

ко м паниялар үшін бұл те 

маңызды, себебі тиісті биз нес-

ке кең тартылып, ол тран зит-

ті та сымалдаудан табыс табуға 

жол ашылады, – деді Асқар 

Жұмағалиев.  

О л   « Қ а з п о ш т а »   A l i b a b a 

Express, China Post, Grand Post 

және басқаларымен келісімге 

келгенін айтты. 

Цифрлы даму, инновациялар 

және аэроғарыш неркәсібі 

министрі ҚХР-дың Қазақстанға 

суперкомпьютер ұсынатынын 

қаперге салды. Ол әл-Фараби 

атындағы ҚазҰУ-ға берілмек. Бұл 

жайында биылғы 26 шілдедегі 

санында «Айқын» толығырақ 

жазды (Суперкомпьютер үшін 

«суперми» керек»).

+з кезегінде Индустрия және 

инфрақұрылымдық даму ми-

нистрі Роман Скляр «Қорғас» 

құр ғақ порты үлкен әлеуетке ие 

еке ніне  тоқталды.

– 2004 жылдан бері тасымал-

дау клемі 15 есеге артты. Егер 

2004 жылы бұл клем 21 мың 

контейнерді құраса, 2018 жыл-

дың қорытындысы бойынша 310 

мың контейнерге жетті. Соны -

мен қатар соңғы 4 жылда кон-

тей нерлік тасымалдардың клемі 

15 есеге артты. Жыл са йын ғы 

сім 50 пайыздан асады, – деді 

министр.

Ол 2 миллион тонна қазақ-

стандық кмір Қытай арқылы 

Оңтүстік-Шығыс Азия елдеріне 

ж нелтілетініне сендірді. 0йт-

песе, крші Ресейдің шек теу-

лері кесірінен отандық кмір 

ндірісінің экспорты құлдырап, 

сала дағдара бастаған болатын.

&азастан з аумаына азаматтары еш рсатсыз, 

визасыз келе алатын мем ле  кеттерді тізімін арттыруа 

бел буды. Сырты істер ми нистр лігіні Инвестиция ко -

митеті ол тізімге андай елдер осылатынын жария-

лады. Оларды арасында нар ко кар тельдер ан-асап 

ырын салан, «Кокаин рес пуб ли касы» атанан мем  ле-

кетті де болуы та дан дырады.

Айта кету керек, Қазақстан Үкі-

ме ті мұның алдында азаматтарына 

елі мізге визасыз кіруіне рұқсат 

етіл  ген шет мемлекеттердің санын 

EXPO-ға байланысты арттырған 

бо латын. 2017 жылғы 1 қаңтардан 

бас тап, барлығы 45 мемлекет 

үшін республикамыз біржақты 

түр де визасыз тәртіп орнатты. 

Сол кезде аталған шешім елімізге 

ке летін шетелдік туристер санын 

күрт арттыру үшін қабылданғаны 

мәлімделді. 

Ендігі шешім басқа негізге – ин-

вестиция тартуға құрылып отыр. 

Осыны кздейтін Үкімет қау-

лысы жобасының атауы ұзын 

бо лып келеді: «Кшіп келу ші-

лер дің Қазақстанға келуінің жә-

не онда болуының, сондай-ақ 

олар дың Қазақстаннан кетуінің 

қа ғидаларын және Кші-қон ба-

қы лауын жүзеге асыру, сондай-ақ 

ҚР Мемлекеттік шекарасынан 

заң сыз тетін, ҚР аумағында заң-

сыз болатын шетелдіктер мен аза-

мат тығы жоқ адамдарды, сондай-

ақ Қазақстанның аумағына келуге 

тыйым салынған адамдарды есеп-

ке алу қағидаларын бекіту ту ра лы» 

Үкіметтің 2012 жылғы 21 қаң-

тар дағы №148 қаулысына згеріс 

ен гізу  туралы».

Құжат қолданыстағы 45 мем-

ле кет сыртында тағы 12 елдің 

а з а       м а т т а р ы н а   қ а з а қ   ж е р і н е 

емін-ер кін кіріп, бір ай бойы 

ен жайлауға жол ашпақ. Яғни, 

бұл мемлекеттің азаматтарына 

бұ   рынғыдай  Қазақстаннан  ар-

найы шақырту күту, құзырлы 

құ ры  лымдарымыздың  құптауын 

алу қажет болмай қалмақ. Тек 

ше карадағы ткізу бекетінде тір-

кеуден немесе әуежайлардағы 

ке дендік бақылаудан тсе, жеткі-

лікті. 

«Егер Қазақстанда болу кезеңі 

ҚР Мемлекеттік шекарасын кесіп 

т кен кезден бастап күнтізбелік 30 

күн нен аспаса, Бахрейн, Ватикан, 

Вьет нам, Индонезия, Қатар, 

Колум бия, Кувейт, Лихтенштейн, 

Оман, Сауд Арабиясы, Таиланд 

және Филиппин азаматтары Қа-

зақ станға визаcыз келеді және 

Қа зақстаннан визасыз кетеді», – 

де лінген Үкіметтің жаңа қаулысы 

жобасында.

Сыртқы істер министрлігінің 

мә ліметінше, құжат 2020 жылғы 

1 қаңтардан бастап қолданысқа 

енгізіледі деп күтілуде.

Дегенмен біріншіден, осы ті-

зім ге жаңадан қосылатын елдердің 

не гізінен дамыған елдерге жатпай-

тыны назар аудартады. 

Екіншіден, бұрын Үкімет виза-

сыз режім орнату кезінде ондай 

мем лекеттің озық дамыған, саяси 

тұ рақты және қауіпсіз болуын 

бас шылыққа алатын. Алайда 

жаңа тізімде ткен ғасырдың 80-

ші жылдарында әлемдік есірткі 

та сымалының 80%-ына дейін 

з бақылауында ұстаған Пабло 

Эскобар мен оның «Медельин 

кар телінің» (Cartel de Medellin) мұ-

ра сымен күні бүгінге дейін күресіп 

жат қан Колумбияның барлығы 

қайран қалдырады. Халықаралық 

ұйымдар дерегінше, 2017 жылы 

Колумбиядағы заңсыз кокаин егіс-

тігінің ауқымы жаңа рекордтық 

кр сеткішке – 171 мың гектарға 

жет кен. 2012-2013 жылдары тек 

48 мың гектар болған-тын. Осы-

ған орай, Колумбияның жаңа 

сай ланған президенті Иван Ду ке 

2019 жылдың наурызында Конс-

титуциялық сот алдында сз сй-

леп, есірткі шаруашылығымен 

жә не есірткі трафигімен ра ди-

кал ды, қатал күрес жніндегі 

жаңа саясатты жария етті. Оның 

н е   н ә т и ж е   б е р е р і н ,   с а  р а п  -

шылар тілімен айтқанда, әлем ді 

«колумбиялық індеттен» құт-

қара рын, не болмаса, алдыңғы 

пре зидент Мануэль Сантостың 

сая сатындай, есірткі бизнесінің 

ары қарай рістеуіне соқтырарын 

тек уақыт крсетеді. 

+з кезегінде қазақстандық 

құ  зырлы органдар егер Колум-

бия азаматтарына бізге еркін 

келуге мүмкіндік берілсе, рес-

пуб ликамызда онсыз да ушығып 

тұрған есірткі саудасы одан әрмен 

ршіп кетпеуі үшін тиісті шаралар 

қабылдауы қажет. 

Үшіншіден, СІМ түсіндіруін-

ше, бұл жолы визасыз тәртіп-

ке қатысты згерістерді қабыл-

д ау         д а ғ ы   б а с т ы    л ш е м ш а р т 

– ин вестиция тарту. 0йтсе де, 

қа зақстандық экономикаға құйы-

лып жатқан шетелдік қара жат 

құрамындағы әлгі 12 елдің үлесі 

тым мардымсыз екені айқын-

дал ды. Нақтылай кетсек, 2005-

2018 жылдар аралығында осы 

ел  дердің барлығын қоса алғанда, 

Қа зақстанға жалпы алғанда небәрі 

876,3 миллион доллар клемінде 

ті келей инвестиция тартылыпты. 

Рас, Үкімет Катар, Кувейт, Оман, 

Сауд Арабиясы секілді бай ел-

дерден келетін инвестиция к ле-

мін еселеп арттырудан үмітті.

Бұдан блек, тізімге қосуға 

ұсы нылғандар арасында мұнайлы 

елдердің қарасы басым екені 

байқалады. Бұл мұнайға басы 

байланған Қазақстанның осы 

стратегиялық секторындағы 

бас қа қырларын қаперден шы-

ғарып алды ма?

Үкімет қаулысы жобасына 

тү сін дірме жазбада Сыртқы істер 

министрі Бейбіт Атамқұлов жоба 

«теріс әлеуметтік, экономикалық 

немесе құқықтық салдарларға әкеп 

соқтырмайтынына» сендіреді. 

«Саяси, экономикалық және 

ин  вестициялық  орындылығын, 

сон дай-ақ Қазақстанның әлем ел-

дерімен зге де мүдделерін назарға 

ала отырып, Үкімет аталған тізімді 

кеңей  ту және 12 ел азаматтары 

үшін Қазақстан аумағында 30 

күн  дік мерзімге дейін визасыз 

болу тәртібін енгізу мәселесін 

қа    растырды.  Сыртқы  істер  ми-

нис тр  лігі  ұсынған  бастаманы 

ҰҚК, Ішкі істер, Мәдениет және 

спорт, Ұлттық экономика, Қаржы, 

Білім және ғылым, Денсаулық 

сақтау, Ақ парат және қоғамдық 

даму, Энер гетика министрліктері, 

Нұр-Сұлтан қаласының әкімдігі 

және «Атамекен» ҰКП қолдады. 

Қа зақ станның  құзыретті  орган-

Қазақстанға азаматтары визасыз келе 

алатын елдердің қазіргі тізімі

Ұсынылып отырған жаңа тізім

Австралия одағы 

Австралия одағы 

Америка Құрама Штаттары

Америка Құрама Штаттары

Австрия

Австрия

Бельгия Корольдігі 

Бельгия Корольдігі 

Болгария

Болгария

Біріккен Араб 0мірліктері

Біріккен Араб 0мірліктері

Германия

Германия

Грекия

Грекия

Дания Корольдігі

Дания Корольдігі

Жаңа Зеландия

Жаңа Зеландия

Жапония

Жапония

Израиль

Израиль 

Ирландия

Ирландия

Исландия

Исландия

Испания

Испания

Италия

Италия

Канада

Канада

Кипр

Кипр

Корея

Корея (Оңтүстік Корея)

Латвия

Латвия

Литва

Литва

Люксембург Ұлы Герцогтігі

Люксембург Ұлы Герцогтігі

Мажарстан

Мажарстан

Малайзия

Малайзия

Мальта

Мальта 

Мексика Құрама Штаттары

Мексика Құрама Штаттары

Монако Князьдігі

Монако Князьдігі

Нидерланд Корольдігі

Нидерланд Корольдігі

Норвегия Корольдігі

Норвегия Корольдігі

Польша

Польша

Португалия

Португалия

Румыния

Румыния

Сингапур

Сингапур

Словакия

Словакия

Словения

Словения

Түркия

Түркия

Ұлыбритания мен Солтүстік Ирландия 

Құрама Корольдігі

Ұлыбритания мен Солтүстік Ирландия 

Құрама Корольдігі

Финляндия

Финляндия

Франция

Франция

Хорватия Хорватия

Чехия

Чехия 

Чили Чили

Швейцария Конфедерациясы

Швейцария Конфедерациясы

Швеция Корольдігі 

Швеция Корольдігі 

Эстония

Эстония

Жоқ Ватикан

Жоқ Вьетнам

Жоқ Индонезия

Жоқ Катар

Жоқ Колумбия

Жоқ Кувейт

Жоқ Лихтенштейн

Жоқ Оман

Жоқ Сауд 

Арабиясы

Жоқ Таиланд

Жоқ Филиппин

Жоқ Бахрейн

жергілікті кадрлар жағдайының на-

шарлауына соқтырмауы маңызды. 

0йтпесе, 30 күнге дейін визасыз 

келуге мүмкіндік алса, «қара ал-

тын» ндіруде мол тәжірибесі бар 

аталған мемлекеттердің білік ті 

мұнайшы мамандары және мұ-

най-сервистік компаниялары 

Қа зақстанға ағылып, біздің мұ-

най шылар мен бизнесмендерді 

он сыз да азая түскен нәпақасынан 

айыруы, аузынан жырып әкетуі 

әбден мүмкін. Бұған Үкімет дайын 

ба? 0лде инвестиция келсін деп 

біржақты қарастырып, мәселенің 

да ры ның  ұстанымдарына  сәйкес 

атал  ған елдердің азаматтары үшін 

30 күндік мерзімге дейін визасыз 

тәр  тіпті енгізу кші-қон қатерін 

ту дырмайды және еліміздің қауіп-

сіздігіне қауіп тндірмейді», – 

дейді министр.

Бұған қоса, «СІМ-нің пікі рін-

ше, осы ұсынысты біржақты не-

гізде жүзеге асыру аталған елдерге 

бару үшін біздің азаматтарымызды 

тепе-теңдік негізде визалық та-

лап тардан босату бойынша жүр-

гізілетін келіссздер барысында 

дәйекті негіздеме болады». 

Бетті дайындаған Айхан ШРІП