Бағыттары ІІ халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного образования

 

97 

 

өмірде еркін қолдану, әрі оны күнделікті іс-әрекет кезіндегі тілдік қарым-қатынаста 

қолдана білуге жаттықтыру ісіне ерекше мән берілген. 

Мектеп  жасына  дейінгі  кезеңдегі  балалармен  сөздік  жұмысын  жүргізу  ісі-  тіл 

дамытудың негізгі бір міндеттері болып есептелінеді.  

Біз  балалармен  сөздік  жұмысын  жүргізе  отырып,  оларды  айналасындағы 

заттармен таныстырып, атын атай білуге, қасиеті мен сапасын, түр-түсі және пішінін 

ажырата  білуге,  өмірдегі,  қоршаған  ортадағы  түрлі  құбылыстар  жайындағы  ұғым, 

түсініктерін  дамыта  отырып,  белсенді  түрде  тілдік  қарым-қатынас  жасай  білуге 

үйретеміз.  

Мектеп жасына дейінгі балалардың сөздік қорларын дамыту ісінде логопедтің:  

- балалардың сөздік қорларын дамыту;  

- жаңа сөздерді меңгерту;  

-  үйренген  сөздерін  тиянақтап,  анықтап,  әрі  байытып  отыру  басты  міндет 

саналады.  

Осы аталған міндеттерді логопед үнемі сөздік жұмысын жүргізуде басшылыққа 

алып  отыруы  тиіс.  Балалардың  сөздік  қорын  дамытуда  ойын,  тапсырма, 

жаттығулардың  орны  ерекше.  Соның  ішінде  ойын  –  баланың  шын  тіршілігі.Ойын 

арқылы  бала  айналасындағы  нәрседен  өзіне  қызықтысына  ықыласы  ауып,  таңдап 

алады.  Баланың  бір  ерекше  қасиеті  сөйлеуден  еш  жалықпайды.  Ойын  бала  тілінің 

дамуына ықпалын тигізіп, таным белсенділігінің дамуына жол ашады. 

Қай бала болмасын  ойынмен өседі, өйткені бала  табиғатының өзі  тек ойынмен 

байланысты. Ойынүстінде бала еш нәрсеге тәуелсіз.Ол өзін еркін ұстайды. Ал еркіндік 

дегеніміз  барлық  дамудың  баспалдағы,  бәрін  білуге  деген  талпынысы  мен 

құлшынысы. Баланың білуге деген құштарлығы, сөйлеуі ойын үстінде қалыптасады.  

Сөздік қорды дамыту ісін ұйымдастыру жұмысында ойын сабағы ең негізгі орын 

алады. Логопед бақылау, заттарды қарау, сурет қарау, жұмбақ шешу және құрастыру, 

саяхат,  ойын  -  сабақтарын  ұйымдастыру  барысында  балалардың  сөздік  қорларын 

дамытады.  

Арнайы  іс  -  әрекет  ұйымдастыруына  қарай  танымдық,  дамытушы  ойындарды, 

тапсырмаларды  қолдану,  балаларды  заттарды  бір-бірімен  салыстыруға,  оларды 

қасиетіне  қарай  ажыратуға  және  оны  танып  білуге  үйретеді.  Сөйтіп  бала  топтағы 

жасына сәйкес бағдарламалық міндетті меңгереді.  Ойынұйымдастыруда логопед өзі 

жетекші бола отырып, балаларды ойнай білуге, ойын ережесін сақтауға, әрі оларды 

ойната  отырып,  ойлануға  бағыттайды,  заттың  атын  немесе  қасиетін  есінде  сақтап 

қалуға жол ашады, ойынға қызықтыра отырып зейінін, қиялын дамытады. 

Сонымен  қатар  ойынбарысында  бала  үлкендермен,  өз  құрбыларымен  қарым-

қатынас  жасайды.  Әр  бала  өз  жетістігіне  қуанып,  мәз  болады.  Сондықтан  да  ойын-

тапсырмаларды  таңдауда  және  іріктеуде  балалардың  жас  және  жеке  ерекшелігін 

ескерген жөн. 

Логопед балалармен ойынды (заттармен, үстел үсті және сөздік ойын) үш түрлі 

етіп өткізуіне болады. 

Заттармен  ойналатын  ойын  ойыншықтарды,  табиғи  заттарды  қолдану  арқылы 

өтіледі.  

 

98 

 

Үстел үсті ойынын ұйымдастыру: баулар, су – джок, түймелеу, мозаика, домино, 

лото, кұрастыру, қыстырғыш, санамақ, суреттер қолданылады.  

Ал  сөздік ойын  арқылы  сөзді  орынды қолдана білуге,  дұрыс  жауап  айтуға,  сөз 

мағынасын  түсінуге,  орынды  сөйлеуге  үйренеді.  Мысалы:«Сөз  ойла»,  «Сөз  құра», 

«Жұмбақ ойла», «Жақсы-жаман», «Жалғастыр», «Үш сөз ата». 

Сонымен  қатар  балалардың  сөздік  қорларын  дамыту  жұмысына  ойындарды 

қолданумен  қатар,  «Пішіндер  көрмесі»,  «Өрнекті  есіңде  сақта»,  «Қиын  жолдар», 

«Суретті  жалғастыр»,  «Биші  адамдар»,  «Көңілді  таяқшалар»  тәрізді  жаттығу 

тапсырмаларды  да  пайдаланып  отыру  өз  нәтижесін  берді.  Бұл  аталған  жаттығу, 

тапсырмалар балалардың сөздік қорын дамыта отырып, таным белсенділіктерін және 

саусақ бұлшық етін дамытады. 

Жалпы ойынды ұйымдастыру ойынды өткізуге әзірлік, ойынды өткізу, ойынды 

талдау сияқты үш бағытты қамтиды. Ойынға қажетті құрал, заттарды даярлау ойынды 

өткізуге әзірлік болып табылады. 

Балаларды  ойынның  мазмұнымен  таныстыру  ойынды  өткізу  болып  табылады. 

Ойынды  талдау,  бұл  ойынның  өз  мақсатына  жетуі,  балалардың  белсенділігі  және 

олардың  іс-әрекеті  болып  табылады.                  Сонымен  балалардың  сөздік  қорларын 

дамытуда  ойындарды, тапсырма-жаттығуларды қолдану үлкен нәтиже береді.  Ойын 

арқылы  балалардың  сөздік  қоры  дамып,  ауызша  сөйлеу  машығын  игереді,  таным 

белсенділіктері  қалыптаса түсіп, ақыл-ойы өсіп жетіледі, әрі адамгершілік қасиеттер 

бойына сіңіреді. 

Міне, сондықтан да оқу-тәрбие үрдісінде әр түрлі ойындар арқылы баланы жан-

жақты дамыту ісіне ерекше көңіл бөлемін және бұл менің ең негізгі  алдыма қойған 

мәселем. 

Сонымен, баланың сөздік қорын дамытумен қатар, тілін және ұсақ моторикасыны 

дамыту да ойын арқылы жүзеге асады.  

 

Қолданылған әдебиеттер 

 

1.  «Тәрбиелей,  оқытайық»  -  республикалық  педагогикалық  журнал  «Бала  мен 

балабақша». 

2. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуды ұйымдастыру. 

3. Мектепке дейінгі педагогика. «Мектеп», 2006 

4.  «Өзін-өзі 

тану» 

пәні  бойынша  жалпыға 

міндетті 

мемлекеттік 

стандарты.  Алматы: «Бөбек» ҰҒПББСО, 2006. 

5. «Ойын өмір айнасы» Алматы 2001. 

6. Мектепке дейінгі білім 2007. 

 

 

 

 

 

 

 

 

99 

 

ОПТИМАЛЬНЫЙ ЭТАП В РАЗВИТИИ ЭКОЛОГОЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЫ 

ЛИЧНОСТИ РЕБЕНКА. 

 

Акатаева Г.Б., Оразбекова К.К. 

КГКП я/сад «Куаныш» г. Караганды 

 

На  сегодняшний  день  одной  из  наиболее  актуальных  проблем  является 

дегуманизация  общества  в  целом,  в  том  числе  обесценивание  таких  нравственных 

ценностей,  как  проявление  заботы  друг  о  друге,  об  окружающем  мире  и  природе. 

Причина этого – серьезные изменения в социальной, экономической и политической 

сферах, приведшие к социальному расслоению, снижению качества жизни достаточно 

большой  части  населения,  что  и  повлияло  на  учащения  вспышек  негативизма, 

агрессии, жестокости. Проблема экологического образования сегодня волнует всех – 

ученых, педагогов, общественность. Чему и как учить детей, чтобы сформировать у 

них на доступном им уровне современную научную картину мира, представление о 

месте человека в этом мире, об особенностях взаимоотношений в этом мире? 

 Работая в детском саду, мы  обратили  внимание на то, что небрежное, а порой 

жестокое  отношение  детей  к  природе  объясняется  отсутствием  необходимых 

знаний.      Например:  трех  летний  малыш  безжалостно  топчет  муравья,  отрывает 

насекомым  крылья,  обрывает  и  бросает  листья.  Делает  он  это  не  потому,  что  он 

жестокий, а потому, что не знает, какую пользу приносят растения, насекомые, птицы 

и т.д. 

 

Кого винить в том, что в жизни насущной при нехватке средств и времени, 

мы упускаем из виду такие ценные качества человека, как любовь к природе, бережное 

отношение к « братьям нашим меньшим». Дошкольный возраст – оптимальный этап в 

развитии  экологической  культуры  личности.  В  этом  возрасте  ребенок  начинает 

выделять  себя  из  окружающей  среды,  развивается  эмоционально-ценностное 

отношение  к  окружающему,  формируются  основы  нравственно-экологических 

позиций личности, которые проявляются  во взаимодействиях ребенка с природой, а 

также  в  его поведении  в  природе.  Расширяется    представления о  мире  предметов и 

явлений,  растительном  и  животном  мире,  сезонных  изменениях  в  природе,  

элементарной поисковой деятельности.  

Именно благодаря этому появляется возможность формирования экологических 

знаний у детей, норм и правил взаимодействия с природой, воспитания сопереживания 

к  ней,  активности  в  решении  некоторых  экологических  проблем.  Именно  поэтому 

работу  по  осознанно-правильному  отношению  к  природным  явлениям  и  объектам, 

которые  окружают  ребенка,  необходимо  начинать  как  можно  раньше,  при  этом 

используя новые подходы к воспитательно-образовательной деятельности  

  

Эффективный  путь  освоения  экологической  культуры  состоит  в  том,  чтобы  не 

только  передавать  знания,  а  формировать  способ  мышления,  необходимый  для 

решения и прогнозирования существующих проблем.  

 

Усваиваемые  детьми  нравственные  нормы  и  правила    поведения  в  природе 

проявляются  у  них  в  слове  и  действие.  Дошкольники  уже  способны  вербально