873
Қоғам, заман талабы өзгерген сайын ана тілді меңгертудің әдіснамалық жолдары
да жаңданып отыр. Бір сарында жүргізілген оқу жүйесі нақты сапалы көрсеткішке ие
болмағандықтан, жаң технологияларды қолдану арқылы тілді үйрету өте тиімді. Тілді
үйретуші маманда жаңа технологияларды меңгерген жан-жақты, шығармашыл маман
болуы қажет. Педагог өз пәнін шәкіртіне қызықтыра алса, шәкірті сол алған білімін
өмірінде қолдана алса, мақтан тұстса, байқауларда жүлделі орындарға ие болса, шәкірті
де жаңа технологялар арқылы білімге қызықса, міне сонда ғана мәңгілік елдің ұрпағын
тәрбиелеуге үлес қосқандығынызды байқай аласыз.
Мәңгілік елдің –тілі де мәңгілік. Қонақжай, бейбітшіл елімізге келген әрбір
шетелдік азамат қазақ тілін үйренуге құштар, ал сол азаматтың жалынын өшіріп алмау
үшін мамандар жаңа технологияның тілін беліп, тілді үйретуі абзал.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. «Қазақстан - 2050» ҚР-ның Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына
жолдауы.
2. Қазіргі заманның ұстазын қашықтықтан оқыту технологиясы бойынша кәсіби
дайындаудағы педагогикалық инновациялар // ҮІІМеждународная научно-
методическая конференция «К экономике знаний через инновации и образование».
Алмата, 2006.
БАСҚА ҰЛТ ӨКІЛДЕРІНІҢ БАЛАЛАРЫНА ҚАЗАҚ ТІЛІН ҮЙРЕТУ
Ныгметова Назигуль Рымбековна
Қарағанды қаласы, «Қарлығаш» балабақшасы
Елбасы Н.Ә. Назарбаев «Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде» деген
тұжырымдаманы үнемі айтып келеді. Қазақ тілі мәселесі мемлекеттік деңгейге
көтерілген кейінгі жылдары бұқара жұртшылықта ана тілі үшін белсенділік танытуда.
Тәуелсіздік – тәуекел еткеннің ғана тағдырына бұйыратын бақыт. Егемендік алу оңай
емес, ал еңсесін тіктеген ел болу тіпті қиын. Қазақстан халықтарының алдында
тәуелсіздікті қорғау, татулықты сақтау, тұрақтылықты орнатумен қатар Тәуелсіздік
құндылықтарын сақтау міндеті тұр. Соның бірі Қазақстан халқын біріктіретін қуатты
құрал – біздің мемлекеттік тіліміз. Оны меңгеру, қолдану аясын кеңейту, насихаттау
еліне жаны ашитын әрбір қазақстандықтың міндеті мен парызы.
Мемлекеттік тілді оқып-үйрену бүгінгі күннің өзекті мәселесі. Бүгінгі балалар –
біздің ертеңгі болашағымыз. Сондықтан мемлекеттік тілді үйретуді балабақшадан
бастаған дұрыс. Әрбір қоғамда баланың бойында азаматтылықты, патриотизмді
тәрбиелеудің маңызды факторы сол мемлекеттің тіліне деген терең сыйластық болып
табылады.Бала тілді тым ерте бастаса, солай тез меңгереді. Негізгі мақсат – тілді
үйренушілердің, яғни достық пен туыстықта жайлаған басқа ұлт өкілдерінің, басқа ұлт
балаларының ой-қабілетін біртіндеп қазақыландыру, сөйлеуге үйрету, тіл мәдениетін
көтеру. Мектеп жасына дейінгі мекемелердегі қазақ тілі мұғалімі, заман талабына сай
874
жаңа технологиялық әдістерді өз тәжірибесінде қолданатын, әрқашан ізденіс үстінде
болуы тиіс.
Балабақшаға келген баламен қоса олардың ата - анасын да тәрбиелеген жөн. Себебі,
ата – анасын тәрбиелемесе, тәрбиешілердің еңбектері босқа кетеді. Сондықтан әртүрлі
қоғамдық ұйымдар мен ата – ана, бала тәрбиесі бір жерге тоғысқанда ғана бір нәтиже
шығады.
Басқа ұлт өкілдерінің балалары қазақ тіліндегі сөздік қорын
дамыту, қазақ тілінде сөйлесе білуге үйрету.
Сөздің дыбыстық құрамын дұрыс айтуға үйрету.
Диалог түрінде сөйлесу дағдыларын дамыту.
Сабақта өтілген сөздерді пайдаланып, сөйлемді дұрыс құрастыруға жаттықтыру,
мазмұнын түсініп, айтуға үйрету.
Ұсынған ойын-тапсырмаларды дұрыс орындау, не істегені туралы айтып беруге
үйрету.
Байланыстырып сөйлеуге, шығармашылыққа ( өздігінен 4-5 сөйлемдік) әңгіме
құрастыруға үйрету.
Қысқа өлең, тақпақ, мақал-мәтел, жаңылтпаштар жаттап айтуға үйрету.
Айналадан, табиғаттан, күнделікті өмірде көрген-білгенін қазақша айтуға үйрету.
Қазақ ертегілерін, әңгімелерді тыңдап түсінуге, мұғалімнің жетекші сұрағына
сүйеніп әңгімелеуге үйрету.
1.Балалардың ой-өрісін, дүние танымын кеңейту. Зейін, сезімін қабылдау
әрекеттерін дамыту.
2.
Қазақ тілінде сөйлесуге, тілді құрметтеуге, сүйіспеншілікке, достыққа,
жолдастыққа тәрбиелеу.
Балабақшадағы бала қазақ тілін меңгеру барысында тілдік қатынастың аса
маңызды түрі- ауызша сөйлеу. Заман талабына сай әр мұғалім өз сабағын жаңаша
ұйымдастырып, шығармашылық ізденіспен өткізеді. Сабақта әр түрлі технологияларды
қолданады.
Сол технологияның бірі - ойын арқылы оқыту технологиясы.Оқу үрдістерінде
ойын түрлерін балалардың жас және психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес
түрлендіріп, жаңа тақырыпты өткенде, өтілген материалды қайталағанда, білімді
тиянақтау және тексеру кезінде, яғни оқу іс-ірекеттің кез келген сәтінде оқыту әдісінің
құралы ретінде пайдаланған жөн. Бала тек ойын ойнап қана қоймай, осы ойын арқылы
білім алып, жан- жақты тұлға дамиды.
Кішкентай бүлдіршіндерге балабақша қабырғасынан бастап тіл үйренудің маңызы
зор. Әсіресе өзге ұлт өкілдерінің балаларын екінші тілге үйрету күрделі жұмыс. Қазақ
тілінде сөйлеуде балалардың тілі тез даму үшін оны қоршаған адамдар да осы тілде
сөйлесіп араласуы қажет. Мектеп жасына дейінгі көрген-білгендерін қарапайым түрде
әңгімелейді немесе көмекші сұраққа бір сөзбен жауап береді. Сондықтан олардың
қиялына қанат бітіріп, ойлау, таным, қабілеттерін жетілдіру. Шешендікке, тапқырлыққа
баулу үшін ойын технологиясын пайдалану қажет.Мақсаты: Бүлдіршіндерге күнделікті
тұрмысқа қажетті сөздерді меңгерте отырып, еркін сөйлеу дағдыларын ойын, тірек
сызбалар арқылы қалыптастыру, сөйлеу мәнерін, сөйлеу тілдерін жетілдіру.
