23
Мақсаты: Оқыту мен санауды қатар үйрете отырып, балалардың дұрыс сөйлеу
мәдениетін қалыптастыру. Баланың білімді барлық сезім мүшелерімен қабылдауын
қамтамасыз ету.
Дамыта оқыту технологиясы. Негізін салушылармен зерттеушілер: В. Давыдов,
В. Занков, В. Эльконин, П. Эрдниев
Мақсаты: Баланың жалпы жан дүниесін, және оның сезіміне әсер етіп логикалық
ойлауын дамыту. Сөздік қоры мен сөйлеу мәдениетін қалыптастыру.
Дамыта оқытуда тәрбиешінің басты міндеті оқу материалдарын балаға дайын
күйінде емес, баламен бірлесіп, жалпы іс - әрекетті ұйымдастыра отырып, алға қойған
міндеттерді түсіндіру сөздік қоры мен тілдің арасындағы байланыстылыққа аса көңіл
бөлу.
Дамыта оқыту технологиясының балабақша жағдайында қолдануға болатын
тиымды әдістері:
1. Ой толғаныс.
2. Ассоциация
3. Салыстыру
4. Раунд - Робин
5. Топтау әдісі
1) Ой толғаныс әдісі немесе психология тілінде «Миға шабуыл» деп те аталады.
Бұл әдіс көбіне ұйымдластырылған оқу іс - әрекетінің тақырыбын ашуда
қолданылады. Мыс: Жұмбақ шешу, сөзжұмбақ, суретті ребустар арқылы.
2) Ассоциация әдісі. Бұл әдісте берілген тақырып бойынша балаларда қандай ой
туады соның барлығы сол сөздің жан - жағына жазылады. Мыс:
3) ЖАЛПЫ ОТБАСЫ:
Ата, әже, әке, ана, аға, әпке, іні
3) Салыстыру әдісі. Бұл әдісте балалар объектілер арасындағы ұқсастық пен
айырмашылықты анықтайды.
Мысалы: Алма және қызанақтың ұқсастығы мен айырмашылығы
4) Раунд - Робин әдісі. Бұл әдіс өткен немесе жаңа тақырыпты бекіту үшін
қолайлы тәсілдердің бірі. Мұнда әр бала берілген тақырып туралы не біледі. Бір сөйлем
немесе сөз тіркесі арқылы бірінің айтқанын бірі қайталамай түгел айтып шығуы тиіс.
Мыс: «Гүлдер» тақырыбында
- Гүл өсімдік
- Гүл әдемі
- Гүлді жұлуға болмайды
- Анамызға сыйлаймыз
- Достарымызға сыйлаймыз т. б.
5) Топтау әдісі. Топтау әдісінде балаларды деңгейлеріне қарай бірнеше топқа
бөледі де, өздері орындай алатындай топтық тапсырма беріледі.
Мыс: «Пішіндер» тақырыбын өткенде
І топ – Үлестірмелі картадағы бейнеленген суреттерден геометриялық
пішіндерді тауып, көрсету, атын атау.
ІІ топ - Жіпті пайдалана отырып әртүрлі пішіндерді жасау.
ІІІ топ - Санағыштан үшбұрыш пен төртбұрышты құрастыру.
Дамыта оқытудың нәтижелі болуы тәрбиеші мен тәрбиеленушінің арасындағы
жаңаша қарым - қатынас арқылы ғана өз жемісін береді. Бүгінгі күн бәсекелестікпен
жоғарғы технологияның, ғылым мен білімнің заманы.
Сондықтан оқыту процесінде жаңа педагогикалық технологияларды пайдалану
әрбір ұстаздың міндеті.
Пайдаланылған әдебиеттер:
24
2005ж.
К.Ю. Белая «Инновационная деятельность в ДОУ» әдістемелік құралы. М.
Б.Бөрібаев, Е.Балапанов «Жаңа ақпараттық технологиялар».– Алматы,2001.
Қ.М.Нағымжанова
«Бастауыш
сынып
мұғалімнің
оқу
процесіндегі
инновациялық іс-әрекеті». - Өскемен: Медиа–Альянс, 2004.
Н.Асанов «Университеттік білім беру жүйесіндегі оқу үрдісін басқарудың
педагогикалық негіздері». – Педагогика ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін
алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты, Алматы, 2004.
М.М.Жанпейісова «Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы
ретінде». Алматы, 2002ж.
Қ.Ахметұлы, Т. Баймолдаев «Жаңа буын оқулықтары арқылы жас ұрпаққа білім
беру жолдары. Алматы, 2003ж.
М.Ж.Жадрина «Қазақстан Республикасындағы жалпы орта білім беруді
дамытудың тенденциялары мен мәселелері». Алматы, 2002 ж.
«Балалардың сөздік қорын дамытуда, мнемокестелердің тиімділігі»
Абдрахманова Таннуры Даулетбековна, Качир ауданы,Тереңкөл
ауылы,«Балдәурен» бөбекжайы.
Қалай ойлайсыздар, кейбір балалар тақпақтар мен өлеңдерді дұрыс жаттай
алмайды, ал мултьфильмдер мен бейне фильмдердің сюжеттерін естерінде қалдырады?
Ал оқу іс-әрекетінде кейбір балалар тез ұқса кейбір балалар, не туралы өтіп жатыр
ұмытып қалады. Ал,олар зейін қойып тыңдады ғой! Осы балаланың есте сақтау үшін не
керек? Баланың зейінді болуын қарапайымда оңай есте сақтауға не істеу керек?
Көмекке сюжетті суреттер келеді.
Мнемокесте деген не?
«Егер бала үндемей тұрса, оған суретті көрсет, ол сөйлеп кетеді»
Ушинский К.Д.
Мнемокесте грек тілінен аударғанда— есте сақтау өнері, жадыны дамыту
технологиясы.Бұл ақпаратты ұтымды және сәтті есте сақтаудың әдіс-тәсіл жүйесі. Бұл
өлең мен тақпақ,әңгіме мәтінінің мазмұны бойынша жүйелі суреттер салу. Кез келген
ертегі,мақал,тақпа бойынша суреттерді жүйеге салуға болады. Осы жүйеге қарап бала,
не туралы екендігін ұғады
Жүйе көру қызметінің жобасы, бұл естігенін есте қалдыруға көмектеседі. Бұл
жүйелік үлестірмені өз жұмысында логопед қолданады. Аристотельжәне Гиппократ
кинезология мен мнемокестені қолданған.
Ата-аналар мен педагогтар, баланы оқытқанда, жұмбақтар шешкенде,ертегі
оқығанда,әңгіме құрастырғанда,тақпақтарды жаттатқанда менмокесте әдісін қолдануға
болады .
К.Д.Ушинский: « Балаға жаңа бес сөз айтса ол есте сақтай алмай
қиналады,ал жиырма сөзді суретпен көрсетсе тез есінде сақтайды»-.деп жазған
Мнемокесте әдісі көрсетілген ақпаратты есте сақтауға тиімді .
Тәжірибеде көрсетілгендей,осы әдіс балаларды сөздердерді,сөйлем мен
мәтіндерді есте сақтап қалуын жеңілдетеді
Мнемокесте:
Мнемотехника – дегеніміз не? Мнемотехника - тіл дамытуда тиімді есте
сақтау,оны дұрыс жеткізе білудегі әдіс пен тәсілдер жүйесі. Қазіргі кезде мектеп
жасына дейінгі балалардың тілін дамытуда мнемотехниканы қолдану өзекті болып тұр.
Бұл мақсатты іске асыру үшін, баланың тілін дамытуға әртүрлі тәсілдер мен әдістерді
