Бағдарламасының негізгі бөлімі және

Түсіну 

Оқу  материалын  түсінгендіктің  ретінде  келесідей  әрекеттерді  атқаруды  атауға 

болады: Трансляция – оқу материалын бір «тілден» екінші «тілге» ауыстыру (мысалы, 

сөзбен  келтірілген  мәліметті  кесте,  схемамен  көрсету,  т.б.); Интерпретация – оқу 

материалын  «өз  сөзімен»  түсіндіру,  қысқаша  баяндау;   Жорамалдау  - оқу 

материалдары бойынша әңгіменің әрі қарай не туралы болатындығын, оның салдары 

мен нәтижелерін болжау. 

Қолдану 

Бұл  категория  оқу  материалын  нақты  жағдайда  және  мүлдем  жаңа  ситуацияда 

қолдануды  меңзейді.  Мұнда  ережелерді,  әдістерді,  ұғымдарды,  заңдарды, 

қағидаларды,  теорияларды,  практикалық  тұрғыдан  қолдану  кіреді.  Оқу  нәтижелері 

түсіне деңгейіне қарағанда материалды тереңірек игеруді талап етеді. 

Жинақтау 

Оқу материалының құрылымы анық көрінуі үшін оны құрамдас бөліктерге бөлу. Бұл 

категория  оқу  материалының  мазмұнын  сезінумен  қатар  оның  ішкі  құрылысын 

қалайша  құралатындығын  меңзейді.  Оқу  материалының  элементтерінен  жаңашыл 

сипаттан бүтінді (нәтижені) құрастыру. 

Талдау 

Жаңа  нәтиже  ретінде  оқу  материалдарын  мүлдем  өзгеше  реттейтін  хабарлама 

(баяндама, т.б.), жұмыс жоспары, схемаларды атауға болады. Мұндай оқу нәтижелері 

жаңа  мазмұн  мен  жаңа  құрылымдарды  жасап  шығаратын  шығармашылық 

әрекеттерді қолдануды талап етеді. 

Баға (сыни 

өзіндік пікір) 

Оқу материалының маңызын анықтау, ол туралы өзіндік пікір келтіру, ойын білдіру. 

Бұл деңгей алдыңғы категориялардың оқу нәтижелелеріне қол жеткізуді меңзейді. 

 

Кесте 3. Критерий бойынша білім алушылардың білім жетістігін бағалауға арналған дескрипторлар 

 

Критерий 

Дескрипторлар 

F 

Бағдарлама материалы бойынша білімдер жоқ; оқу бағдарламасының негізгі материалын 

білмеу; дөрекі қателерді жіберу. 

D 

 

Жауап  негізінен  дұрыс,  бірақ  толық  емес;  бағдарлама  материалын  терең  түсінбейтіні 

байқалады;  басымды  идеялар  мен  теориялық  қағидаларды  баяндау  барысында  жеке 

қателіктер жіберіледі 

С 

Материалды тек репродуктивті баяндай алатыны байқалады; дербес қорытындылар мен 

тұжырымдар жасай алмайды. 

В 

Жауап толық, дұрыс, негізгі идеяларды білетіні көрінеді; оқыған заңдардың қағидаларын 

білу,  қоғамдық  құбылыстарды  дұрыс  бағалау.  Нақты  материалды,  негізгі  түсініктерді 

және  заңдылықтарды  білу.  Периодтық  баспадан  және  басқа  пәндерден  материалды 

қосымша  қолдану.  Дәлелдей  білу,  аргументтер  келтіру,  қорытынды,  тұжырымдар  және 

қарсы пікірлер бере білу. Бірақ баяндау барысында басымды емес қателіктерге әкелетін 

мәліметтердің болуы. 

А 

Жауап толық, дұрыс, негізгі идеяларды білетіні көрінеді; оқыған заңдардың қағидаларын 

білу,  қоғамдық  құбылыстарды  дұрыс  бағалау.  Нақты  материалды,  негізгі  түсініктерді 

және  заңдылықтарды  білу.  Периодтық  баспадан  және  басқа  пәндерден  материалды 

қосымша  қолдану.  Дәлелдей  білу,  аргументтер  келтіру,  қорытынды,  тұжырымдар  және 

қарсы пікірлер бере білу. 

 

Мектеп  жағдайына  тоқталсақ,  бағалау  критерийлері  мазмұнның  күрделілік  дәрежесіне  тікелей  бағынышты  және 

тапсырмалардың  күрделілігіне  сәйкес  квалиметриялық  амал  (сапаны  өлшеу  амалы)  негізінде  қойылған  баға  ғана  білім 

сапасының нағыз әділ көрсеткіші бола алады: егер оқушы үш деңгей тапсырмаларын біртіндеп:  толық және 75 пайыздан 

төмен  емес  көрсеткішпен  дұрыс  орындаса  «өте  жақсы»,  алғашқы  екі  деңгей  тапсырмаларын  ғана  дұрыс  орындаса  – 

«жақсы»,   тек бірінші деңгей тапсырмаларымен шектелсе – «қанағаттандырарлық» деп бағаланады (төмендегі 4-кестеге 

назар аударыңыз): 

 

 

 

Кесте 4. Әр пән бойынша білім алушының білім 

жетістігін

 өлшейтін бағалау критерийлері 

 

Деңгейлер 

Критерийлер 

Білім  жетістіктерінің 

ең жоғарғы өлшемі 

1-деңгей 

Білімі: 

тек 

 ақпараттық 

 сипаттағы 

мазмұнды «біледі», қайтадан 

айтып 

бере 

алады. 

Біліктілігі: үлгі бойынша «қолданады». 

5 балл, немесе 

«сынақтан өтті» 

2-деңгей 

Білімі: а) ақпараттың себеп-

+4 балл = 9 балл 

салдарын «түсінеді», б) «талдау» жұмыстарын жасай алады. 

Біліктілігі: өзгертілген жағдайда «қолданады». 

3-деңгей 

Білімі: алған білімін «жинақтай» алады. 

Біліктілігі: 

өмірде 

кездесетін 

 проблемалық 

жағдаяттарды шеше алады (рефлексия жасай біледі). 

+3 балл = 12 балл 

Барлығы 

  

12 балл 

  

Баллды бағаға айналдыру шкаласы: 

*11-12 балл – бағасы «5» (90%-100%); 

*7-10 балл – «4» (75%-89%); 

*5-6 балл – «3» (69%-74%); 

5 баллдан төмен – «сынан өтпеді» (ешқашан «2» қойылмайды, себебі сынақтан өтуге міндетті). 

Мұндай  мазмұнның  күрделілігіне  сәйкес  бағалау  бойынша  ұйымдастырылған  жаңа  сипаттағы  оқыту  үлгісін  барлық 

типтегі мектептерге енгізу арқылы ауылдың да, қаланың да жалпыға бірдей орта білім беретін мектептері мен элитарлы 

мектептердің арасындағы айырмашылықтарды жою мәселесі шешімін табады: барлық оқушы барлық пәндерден бірінші 

деңгейдің  тапсырмаларын  толық  орындап,  «сынақтан  өтуге  міндетті»  болғандықтан  жүз  пайыздық  үлгерімге  қол 

жеткізеді. 

 

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі: 

1.  Орта  білім  мазмұнын  Назарбаев  Зияткерлік  мектептері  тәжірибесі  негізінде  жаңарту.  Әдістемелік  құрал.  –  Астана: 

Ы.Алтынсарин атындағы ҰБА, 2014.- 43 бет.  

2.  Бастауыш  мектепке  оқушылардың  оқу  жетістіктерін  критериалды  бағалау  жүйесін  енгізудің  әдіснамалық  және  оқу-

әдістемелік негіздері. Астана: Ы.Алтынсарин атындағы ҰБА, 2015.- 48 бет.  

3.  Камалова  С.Т.  сыныптв  оқушылардың  оқу  нәтижелерін  бағалау:  оқу  –әдістемелік  құрал.  –  Астана:  «Назарбаев 

Зияткерлік мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы, 2014.- 44бет. 

4.  Система  критериального  оценивания  учебных  достижений  учасщихся.  Методическое  пособие.  –  Астана.: 

Национальная академия образования им. И.Алтынсарина, 2013.- 80стр. 

5.  Айтпукешев  А.Т.,  Кусаинов  Г.М.,  Сагинов  К.М.  оценивание  результатов  обучения:  Метод.  пособие.  –Астана:  Центр 

педагогического мастерства, 2014.-108 стр. 

6. Звонников В.И. Современные средства оценивания результатов образования: учебное пособие для студентов вузов. –

М: Академия, 2009.-224стр. 

 

2.3.  Дәріс  тақырыбы:  Білім  алушылардың  жетістіктерін  критериалды  бағалауын    ұйымдастырудың  психологиялық-

педагогикалық негіздері 

Аннотация:  Критериальді  деңгейлік  мақсаттылық  негізінде  педагогикалық  үрдісті  жобалау  технологиясы.  Жобалау 

технологиясының  құрылымдық  компоненттері:  оқытудың  мақсаты,  мазмұны,  педагогтың  іс-әрекеті,  оқушылардың  іс-

әрекеті,  педагогикалық  диагностика,  бағалау  жетістіктері.  Педагогикалық  үрдісті  жобалау  қағидалары.  Педагогикалық 

жобалаудың  кезеңдері,  формалары.  Бағалау  оқыту  сапасын  диагностикалау  және  мониторингтеу  бөлігі  ретінде.  Оқу 

жетістіктерін  критериальді  бағалау  жүйесін  (мүмкіншілігі  шектеулі  балаларға)  оқушыларға  бейімдеу.  Бағалау 

құралдарын  таңдау.  Бағалау  көрсеткіштері  педагогикалық  квалиметриялық  құрал  ретінде.  Оқу  міндеттерінің 

таксономиясы  негізінде  құрастырылған  бағалау  көрсеткіштері.  Оқушылардың  жетістіктерінің  деңгейлері:  білім  (білу, 

есте  сақтау,  қайталау);  түсіну  (оқытылған  материалдың  мазмұнын  түсіну  қабілеті);  қолдану  (оқытылған  материалды 

қолдана  білу).  Бақылау  –диагностикалық  материалдарға  қойылатын  талаптар.  Бағалау  нәтижелерін  ұсыну  (тақырып 

бойынша оқушылардың оқу жетістіктерінің картасы). 

Кілт сөздер: Жобалау технологиясы, педагогикалық диагностика. 

Жоспары:  

1. Критериалды деңгейлік мақсаттылық негізінде педагогикалық үрдісті жобалау технологиясы  

2. Жобалау технологиясының құрылымдық компоненттері 

3. Педагогикалық жобалаудың кезеңдері, формалары.  

4. Оқу жетістіктерін критериальді бағалау жүйесіне оқушыларды бейімдеу.  

Дәріс тезистері: 

Жобалау технологиясы.  Жобалау – «proicere» деген латын сөзі. Бұл сөз «жоспарлау, дайындау» сияқты мағынаны немесе 

жоспардың  жүзеге  асырылуын  білдіреді.  Жобалау  технологиясы  ХІХ  ғасырдың  2-ші  жартысында  АҚШ 

ауылшаруашылығы мектептерінде  пайда болған. Оның негізін қалаған психолог, педагог, философ Джон Дьюи. Дьюидің 

ілімін  жалғастырушы  профессор  Уильям  Херд  Килпатриктің  ойынша,  балаларды  өз  жұмысының  жемісін  көруге 

ынталандыру арқылы үлкен өмірге дайындау – бұл технологияның негізі. "Өзіне көйлек тігіп киген бойжеткенді мысалға 

алайық.  Егер  ол  кейін  өзі  киетін  көйлегі  үшін  жанын  аямай,  ерінбей,  аса  қызығушылықпен  көйлек  үлгісін  өзі  ойлап 

тауып,  өз  бетімен  өлшеп,  пішіп,  тігіп  кисе  –  бұл  мысал  жобалау  технологиясының  нағыз  типтік  үлгісі"  –  деп 

тұжырымдайды Хилпатрик. 

Жобалап  оқыту  технологиясы  ТМД  елдерінің  оқыту  жүйесінде  де  кең  өріс  алып  жатқаны  белгілі.  Жобалап  оқыту 

технологиясының  теориялық  алғаш  негіздеген  Ресей  ғалымдарынан  В.П.Беспалько,  В.В.Давыдов,  В.К.Дьяченко, 

Л.В.Занков,  П.Я.Гальперин, Н.В.  Кузьмина  т.б.  ғалымдардың  теориялық  зерттеулерінің  нәтижесінде,  сонымен  қоса 

Е.Н.Ильина,  С.Н.Лысенкова,  В.Ф.Шаталов  т.с.с.  әдіскерлердің  практикалық  тәжірибелерінің  негізінде  қарастырылған. 

Жобалау  әдісі  білім  беру  ресурсы  ол  оқушылардың  танымдық,  шығармашылық  дағдыларын,  өз  білімдерін  өз  бетімен