Күтілетін кредиттік шығындарды бағалау (НЗБ)

Күтілетін кредиттік шығындарды бағалау (НЗБ)
Күтілетін кредиттік шығындарды бағалау – елеулі бағалау, оны алу үшін бағалау әдіснамасы, модельдер және бастапқы де-
ректер пайдаланылады. Келесі компоненттер кредиттік шығындарға бағалау резервіне айтралықтай ықпал етеді: дефолтты 
анықтау, кредиттік тәуекелдің елеулі түрде ұлғаюы, дефолт ықтималдылығы, дефолт тәуекеліне бейімділік және дефолт 
жағдайындағы шығынның мөлшері, сонымен қатар макроэкономикалық сценарийлер модельдері. Топ есептік күтілетін кре-
диттік шығындар мен кредиттер бойынша нақты шығындар арасындағы алшақтықтарды төменету мақсатында модельдерді 
және модельдер үшін бастапқы деректерді тексереді және растайды. 
Топ күтілетін кредиттік шығындарды бағалау үшін расталатын болжамдық ақпаратты, негізінен өзінің болжамдық макроэко-
номикалық моделінің нәтижелерін пайдаланады. Талдау үшін жеңіл интерпретацияланатын кейбір жорамалдар пайдала-
нылады, олар: ЖІӨ өсу қарқыны, инфляция деңгейі, айырбастау бағамы және экономикалық көрсеткіш. Соңғы макроэконо-
микалық функцияға инфляция туралы болжам ғана кіреді. Перспектива туралы ақпарат есептік кезеңнен кейінгі келесі 12 
ай ішінде дефолттың ықтималдылығы параметрлеріне енгізіледі. Келесі кестеде күтілетін кредиттік шығындардың деңгей-
іне сәйкес келетін ең елеулі болжамдық жорамалдар мен олардың салмақтық коэффициенттері 2018 жылғы 31 желтоқсан 
бойынша ұсынылған.
42. 
Қаржы тәуекелдерін басқару 
(жалғасы)
Айнымалы
Жорамалдар:
2018 ж.
2019 г.
2020 г.
2021 г.
2022 г.
2023 г.
Инфляция деңгейі
6.2
7.2
6.3
6.4
4.2
3.7
Өтемпаздық тәуекелі
Өтемпаздық тәуекелі – бұл, кәсіпорынның қаржылық міндеттемелерді атқару кезінде қиыншылықтармен кезігу тәуекелі. Топ 
қолдағы ақша қаражаттарын күнделікті пайдалану қажеттілігіне байланысты тәуекелге бейім. Өтемпаздық тәуекелін Топтың 
Корпоративтік қаржы және қазынашылық департаменті басқарады. Басшылық ай сайын Топтың ақша қаражаты айналымын 
бақылайды.
Топ қарыз қаражатынан, сауда және өзге кредиторлық берешектен тұратын қаржыландырудың тұрақты базасын қолдауға 
тырысады. Топтың өтемпаздықты басқаруға тәсілі бұның қаншалық мүмкін екендігін қамтамасыз етуде, Топта залалдың 
туындауына жол бермейтін және Топтың беделіне нұқсан келтірмейтін әдеттегідей және қысылтаяң кездерде де мерзімінде 
өзінің міндеттемелерін өтеу үшін жеткілікті өтемпаздық қаражаттың үнемі болуы. Топ өтемпаздық деңгейіне күтпеген та-
лаптарға жылдам әрі тиісті түрде әсер ету мүмкіншілігін алу үшін өтемпаздық активтердің әртараптандырылған портфель-
деріне қаражатты инвестициялайды. 
Әдетте Топ күтілетін операциялық шығыстардың орнын толтыру үшін жеткілікті көлемдегі бірінші талап бойынша қол-
жетімді ақша қаражатының болуын қамтамасыз етеді. Сонымен қоса айрықша жағдайлардың әлеуеті ескерілмейді, олардың 
пайда болуын алдын ала қарастыру негізделмеген болатын, мысалы, табиғи апаттар.
Төменде Топтың пайдаланылмаған қарыздары және өтемпаздық тәуекелін басқарудың маңызды элементі болып табылатын 
қысқамерзімдік депозиттерге орналастырылған уақытша еркін ақшалары туралы ақпарат берілген:
Миллион Қазақстан теңгесімен берілген
2018 ж.
2017 ж.
Қысқамерзімдік депозиттердегі сома 
3,052
13,525
Шоттардағы ақша қаражатының сомасы 
125,959
234,845
Қарыз бойынша пайдаланылмаған сома
85,485
35,177
ЖИЫНЫ_255,943_275,487_31,102_102,400_121,430_20,555'>ЖИЫНЫ_214,496_283,547'>ЖИЫНЫ
214,496
283,547
Бұдан әрі келтірілген кестеде өтеуге дейін қалған шарттық мерзімдер бойынша есептік күнге арналған жағдай бойынша 
міндеттемелерді бөлу көрсетілген. Өтеу мерзімі кестесінде ашылған сомалар контрактілік дисконтталмаған ақша ағымда-
ры, оған қоса алынған несиелер және қаржылық сақтандыру бойынша міндеттемелердің жалпы сомасы көрсетілген. Бұл 
дисконтталмаған ақша ағымдары қаржылық жағдай туралы есептілікке енгізілген сомадан ерекшеленеді, себебі қаржылық 
жағдай туралы есептілікте берілген сома ақша қаражатының дисконтталған ағымдарының негізінде есептелген.
242 | Жылдық есеп. 2018
             Шоғырландырылған қаржылық есептілік  

Сома төлемге тіркелмеген болып табылған жағдайда, сома кестеде есептік күніндегі шарттан шыға отырып анықталады. 
Валюталық төлемдер есептік кезеңнің соңына спот айналым курсын пайдаланумен қайта есептеледі. 
Төменде 2018 жылғы 31 желтоқсан бойынша қаржылық міндеттемелерді өтеудің шарттық мерзімдері туралы ақпарат ұсы-
нылған:
Миллион Қазақстан теңгесімен 
берілген
Баланстық 
құны
Келісімшарт 
бойынша 
ақша қара-
жатының 
ағымдары 
Талап етіл-
генге дейін 
және  
1 айдан аз
1 айдан 
бастап  
3 айға дейін 
3 айдан 
бастап  
1 жылға 
дейін 
1 жылдан 
бастап  
5 жылға 
дейін 
5 жылдан 
астам 
Банк несиелері
90,429
92,367
30,974
16,913
27,739
16,741
-
Банктік емес несиелер
35,726
36,261
128
19,551
16,582
-
-
Шығарылған облигациялар
73,535
76,428
-
-
76,428
-
-
Сауда кредиторлық берешек
50,467
50,467
-
49,690
-
777
-
Өзге кредиторлық берешек
1,844
1,844
-
1,844
-
-
-
Тарихи шығындар бойынша міндет-
темелер 
2,865
3,197
-
194
581
2,422
-
Қаржылық жалға беру бойынша 
міндеттемелер 
479
479
-
29
100
350
-
Шығарылған қаржылық сақтандыру 
кепілдер
89
13,935
-
13,935
-
-
-
Артықшылық берілген акцияларды 
ұстаушылар алдындағы міндетте-
мелер 
265
265
-
-
-
265
-
Өзге қатысушыларға төлеуге диви-
дендтер 
244
244
-
244
-
-
-
ЖИЫНЫ
255,943
275,487
31,102
102,400
121,430
20,555
-
Миллион Қазақстан теңгесімен 
берілген
Баланстық 
құны
Келісімшарт 
бойынша 
ақша қара-
жатының 
ағымдары 
Талап етіл-
генге дейін 
және  
1 айдан аз
1 айдан 
бастап  
3 айға дейін 
3 айдан 
бастап  
1 жылға 
дейін 
1 жылдан 
бастап  
5 жылға 
дейін 
5 жылдан 
астам 
Банк несиелері
120,931
136,644
32,823
12,886
48,982
38,046
3,907
Банктік емес несиелер
353
353
-
-
-
-
353
Сауда кредиторлық берешек
109,264
109,264
-
108,691
-
573
-
Өзге кредиторлық берешек
3,960
3,960
-
3,951
-
9
-
Тарихи шығындар бойынша міндет-
темелер 
2,567
2,803
-
204
614
1,985
-
Қаржылық жалға беру бойынша 
міндеттемелер 
419
462
-
22
120
320
-
Шығарылған қаржылық сақтандыру 
кепілдер
96
14,732
-
14,732
-
-
-
Артықшылық берілген акцияларды 
ұстаушылар алдындағы міндетте-
мелер 
265
265
-
-
265
-
-
Өзге қатысушыларға төлеуге диви-
дендтер 
253
253
-
253
-
-
-
ЖИЫНЫ
238,108
268,736
32,823
140,739
49,981
40,933
4,26
2017 жылғы 31 желтоқсан бойынша қаржылық міндеттемелерді өтеудің келісімшарттық мерзімі туралы ақпарат ұсынылған:
Кепілдер бойынша контрактілік ақша ағымдарының барынша көп сомасы 39-қосымшада ашып көрсетілген.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ | 243