Экономикалық шолу Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі

 

48 

 

өтініш жасап, кредит алған жоқпыз, кредит беруден бас тартты», «банктердің кредиттері 

бойынша  берешектің  болуы  туралы»,  «кәсіпорындар  үшін  оңтайлы  пайыздар  және 

банктер  кредиттерінің  мерзімдері  туралы  ақпаратты  қоса  алғанда,  кредиттеу  шарттары» 

сұрақтары) кіреді. 

Банк жүйесінің Қазақстан экономикасының нақты секторына әсері туралы ақпарат 

корпоративтік  облигацияларды  және  басқа  мемлекеттік  емес  бағалы  қағаздарды 

кредиттеу,  сақтандыру  және  эмиссиялау  үшін  экономиканың  түрлі  салаларынан 

клиенттерді кеңейту үшін қаржы нарығының субъектілеріне пайдалы болады. 

 

2-сурет 

Экономиканың негізгі салалары бойынша банкте кредит алғысы келетін 

кәсіпорындар үлесінің өзгеру серпіні (%-бен)  

 

 

 

 

Дереккөзі: Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі 

 

2-сурет  сауда  және  өңдеу  өнеркәсібінің  салаларын  білдіретін  мониторингке 

қатысушы  кәсіпорындардың  басқа  салаларға  қарағанда  банктердің  кредиттерін  алуға 

ниеті көбірек екендігін айқын көрсетіп отыр. 

 Банктер үшін бұл ақпарат клиенттерді ықтимал кеңейтуді ескере отырып пайдалы 

болуы  мүмкін.  Бұл  салалардың  кәсіпорындары  кейіннен  банктердің  әлеуетті  клиенттері 

бола  алады.  Бұл  ретте  кәсіпорындар  мониторингінің  соңғы  деректері  бойынша 

қарыздардың  ең  көп  үлесін  кәсіпорындар  экономиканың  осы  салаларында  алған:  өңдеу 

өнеркәсібі (30%) және сауда (25%). 

Қаржы 

нарығының 

субъектілері 

үшін 

экономиканың 

нақты 

секторы 

кәсіпорындарының  қаржыландыруға  деген  қажеттілігі  туралы  ақпарат  пайдалы  болуы 

мүмкін. 

 

 

 

3,3 

4,1 

3,7 

3,8 

4,1 

3,4 

4,0 

4,5 

1,3 

2,5 

3,1 

3,1 

6,4 

7,4 

6,8 

5,7 

7,4 

4,0 

7,4 

7,1 

4,9 

4,7 

5,5 

5,5 

8,4 

7,2 

4,2 

4,3 

7,2 

4,3 

4,7 

3,5 

2,3 

4,0 

8,0 

2,3 

5,6 

4,8 

4,5 

4,6 

4,8 

4,6 

4,2 

3,2 

2,9 

3,6 

4,8 

3,8 

5,6 

6,4 

4,2 

3,6 

5,6 

2,3 

2,1 

2,8 

2,0 

2,2 

2,8 

2,5 

6,8 

6,0 

2,6 

6,8 

6,0 

4,0 

4,3 

4,4 

1,7 

2,6 

3,0 

3,8 

1

5

9

2008

2009

2010

2011

2012

1тоқ 

2013 

2тоқ 

3тоқ 

4тоқ 

1тоқ 

2014 

2тоқ 

3тоқ 

кен өндіру өнеркәсібі 

өңдеуші өнеркәсіп 

ауыл шаруашылығы 

құрылыс 

сауда 

көлік  

 

49 

 

1-кесте 

Экономиканың негізгі салалары бойынша банкте кредит алуға өтініш берген, 

бірақ алмаған кәсіпорындар үлесінің өзгеру серпіні (%-бен) 

 

 

2008  2009  2010  2011  2012 

2013-  

1 тоқ 

2013  

2 тоқ 

2013  

3 тоқ 

2013  

4 тоқ 

2014  

1 тоқ 

2014  

2 тоқ 

2014  

3 тоқ 

Ауылшаруашылығы 

8,4 

7,2 

4,2 

4,3 

7,2 

4,3 

4,7 

3,5 

2,3 

4,0 

8,0 

2,3 

Тау кен өндіру 

өнеркәсібі 

3,3 

4,1 

3,7 

3,8 

4,1 

3,4 

4,0 

4,5 

1,3 

2,5 

3,1 

3,1 

Өңдеу өнеркәсібі 

6,4 

7,4 

6,8 

5,7 

7,4 

4,0 

7,4 

7,1 

4,9 

4,7 

5,5 

5,5 

Құрылыс 

 

5,6 

4,8 

4,5 

4,6 

4,8 

4,6 

4,2 

3,2 

2,9 

3,6 

4,8 

3,8 

Сауда 

 

5,6 

6,4 

4,2 

3,6 

5,6 

2,3 

2,1 

2,8 

2,0 

2,2 

2,8 

2,5 

Көлік 

 

6,8 

6,0 

2,6 

6,8 

6,0 

4,0 

4,3 

4,4 

1,7 

2,6 

3,0 

3,8 

 

Дереккөзі: Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі 

 

1-кестеге  сәйкес  мониторингке  қатысушы  өңдеу  өнеркәсібі,  құрылыс  және  көлік 

кәсіпорындары  көп  жағдайда  банкке  кредит  алуға  өтініш  жасап,  оны  алған  жоқ.  Бұл,  өз 

кезегінде,  банктер  үшін  кәсіпорындардың  кредиттерге  жаңа  өтініштерін  күтуі,  басқа 

қаржыландыру көздерін іздестіруі, оның ішінде өздерінің корпоративтік облигацияларын 

шығару және орналастыру есебінен іздестіруі туралы «белгі» болуы мүмкін. Бұдан басқа, 

бұл  –  осыған  дейін  бас  тартылған  салалардың  кәсіпорындарының  қаржылық  жай-күйін 

бағалау барысында банктер үшін қосымша ақпарат. 

Банктік  көрсетілетін  қызметтердің  сапасын  және  қолжетімділігін  бағалау  Ұлттық 

Банктің қаржылық тұрақтылықты және қаржылық бақылау мен қадағалауды қамтамасыз 

ету  жөніндегі  негізгі  міндеттерін  іске  асыру  үшін  ғана  өзекті  емес,  ол  қаржылық 

көрсетілетін  қызметтердің  тізбесін  кеңейту  үшін  қаржы  нарығының  субъектілері  үшін  де 

пайдалы болады.  

Қорытындылай  келе,  Ұлттық  Банктің  және  қаржы  нарығының  субъектілерін 

ұйымдық-әдіснамалық  және  ақпараттық-талдамалық  қамтамасыз  ету  жөнінде 

дәйекті  жұмыс  жүргізу,  сондай-ақ  қаржылық  көрсетілетін  қызметтердің  сапасына 

және қолжетімділігіне бағалау жүргізу  қаржылық көрсетілетін қызметтердің сапасы 

мен  қолжетімділігін  жақсарту  арқылы  қаржылық  тұрақтылықты  қамтамасыз  ету 

және Қазақстанның қаржы секторын одан әрі дамыту үшін қосымша тетік болады. 

 

Әдебиеттер тізімі: 

1.  Қазақстан  Республикасы  Үкіметінің  2014  жылғы  27  тамыздағы  №  954 

қаулысымен  бекітілген  Қазақстан  Республикасының  қаржы  секторын  дамытудың  2030 

жылға дейінгі тұжырымдамасы; 

2.  Қазақстан  Республикасы  Қаржы  нарығын  және  қаржы  ұйымдарын  реттеу  мен 

қадағалау  агенттігі  Басқармасының  2007  жылғы  23  ақпандағы  №  49  қаулысымен 

бекітілген Кредиттеу жөніндегі құжаттаманы жүргізу ережесі; 

3.  Қазақстан  Республикасы  Қаржы  нарығын  және  қаржы  ұйымдарын  реттеу  мен 

қадағалау  агенттігі  Басқармасының  2005  жылғы  30  шілдедегі  №  269  қаулысымен 

бекітілген  Мемлекеттік  емес  облигациялар  шығарылымын  мемлекеттік  тіркеу  және