Ақпараттық жүйелерді қамтамасыз ету, қағаз жүзінде жүзеге асу көп
қиыншылықтарға соқтырады: ақпараттық жүйелер көп болған сайын, сонша
көп қағаз (картотекалар) және оларды сақтайтын орындар (мысалы
кітапханалар); керекті ақпаратты іздеу үшін көп уақыт кететін болды. Сол
сияқты мәліметтерді жаңғыртуда, анализ жасауда көп қиыншылықтарға әкеп
соқты.
Қазіргі заманда информатикада ақпараттық жүйелерді сақтау мен өңдеу
компьютерлік техниканың иелігіне берілді.
Мін сондықтан компьютерді пайдалану ақпараттық жүйеге жаңаша
кескін беріп, оның қолданылу жүйесін бірнеше рет тиімді етті.
Әр ақпараттық жүйе негізгі үш функцияны орындауы тиіс: мәліметтерді
кіргізу, сұранысқа жауап беру және есеп беру.
Мәліметтерді енгізу. Жүйе мәліметтерді жинауға және бір жүйеге
келтіруге мүмкіндік беруге тиіс. Осы мәліметтерді көруге, оларды жаңартуға
мүмкіндік береді, себебі мәліметтер әрқашан маңыздылығын жоймауы керек.
Мәліметтер бойынша сұраныс. Жүйеде сақталған мәліметтердің жеке
бөлшектерін табуға, көруге мүмкіндік болуы керек.
Есеп беру. Уақыт өткен сайын көп мәліметтер топтамасын қорыту мен
анализ жасауға (кейде тіпті бүкіл мәліметтерді) кейде ол мәліметтер қажетті
құжаттар күйінде алуға мүмкіндік туады.
Ақпараттық жүйеге мыналар жатады:
ақпараттық – анықтама және ақпараттық-іздеу жүйесі;
құжаттардың айналымы мен есепте тұруын автоматты түрде
жүзеге асыру жүйесі (сол сияқты бухгалтерлік есеп);
автоматтық басқару жүйесі;
эксперттік жүйесі;
ғылыми-зерттеу
және
жобалауды
автоматтандыру
мен
геоақпараттық жүйесі.
Барлық ақпараттық жүйенің жалпы жұмыс істеуі ақпараттарды жинау,
жинақтау және сақтау және оны өңдеу (іздеу) немесе әр түрде беру болып
есептеледі.
Ақпараттық жүйенің ең маңыздысы жүйелердің банктері болып
есептеледі. Ең маңызды ақпараттардың жүйесін жаңартудың негізі – оны
жетілдіру мен интеллект жүйесі, олармен жұмыс істеуді жеңілдету, және
оларды сүйемелдеу мен дамыту.
Осындай интеллектуалды жүйелерге мыналар жатады:
интерфейс ақпараттық жүйемен нағыз тілде (сөз енгізу, ақпаратты
шығару, тіленісті нағыз тілде сұрау);
ақпараттық жүйедегілер арқасында шешім қабылдауды құптау,
мәселені ақпарат негізінде шешу.
Деректер қорының ақпарат жүйесіндегі құрылымы
«Деректер қоры» (ДҚ) деген ұғым «Банк ақпараты» ұғымынан ең
алғашқы айырмашылығы компьютерлік жүйеге оның тарихы мен дамуына
байланысты.
«Деректер қоры» тарихи ұғымы альтернативтік файлдық ұғымдағы
деректердің ЭЕМ арқылы сақталуы (магниттік сақтаушы). Осындай
ұйымдастырған қорлар қолданылған бағдарламаларды алғашқы сатыдағы
есептегіш техникада қолданылған болатын.
Файлдық ұйымдар қордың сақталуын файлардың жиынтығы ретінде, бір
тектес бағдарламаларда ерекше мәселені шешуге арналды.
Осындай әмбебапсыздық ақпараттарды ұйымдастыруда өте мол
көшірмелерді сақтауға, қордың әрбір сақталу жүйесінде қарама-қарсылыққа
әкеп соқтырады.
Файлдық ұйымдағы мәліметтің программалық мәліметтерден сақталу
жолдары «файл-бағдарламасында» бой тасалайды.
«Деректер қоры» деген сөз мәліметтерді стандарттау мен үйлестірудің
арқасында,
әржақты
ұйымдастырылған
және
сақталғандық
ЭЕМ
машинасының арқасында оны көп жағдайларда қолдану үшін. Бұл жағдайда
мәліметтің сипаттамасы жасырын емес, ресми түрде айқындалып, қордың
өзінде сақталады.
Негізгі анықтамаларды береміз.
Деректер қоры – бұл компьютердің арқасында іске асатын нысандардың
қал-жағдайы мен өзара қатынастарын білдіретін ақпараттық құрылым
(модуль). Алайда, бұл анықтама бірден-бірі ғана емес. Сөйтіп, информатика
анықтама жөнінде математикаға бір қатарлы санға ұқсамайтын нәрсе.
Егер де «деректер қоры» тек қана пайдаланушы ретінде қарасақ, онда
тағы басқа анықтама пайда болады: мәліметтің жиынтық құрылымы, нақты
жағдайы (кейбір нысандардың үйлестігіне байланысты) пайдаланушының
ақпараттық тіленістерін орындау үшін пайдаланылады. Бұнда тек қана
белгілі бір жағдайда қайсысы басым келеді.
Деректер қорын пайдаланған кезде мына жалпы мінездемелерді еске
алған жөн:
толықтық – неғұрлым дерек қоры толықтау болса, соғұрлым ол
керекті мағлұматты алуға болады (алайда мағлұмат тым көп болмауы
керек);
дұрыс ұйымдастыру – неғұрлым дерек қорының құрылымы жақсы
болса, соғұрлым одан керек ақпаратты тауып алу оңайға түседі;
маңыздылық - әр деректер қоры нақты және толық болуы шарт, ол
күнделікті жаңартылып отырылуы керек, яғни деректер қоры әр
уақытта сай болуы болуы керек;
қолдануға ыңғайлылығы – дерек қоры қолдануға оңай және ыңғайлы
болуы керек және де әр ақпаратқа кіру әдістері өте дамыған болуы
керек;
деректерді дұрыс ұйымдастырылған қорда сақтау артық және қарама-
қарсылық мәліметтерден сақтайды.
Үлкен деректер қорында жұмыс істеуші мамандардың коллективі,
администратордан, аналитиктерден, программисттерден тұрады.
Администратор – бұл сондай маман, ол сұраушылардың ақпарат туралы
қажеттілігін анықтауға, кіргізуді қорғау мен дерек қорының жылдам жұмыс
істеуіне жауапты.
Аналитиктер
әр
нәрсенің
өзіндік
заңдылығына
байланысты
сұраушылармен түріне қарай (математикалық) модульдер жасайды, ол
ақырында іс жүзінде қолданылатын программисттерге мәселені шешу
бағдарламасын жасайды.
Жүйелік программисттерге мәселені шешу бағдарламасын жасайды.
Жүйелік программистер операциялық жүйелердің жұмыс істеу
қабілеттілігін қамтамасыз етеді де, түрлі шаруашылық санасындағы
мәліметтерді өңдеуге арналған программаларды (СУБД) да басқара отырып,
сервистік программа жасайды.
Деректердің маңыздылығы мен сақталуын дерек қорындағы, ақпарат
сұраушылардың сұрасын орындау СУБД арқылы болады.
Бір сөзбен айтқанда (СУБД қазақша ДҚБЖ) дерек қоры мен іс жүзінде
қолданылатын мәселелер арасындағы интерфейс болып табылады.
СУБД (ДҚБЖ )-ның негізгі функциялары:
-деректерді анықтау;
-деректерді өңдеу;
-деректерді басқару;
№5 тақырып. Компьютерлік желілер мен Интернет технологиясы.
Серверлер,браузерлер(шолушылар) қаттамалар,Компьютерлік желілер
стандарттары.
Дәріс жоспары:
1.Есептеу желісі
2.Жекелеген есептеу желісі
3.Internet-ң глобальді желісі
Есептеу желісі
Негізгі түсініктер
Қатынас желісі –ол нысандардан тұрады, олар бір түрден шыққан, өңделген
сақталған және ұқсатылған продукт олар кешен (немесе түйсіндер )желісі
және беру тарабы (байланыс, қатынас, қосылу )продуктыларды бір кешеннен
екіншісіне беру, жіберу. Қатынас жүйесінің ерекшелігі ол алыстағы
кешендерді байланыстырады, геометриялық кешендер аумағынан аз.
Продукт болып- есептелетін ақпарат, энергия, салмағы және олардың
ақпараттық , энергиялық және заттық топтар болып бөлінуі. Топтар жүйесі
де мүмкіндігінше жартылай топтарға бөлінеді. Сондықтан заттық желілер
транспорттық , су құбырлары өндірістік т.с.с. болып бөлінеді.
Ақпараттық жүйелер- қатынас жүйелер, яғни бір тұқымды заттарды ,
өңдеу, сақтау және қолдану-ақпарат болып есептеледі.
Есептеуіш желісі-ақпараттық жүйе-оған есептеуіш құралдары кіреді.
Олардың негізі болып, ЭЕМ және шеткі аймақтағы құрылымдар кіреді,
себебі олар қор көзі және мәліметті қабылдағыштар, олар жүйелер арқылы
беріледі. Осы қоспалар келеді де ақырғы деректер құралдарын(ООД немесе
Достарыңызбен бөлісу: |
