Латын әліпбиіне көшу процесі қандай болғанын

3. Латын әліпбиіне көшу процесі қандай болғанын 
қалайсыз?
А) латын әліпбиімен қатар кирилл әліпбиі 5 жыл қатар 
жүруі тиіс
Ә) оқу ісі де, БАҚ –та жаппай латын әліпбиіне түгел көшуі 
керек
Б) БАҚ латынға түгел көшу керек, оқу ісінде латын және 
кирилл әліпбилері 2 жыл қатар жүруі тиіс
В) өз пікірім бар____________________________________
4. Жаңа әлібиде Ққ әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ойлайсыз?
А) Qq (qazaq)
Ә) Íí (íazaí) Б)
 ( aza )
Ӄӄ ӄ
ӄ
В) Кһ (кһazaкһ)
Д) өз пікірім бар___________________________________
5. Жаңа әлібиде ң әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ой-лайсыз?
А) ŋ (теŋge)
Ә) ň (теňge)
Б) ň (теňge)
В) ng (теngge)
Д) өз пікірім бар_____________________________________
_
6. Жаңа әлібиде Ыы әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ойлайсыз?
А)   ȊȊ
(ȊdȊs) Ә)
Îî (Îdîs) Б)
Іi (Іdis)
В) Yy (Ydys)
Д) өз пікірім бар___________________________________
7. Жаңа әлібиде Әә әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ойлайсыз?
А) Әә (Әlem)
Ә)
 
ȊȊ
(Дlem)   Б)
ȊȊ (Ȋlem)
В) Ââ (Âlem) Д)
Ае ae (Жlem)
Е) өз пікірім бар__________________________________
8. Жаңа әлібиде Өө әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ойлайсыз?
А) Өө (Өrnek)
Ә) Цц (Цrnek)
Б) Ôô (Ôrnek)
В) Ŏŏ (Ŏrnek)
Д) Ое oe (Оеrnek)
Е) өз пікірім бар____________________________________
9. Дауыссыз Уу дыбысын қалай таңбалар едіңіз?
А) Ww (tawэq)
Ә) Uu (tauэq) 
Б) Űű (taűэq)
B) өз пікірім бар_____________________________________
10. Жаңа әлібиде  Шш  әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс
деп ойлайсыз?
А) Şş (Şana) 
Ә)Љљ (Љana)
Б) Sh(Shana)
В) өз пікірім бар____________________________________
11. Жаңа әлібиде Жж әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс 
деп ойлайсыз?
А) Ћћ (Ћol)
Ә)  
Ȥȥ
( ol)   Б)   Jj
Ȥ
(Jol)
В) Zh zh (Zhol)
D өз пікірім бар______________________________________
12. Жаңа әлібиде й әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ойлайсыз?
А)   j   (baj)
Ә)   і   (bai)
D) у (baу)

314
315

13. Орыс сөздеріндегі Ии дыбысын қалай таңбалар 
едіңіз?
А) Іі (Institut) 
Ә) Îî (Înstîtut) Б)
Уу (Уnstуtut)
14. Cу, тау сөздерін латын әліпбиінде қалай жазар едіңіз?
A) su, tau 
Ә) suw, taw
Б) өз пікірім бар___________________________
15. Жи, Жай сөздерін латын әліпбиінде қалай жазар 
едіңіз?
A) ћi, ћai
Ә) ћij, ћaj
Б) jiy, jay
16. Қиын, суық сөздерін латын әліпбиінде қалай жазар 
едіңіз?
A) qiэn, suэq Ә)
qijэn, suwэq Б) 
qiyэn, suwэq
17. Аю, ою сөздерін латын әліпбиінде қалай жазар едіңіз?
A) aju,oju
Ә)   ajuw,  ojuw
Б) ayuw, oyuw
18. Қоян, қияр, қиян, сөздерін латын әліпбиінде қалай жа-
зар едіңіз?
A) qэjar, qэjan 
Ә) qiar, qian Б) 
qэyar, qэyan
19. Латын әліпбиіне көшіруде кірме, термин сөздерді 
қазақша игеріп жазу керек пе?
А) ия, кірме, термин сөздерді түгел қазақша игеріп жазу ке-
рек
Ә) кірме жалпыхалықтық сөздерді игеріп жазып, термин 
сөздерді өзгертпей өз нұсқасында жазу керек
Б) кірме, термин сөздерді игермей, түпнұсқасында жазу ке-
рек
В) өз пікірім бар____________________________________
Төмендегі термин сөздердің жаңа орфограммаларына си-
паттама жасаңыз:
янтарь – yantar
эмаль – emal
экстремал – ekstremal / ekstremäl 
экспериментал – eksperimental / eksperymentäl
экзистенциалды – ekzistensialdý / 
ekzystensyeldі циркуль – sirkul/ syrkul
цоколь – sokol
роял – royal
рыцарь – rýsar
слесарь – slesar/slesär 
спектакль – spektakl/spektäkl
стильдік – stildik/ styldik 
спираль – spiral/spyräl 
табель – tabel/tдbel
туннель – tunel
тушь – tuю
вертикал – vertykal, vertiykдl
вестибюл – vestіbul, vestiybul
гавань – gдvдn 
галтель – gдltel
горизонтал – gorіzontal, 
goriyzontal госпиталь – gospіtal, 
gospiytal
джоуль (өлш. бiрл.) – djowl
диагонал – dіagonal, diyagonal
дифференциал – dіfferensyal
гриль – grіl, griyl 
дизель – diyzel, dyzel
дирижабль-dіrіjдbl, diyriyjдbil
женьшень – jenюen
карамель – kдramel, karamel 
кафель – kдfel, kafel
кегль – kegl
кинофестиваль – kіnofestіval, kynofestyvдl
316
317

ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ҰСЫНЫЛАТЫН
ӘДЕБИЕТТЕР МЕН ДЕРЕККӨЗДЕР ТІЗІМІ
Жазу теориясы, жазба тіл, әліпби, емле ұғымдары бойынша:
Уәлиев Н. Қазақ графикасы мен орфографиясының фонологиялық
негiздерi: фил. ғыл. канд. ... қолж. Алматы, 1993.–162 б.
Уәлиев Н., Алдашева А. Қазақ орфографиясындағы қиындықтар.
Алматы: Ғылым, 1988. – 113 б.
Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы. А., 2001. 
Жүнісбек Ә. Қазақ фонетикасы. А., 2009.
Базарбаева З. Қазақ тілі: интонология, фонология. А., 2008. 
Джусупов М. Сингармонический звуковой строй в сопоставлении
с несингармоническим. Автореф. дисс. докт.фил.наук. Алматы, 1992-
37 с. 9 Соссюр Фердинанд де. Труды по языкознанию. М.:Прогресс,
1977-693 с.
Бодуэн   де   Куртенэ   И.А.   Избранные   труды   по   общему
языкознанию. I, II М., 1963.-388 c.
Щерба Л.В. Избранные работы по русскому языку. М., 1957.- 189
с.
Маслов Ю.С. Введение в языкознание, М.,1987.- 272 с. Трубецкой 
Н.С. Основы фонологии. М.: Иност. Лит., 1960.–372 с. Лурия А.Р. 
Письмо и речь. Нейролингвистическая исследования.
М.,  2002. – 342 с.
Щерба Л.В. Теория русского письма. Л.: Наука, 1983. –134 с. 
Щерба Л.В. Языковая система и речевая деятельность. Л., 1974
– 426 с.
Кузьмина С.М. Теория русской орфографии. М.: Наука, 1981. – 264
с.
Зиндер Л.В. Очерк общей теории письма. Л.: Наука, 1987. –111 с.
Жак Деррида. О грамматологии. М., 2000-511с.
Амирова Т.А. Функциональная взаимосвязь письменного и звуко-
вого языка. М, 1985.–283 с.
Амирова Т.А. Общелингвистические основания графемики: авто-
реф. ... докт.фил.наук., 1981.-47 c.
Вахек Й. К проблеме письменного языка // Пражский лингвисти-
ческий кружок. М.:Прогресс, 1967. –557 c.
Амирова Т.А. К истории и теории графемики. М.:Наука, 1977.–190
с.
Амиров Р. Особенности синтаксиса казахской разговорной речи.
318
Алма-Ата, 1972. –180 с.
Баданбекқызы З. Қазақ тіліндегі фонемалардың дыбыс қорлары: 
фил. ғыл. канд. ... автореф. Алматы, 2001.–103 б.
Күдеринова Қ. Қазақ жазуының териялық негіздері. А., 2010.-
377б.
Күдеринова Қ. Бiрге, бөлек жазылатын сөздердiң орфограммасы және 
оларды кодификациялаудың негiздерi: фил. ғыл. канд. ... автореф.
Алматы, 2000.–146 б.;
Қазақ тілінің орфоэпиялық анықтағышы А., 2004.
Жазу тарихы бойынша:
Истрин В.А. Развитие письма. М.: АН СССР, 1961. -394 с.
Дирингер Д. Алфавит. М.: Изд. инс. лит., 1963. -655 с. 
Гельб И.Е. Опыт изучения письма. М., 1982.- 185 с.
Истрин В.А. Возникновение и развитие письма М.:Наука, 1965.-
596 c.
Фридрих И. История письма. М.: Наука, 1979. – 463 
с. Лоукотка Ч. Развитие письма. М, 1950.–319 c.
Көне түркі жазуы бойынша:
Аманжолов А. Көне түркі жазуы // Қазақ тілі энциклопедиясы.
Алматы, 1998.–509 б.
Айдаров  Ғ.  Көне  түркі  жазба  ескерткіштерінің  тілі.  Алматы,
Мектеп,1986.-180 б.
Айдаров Г. Язык памятника Кюль-тегину. Алматы: Ғылым, 1993.-
280 с.
Сағындықұлы Б. Қазақ тілі лексикасы дамуының этимологиялық 
негіздері. Алмат: Санат, 1994.-168 б.
Аманжолов А. Графика таласских, енисейских и орхонских надпи-
сей // Қазақ тілі мен әдебиеті. 1973, 3-шығуы.
Щербак А.М. Сравнительная фонетика тюркских языков. Л.: 
Наука, 1970.–204 с.
Малов С.Е. Памятники древнетюркской письменности. М-Л, 
1951.-451 с.
Томанов М. Түркі тілдерінің салыстырмалы фонетикасы. Алматы: 
Қазақ университеті, 1992.–192 б.
Сартқожаұлы Қ. Байырғы түрік жазуы: алфавит жүйесі және 
фоно-логиясы. Ф.ғ.д.дәр. алу жаз. дисс. Алматы, 2008.
319