Уалиханова баян сапарбековна

80 
«Физика»  пәнін  оқытудың  қағидалары  өзара  байланыста  бола  отырып, 
бүтін жүйені құрайды: 
- ғылымилық қағида: - физика пәні бойынша оқу материалының мазмұнын 
сауатты  баяндауды,  жаңа  материалды  оқуда  заманауи  жетістіктерді  ескеруді 
білдіреді.  Жаңа  оқу  материалын  меңгеру  үрдісі  қазіргі  ғылыми  таным 
тәсілдеріне сай құрылады. 
- жүйелілік қағидасы: - физика пәні бойынша оқу материалын жүйелі түрде 
берілуі; 
- бірізділік қағидасы: - физика пәні бойынша белгілі бір мәселені шешудің 
бірізділігін қамтамассыз ету. 
- көрнекілік  қағидасы:  -  физика  пәнінде  зерттелінетін  объектілерді, 
қолданылатын  медициналық  аппараттарды  қолдану,  студенттің  біліктілігін 
арттыруға мүмкіндік береді. 
  Әдістері:  жобалау  технологиясы,  проблемалық  оқыту  технологиясы,  
гипотеза құру. 
Біз жұмысымызда физика пәнін оқытудағы әдістерді қолдануда келесідей 
талаптарды ескердік: 
- физика пәнін оқыту үрдісінде бірнеше әдістерді ұштастыра қолдандық; 
- қолданылған оқыту әдістері студенттердің ойлау қабілетін, танымдық іс-
әрекетін,  білімін,  өзіндік  жұмыс  істеу  қабілетін  болашақ  мамандығында 
қолдана алуын ескердік; 
- физика  пәнінде  меңгерілетін  білімдерді  медициналық  техникаларда 
қолдану қабілетінің қалыптасуын ескердік. 
Медициналық  жоғары  оқу  орны  студенттерінің  кәсіби  даярлығын 
ұйымдастыруда,  олардың  оқуға,  жаңа  білімді  ізденуге  деген  оң  көзқарасын 
қалыптастыратын  шарттарды  (игерген  білімдерінің  теориялық  және 
практикалық  маңыздылығы,  оқу  мақсатына  қол  жеткізу,  материалдың 
жаңашылдығы,  проблемалық  жағдайларды  шешу  және  т.б.)  қамтамассыз  ету 
маңызды орынға ие болады [139]. 
Қорыта  келгенде,  оқытудың  формаларының  бірі  студенттердің  жобалау 
жұмыстарын,  проблемалық  оқыту  технологиясы  мен  гипотеза  құруды 
ұйымдастыру  болып  табылады.  Физика  пәнін  оқу  барысында  аталған 
технологиялар  процесі  студенттердің  практикалық  тәжірибе  алуын, 
шығармашылық  белсенділіктерін  қамтамассыз  етуге  мүмкіндік  береді.  Себебі 
әрбір  студент,  жоғары  оқу  орнында  оқу  барысында  тек  іргелі  және  кәсіби 
білімді  алып  қана  қоймай,  сонымен  қатар,  өз  білімін  өздігінен  жетілдіріп, 
практика  жүзінде  қолдана  алуы  керек.  Дәлірек  айтсақ,  кәсіби  бағытта  оқыту 
үшін жобалау технологиясы, диагноз қоюда бірлескен іс-әрекет, медициналық 
аппараттан  алынған  ақпаратты  бір  күйден  екіншісіне  ауыстыру  үшін 
проблемалық  оқыту  технологиясы,  мәселені  шешу  тәсілі  ретінде  гипотеза 
қолданылды. 
Сабақты жүргізудің әдістемелік нұсқаулығы 
Жобалық  пен  зерттеушілік  біліктілікті  анықтау  үшін,  яғни  мақсатын 
құрастыру, 
оны 
нәтижесімен 
салыстыру; 
эксперимент 
орындау; 

81 
диагностикалық  приборлардан  берілгендерді  алу;  рефлексияны  жүзеге  асыру, 
оқытушы студенттерге анкетаға жауап беруді ұсынады.  
Сонымен қатар жобалау іс-әрекетінің тиімділік деңгейін соңында анықтау 
үшін, алғашқы жобалық біліктілігін де айқындап алу қажет. 
Анкета. 
- Жоба дегеніміз не? 
- Жоба бойынша іс-әрекетіңізді жоспарлай аласыз ба? Егер ия болса, онда 
жоба бойынша Сіздің іс-әрекетіңіз қандай кезеңдерден тұрады? 
- Жобаңыз  бойынша  эксперимент  орындай  аласыз  ба?  Егер  ия  болса, 
қандай жоспар бойынша? 
- Жоба  бойынша  өз  іс-әрекетіңізді  қалай  тексеретін  боласыз?  (Өз  іс-
әрекетіңізді сипаттаңыз). 
- Сіз  қалай  ойлайсыз,  жобаңыздың  нәтижесі  практикалық  тұрғыдан  қалай 
қолданылуы мүмкін? 
- Гипотеза  дегеніміз  не?  Шприцтің  жұмыс  жасау  принципіне  гипотеза 
құрастырыңыз. 
Іс-әрекетті жоспарлау. 
Берілген  кезеңде  оқытушы  кез  келген  іс-әрекетті  жоспарлаудың 
құраушылары туралы студенттерге түсіндіреді:  
- іс-әрекеттің негізгі кезеңдерін бөліп алу; 
- қандай тізбекте олар орындалатынын анықтау; 
- жобада қандай тәсілдер мен іс-әрекеттер қолданылады; 
- жұмысты орындау уақыты мен оның аяқталу мерзімі анықталады,  
Оқытушы  жоспарлау  кезеңінің  міндеттілігін,  оның  жақсы  тұстарын 
түсіндіреді,  себебі,  жоба  жұмыс  жоспарланбай  басталуы  мүмкін  емес. 
Жоспарлау бойынша жұмыстарды орындау нәтижесінде, студенттерде басты іс-
әрекетті  таңдап  алуға  қабілетті,  барлық  материалды  логикалық  тұрғыдан 
орналастыру, соған негіздеу қалыптасады. 
Оқытушы студенттерге жұмыс дәптерін, өз іс-әрекетінің кезеңдерін тіркеп 
отыруға  кеңес  береді.  Жоба  аяқталған  соң,  мұндай  дәптерлер  өз  іс-әрекетін 
талдауға  және  рефлексия  орындауға  мүмкіндік  береді.  Мұндай  дәптерлердің 
көмегімен,  оқытушы  студенттің  іс-әрекетін,  туындаған  қиындықтарды  және 
олардың шешімін жеңіл қадағалай алады.  
Диагностикалық  аппараттың  жұмыс  істеу  принципі  негізін  құраушы 
құбылыстарды зерттеу.  
Диагностикалық  аппараттың  жұмыс  істеуіне  негіз  болатын  физикалық 
құбылыстарды  зерттеу  (төмендетілген  қысымдағы  газды  разряд,  магнит  өрісі 
және  оның  сипаттамасы,  дыбыстық  толқындар,  электромагниттік  толқындар, 
практикалық жұмыстарды орындау негізінде жүзеге асады). Студенттің жұмыс 
істеу бағыты оқытушымен бірлесе отырып жоспарлануы мүмкін. Бұл жұмыста 
жұмыс  соңында  студенттің  қорытындысына,  берілгендерді  талдай  алу, 
ақпаратты жалпылауына баса назар аударылады. 
Әдебиеттермен жұмыс. 
Берілген кезеңде студенттер, прибор іс-әрекетіне, организмді зерттеу үшін 
оны  іске  қосқанда  жүретін  процестерге  негіз  болатын  құбылыстарды  зерттеу 

82 
бойынша,  қажетті  материалды  қандай  ақпарат  көздерінен  іздейтінін  анықтап 
алуы  қажет.  Мәселе  туындағанда  оқытушылар  белгілі  бір  әдебиетті  ұсына 
отырып, көмегін береді.  
Диагностиканың нәтижесін бақылау.  
Бұл  кезеңде  алдымен  оқытушы  диагностикалаудың  жалпы  принциптерін 
түсіндіреді. Студенттер өз бетінше алғашқы қадамдарын жасайды, яғни прибор 
негізінде алынған ақпаратты зерттейді. Оқытушы кезегімен әр түрлі прибордан 
алынған диагностикалық ақпараттардың түрлі көздерін ұсынады. Ол дегеніміз, 
қандай  да  бір  сау  ағзаның  графигі,  сызбасы  не  суреті,  сонымен  қатар,  ауру 
белгілері бар ағзаның суреттері мен кескіндері. Студенттермен бірге, олардың 
оқу алгоритмі даярланады. Студенттер бұл кезеңде, негізінде, ақпаратты түсіну 
тәсілдерін жұмыс дәптерлеріне жазады және бақылайды.  
Қайта өңдеу және түсіндіру (гипотезамен жұмыс). 
Студенттер  бұл  кезеңде  өз  бетімен  жұмыс  жасай  алуы  керек,  қиындық 
туған  сәтте  оқытушыдан  кеңес  алады.  Диагностикалық  аппараттың  берген 
ақпаратының  барлығын  вербальді  формаға  келтіріп,  жазбаша  түрде  қағазға 
түсіру керек. Сандар, кескіндер мен суреттердің мағынасын түсініп, ұсына алу 
қажет.  Нәтижесінде  патология  қай  бөлікте  екенін  көрсету  керек.  Неге  қарап 
қорытынды жасағанын негіздей алуы қажет, яғни өз шешімін дәлелдеу керек.  
Топ ішіндегі нәтижелерді ұсыну. 
Прибордың ақпаратын вербал күйге келтірген соң, топ ішіндегі студенттер 
өз рөлдерін жіктеп алуы керек. Диагноз дәлдігін талқылау керек, қандай да бір 
адамға – емделушінің өзі, туыстары немесе ұжымға ақпарат беру керек.  
Болашақ  диагноз  беруші  дәрігерге  кіммен  сөйлесу  керек  екенін  өздері 
таңдап,  шешеді.  Ары  қарай  студенттің әрқайсысы,  топ  және  оқытушы  алдына 
шығып, диагнозын ұсынады. 
Әр түрлі топ студенттерінің жоба нәтижесін ұсынуы. 
Оқытудың  соңғы  кезеңінде  оқытушы  барлық  студенттермен  бірлесе 
отырып,  моделді  кәсіби  іс-әрекет  ұйымдастырады.  Әрбір  топ,  ақпарат  қалай 
алынғанын  көрсететін  нұсқаулығы  бар  белгілі  бір  прибордан  алынған 
ақпаратты даярлайды (прибор қандай принципте жұмыс жасайды). 
 
Кесте 9 - Диагностикалық аппараттармен жұмыс бойынша жобаны орындау. 
 
Кезеңдер 
Студенттің іс-әрекеті 
Оқытушының іс-әрекеті  
 
1 
2 
3 
Жоспарлау 
Топтағы  міндеттемелерді  бөліп 
алу.  Диагностикалық  аппарат 
жұмыс  жасауға  негіз  болатын 
физикалық 
құбылыстарды 
анықтау (ДА). 
Диагностикалық 
аппаратта 
ақпараттың пайда болуы қандай 
процестер  негізінде  жүретінін 
анықтау.  
 
Жобаны 
орындауға 
жігерлендіру. 
Студенттердің 
іс-әрекетін 
түзетеді.  
Ақпарат көзін ұсынады.