52
4-кестенің жалғасы
1
2
3
4
Қалқанша бездің күйін анықтау
Безде жиналған
131
І изотопының
жиналу аймағы және мөлшері
арқылы анықтайды
18 Жара т.б. антисептикамен өңдеу Лазер сәулесі
Қуатты лазер сәулесі жара бетінде
жұқа қабат пайда етеді, ол жараға
микроорганизмдердің
енуіне
мүмкіндік бермейді
19 Эмбирионға
әсер
еткен
иондаушы
сәуле
әсерінен
ұрықтың
(плацент)
орталық
нерв, көру және гемопэза жүйесі
зақымдалады
Рентген, гамма
және т.б.
иондаушы
сәулелер
Иондаушы сәуле фотондарының
энергиясы өте үлкен, сондықтан
олардың
әсерінен
ағза
жасушалары зақымдалады.
Жоғарыдағы кестеге жүргізілген талдау медициналық жоғары оқу
орнының негізгі 4 түрлі клиникалық пәндерде (ішкі арулар, хирургиялық
аурулар, балалар аурулары, акушерия және гинекология) 5 түрлі физикалық
факторларға (механикалық, термодинамикалық, электрлік, оптикалық,
атомдық) негізделген 61 түрлі диагностикалық іс-әрекеттер қолданыла-
тындығына көз жеткіздік. Олардың ішінде диагностикалық мақсатта ең көп
қолданылатын физикалық құбылыстағы ультрадыбысты (19 рет), биопотен-
циалды (8 рет), рентген сәулесін (9 рет) жатқызуға болады. Ал мына физикалық
құбылыстар мен заңдар сирек қолданылған: турбулентті ағыс (2рет), Доплер
құбылысы (3 рет), дыбыс құбылысы (4 рет), температура және қысым туралы
мәлімет (2 рет), Кулон заңы мен электрлік диполь туралы мәлімет (2 рет),
жоғары жиілікті ЭМ толқын (2 рет), толық шағылу құбылысы (3 рет), гамма
және ультракүлгін сәулесі туралы мәліметтер (3 рет), радиоизотоптар (3 рет).
Жоғарыда аталған оқулықтарға жүргізілген зерттеулеріміз клиникалық
оқу құралдарында тек диагностикалық іс әрекеттерді ғана қарастырғандығын,
ал физикалық факторларды емдеу (терапия) ісінде қолдану туралы ешқандай
мәлімет жоқ екендігін көрсетті, ал қазіргі заманда медицинада түрлі физикалық
факторларға сүйенген емдеу әдістері мен құралдары көптеп қолданылатындығы
белгілі.
Физика пәнін жоғары оқу орны студенттеріне - болашақ дәрігерлерге
кәсіби бағытта оқытуда осы анықталған жайттарды ескеру қажет деп санаймыз.
Бірақ бұл анықталған жайттар әлі де толық зерттеуді талап етеді, өйткені біз тек
4 түрлі клиникалық оқулықты ғана талдадық, ал медициналық жоғары оқу
орнында бұлардан басқа көптеген оқулықтар мен оқу құралдары
қолданылатындығы белгілі.
Физика сұрақтары дәрігер үшін болашақ кәсібінде қажетті болады,
медицинада қолданылатын диагностика мен емдеудің, сәйкес медициналық
аппараттың физикалық тәсілдері – медициналық жоғары оқу орнында
оқытылатын физика пәнінің мазмұнын құрайды. Физика пәні ҚР МЖМБС
стандартының жаратылыстану ғылымдары цикліне базалық пән ретінде енген
[6, б.23].
53
Жоғарыдағы 4 - кестедегі мәліметтер 4 түрлі негізгі клиникалық пәндер
(ішкі арулар, хирургиялық аурулар, балалар аурулары, акушерия және
гинекология) негізінде анықталған болатын, ал физика курсындағы тақырыптар
ҚР ДСМ бекіткен типтік бағдарламаға сәйкес оқытылады.
Физиканың типтік бағдарламасында 6 түрлі ірі физикалық құбылыстар мен
олардың
биологиялық
объектілердегі
көрінісі,
яғни
биофизикалық
құбылыстары қарастырылған, олар:
1) Жасуша мембранасының биофизикасы;
2) Электрмен қозатын ұлпалар биофизикасы;
3) Ұлпалар мен мүшелер биофизикасы;
4) Кванттық биофизика;
5) Түрлі физикалық факторлардың тірі ағзаға әсері;
6) Медициналық құралдар мен аппаратардың жіктелуі.
Бұл тақырыптардың барлығыда клиникалық пәндермен тікелей
байланысқан, яғни дәрігерлердің диагностикалық және терапиялық іс
әрекеттерінде қолданылатын, түрлі физикалық құбылыстар мен заңдылықтар
және олардың негізінде жұмыс істейтін медициналық құралдар қарастырылған.
Ендігі кезекте жоғарыдағы 4 - кестеде анықталған түрлі физикалық
факторлардың (құбылыстардың) диагностикалық мақсатта қолданылуын
физика пәнінің типтік бағдарламасындағы тақырыптармен байланыстырып,
яғни 4- кестедегі физикалық факторларды негізгі бағыт ретінде алып, мына
жүйе бойынша 5 кестеге жинақтайық: «диагностикалық мақсата қолданылған
физикaлық фактор - диагностикалық іс-әрекет - диагностикада қолданылған
физикалық фактордың сипаттамасы - осы құбылыс негізінде жұмыс істейтін
медициналық құрал».
Кесте 5 – Физикалық факторлардың негізгі бағытын медициналық құралда
қолдану
Диагностикалық
мақсатта
қолданылған
физикалық
фактор
Диагностика
лық әдістер
(іс- әрекеттер)
Диагностикада қолданылған
физикалық фактордың
сипаттамасы
Диагностикалық
мақсатта
қолданыла
тын медициналық
құралдар
1
2
3
4
Механикалық шамалар
Дыбыс
Аускультатция
дыбыс қаттылығы, тембрі
Фонендоскоп
ФКГ
дыбыс қаттылығы, жиілігі,
тоны
Түрлі маркалы
фонокардио
графтар
Аудиометрия
дыбыс жиілігі, тербеліс перио-
ды, амплитудасы, тембр, фон,
Белл, логарофимдік график
«Maico MA-52»
және т.б.
Қан қысымын
өлшеу
турбулентті ағыс,қысым,
мм.сын.бағ
Түрлі маркалы
тонометрлер
Достарыңызбен бөлісу: |
