Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
меңгеріп, түсінгендерін, түсінбей қалған жерлерін жазып білдіруге мүмкіндік туғызатын бірден-бір
таптырмайтын тәсіл екенін түсіндім. Дәстүрлі сабақ жүргізуде сабақ соңында тек қана ауызша түрде
жабық сұрақтарды қоюмен шектеліп, бұл жағдайда көптеген оқушылар түсінбеген күйі қалып, сұрақ
қойып, өздерін қинамау мақсатында үнсіз отыратын және де сабақтың тез біткенін қалап тұратын. Ал
қазіргі уақытта мен:
Бүгінгі сабақта туындаған қиындықтар болды ма?
Сабаққа байланысты қандай сұрақтарың бар? - деген ашық сұрақтарды қойып, кері байланыс
орнату арқылы әрбір оқушының өзінің сабақтан алған әсері мен түсініп, түсінбегенін жазуға
мүмкіндігі туды.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Мұғалімге арналған нұсқаулық. Үшінші (негізгі) басылым, ІІІ деңгей
Технология оқулығы 9-сынып 2005 жыл
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
БИОЛОГИЯ САБАҒЫНДА БІЛІМ БЕРУ МЕН БІЛІМ АЛУДА
СЫНДАРЛЫ ТЕОРИЯНЫ ПАЙДАЛАНУ ЖОЛДАРЫ
Досмаганбетова Фарида Калдыбаевна
Қызылорда облысы, Сырдария ауданы, №44 орта мектеп
ІІІ деңгейлі биология пәні мұғалімі
Бәсекеге қабілетті білім кеңістігін құруға бағытталған Қазақстандық білім беру реформасының
басты мақсаттарының бірі инновациялық технологияларға сүйене отырып, оқушының бойында
шығармашылық ойлауды, тұлғаны үйлесімді дамуына қолайлы жағдай туғызу нәтижесінде оның өз
мүмкіндіктерін жоспарлы пайдалана білуіне қол жеткізу арқылы тұлға біліктілігін қалыптасытыру.
Осы мақсатта қазіргі білім саласында оқытудың озық әдістері, түрлі технологиялар көптеп енгізілуде,
солардың ішіндегі ең тиімдісі және бірегейі жаңа форматтағы әлемдік жоғары деңгейге қол жеткізген
танымал сындарлы теориялық оқытуғы негізделген тәсіл болып отыр.
Сындарлы оқытудың мақсаты –оқушының пәнді терең түсіну қабілетін дамыту, алған білімдерін
сыныптан тыс жерлерде, кез келген жағдайда пайдалана білуін қамтамасыз ету. (Мұғалімге арналған
нұсқаулық)
Бұл бағдарламада сындарлы оқыту теориясына негізделген жеті модуль қамтылған. Бұл теория
бойынша оқушылардың ойлауын дамыту, бұрынғы алған білімдерінің сыныптағы түрлі
дереккөздерінен, мұғалімнен, оқулықтан және достарынан алған білімдерімен астастырыла
жүргізуге негізделген. Сындарлы теорияның тиімділігін қазіргі таңда дәстүрлі сабақтармен
салыстыра отырып, көптеген ұстаздарымыз дәлелдеп отыр.
Мұғалім қызметіндегі маңызды дүние - жекелген оқушыларлың тақырыпты қабылдау ерекшеліктерін
ескеруі, оқушылардың түсінігін жетілдіру немесе жақсарту мақсатында олармен жұмыс жүргізу
қажеттігін мойындауы, сондай-ақ жалпы оқушылардың тақырыпты меңгеруіне жағдай тудыру.
Оқытудың қандай жолы қолданылса да, қарастырылған екі көзқарас бар. Біріншіден, оқушының жеке
тұлға ретіндегі келешегі, екіншіден,оқытудың оқушы мен мұғалім арасындағы нәтижесі
қарастырылады.
Сындарлы оқыту териясы төмендегідей бағытта жұмыс жасайтын мұғалімдердің дамып, жұмыс
жасауына жол ашады:
1) жаңаша әдістермен оқыта отырып, зерделей ізденетін, оқушыларға белсенділік пен қамқорлық
көрсетіп, ықпал етіп, бағдар беретін мұғалімдер;
2) әрбір оқушының пәнді түсінуін қалай құру керек екендігін ойлайтындығымен және білетіндігімен
санасатын, осы көзқарастар тұрғысынан білімі мен тәжірибесін қалыптастыратын, сондай-ақ
оқушының білім беру бағдарламасы деңгейлері бойынша ілгері жылжуын өрістету мақсатында
мазмұнға сәйкес кері байланыс орната алатын кәсіби білімі мен түсінігі бар мұғалімдер;
3) оқытудың мақсаты мен сабақтың нәтижелі де табысты өту өлшемдерін білетін, бүкіл оқушылардың
бұл өлшемдерге тиісті дәрежеде сәйкес келуіне қолдау көрсететін, ағымдағы білім мен «Біз қайда
бара жатырмыз?», «Қандай іс-әрекет жасап жатырмыз?», «Одан әрі не істеу керек?»-деген сияқты
оқушылар мойындаған табыстылық өлшемдері арасындағы алшақтықты жою үшін не істеу керек
102
Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
екендігін білетін мұғалімдер;
4) бастапқы идеядан басқа да идеяларды өрістете байланыстыра алатын және сол идеяларды
оқушылары зерделеп, қарастырып, жандандыра алатындай мүмкіндіктерге жол ашатын мұғалімдер.
Біліктілікті арттыру курсы бағдарламасының мазмұны жеті негізгі модуль түрінде қамтылғанымен
оқыту барысында олар аралас түрде беріледі.
Қазіргі таңда курстан алған теориялық және тәжірибелік білімдерімізді нақты сыныптағы тәжірибеде
қолдану міндетіміз болып табылады. «Білім беру мен білім алудағы жаңа әдіс-тәсілдер» модулі
бойынша сыныптағы диалогтің маңыздылығы; сыныптағы диалогтік әңгімені дамыту; зерттеушілік
әңгіме; сұрақ қою; оқушыларды тыңдау және оларға жауап беру мәселелері, әлемдік тәжірибемен
танысып, қолдану тәсілдерін меңгердік. «Оқуды үйретудің» қозғаушы күші «метатану» болып
табылады. Бұл үдерісте мұғалім оқушыға:
- білім міндеті қоятын талаптарды түсінуге;
- жеке ойлау үдерістерін және олардың жұмыс қағидаттарын зерттеуге;
•
міндеттерді орындау стартегияларын әзірлеуге және ойластыруға;
•
нақты міндет үшін сәйкес келетін стратегияларды таңдауға көмектеседі.
Осы жоғарыдағы талаптар орындалғанда оқушы ақпартты енжер қабылдамай, оқу үдерісіне
белсене қатысады. «Қалай оқу керектігін үйрету» модулі барысында өзімнің қолданып жүрген
тәжірибеммен бөлісуді жөн көрдім. Тақырыпты өзігінен меңгертудегі тиімді әдістерін ұсынып
отырмын.
Оқушыларға жадынама
•
Мәтінді мұхият оқып, оқу барысынды негізгі ойларды қысқаша түртіп алу
•
Мәтінге қатысты суреттер мен олардың бөліктерін түсінуге тырыс
•
Қысқаша жазуға тырыс
•
Бір ойды екінші ойдан бөліп ал
Оқулықпен жұмыс тапсырмалары
•
Оқу материалдарындағы жаңа терминдер мен ұғымдарды бөліп алуға тапсырмалар
•
Мәтінді талдау, басты ойды бөлу
•
Мәтінге сұрақтар құру
•
Конспектілеу
•
Оқулық мәтіні бойынша кесте құру
•
Мәтіндегі қателерді анықтауға берілетін тапсырмалар
•
Мәтіндегі басқа пәндерге де қатысы бар сөздерді анықтау
Бағдарламаланған карта құру
І кезең: мәтінді зерттеу және оған баға беру
ІІ кезең: мәтіннің құрылымдық- логикалық сызбанұсқасын құру
ІІІ кезең: бағдарламаланған карта құру
ІҮ кезең: бағдарламаланған картаға кілт құру
Ү кезең: тексеру тестісін құрастыру
Мысалы: “Буылтық құрттар”тақырыбына арналған оқулықпен өзіндік жұмыс бағдарламалық
картасын құру
1. (жеке тапсырма) Оқулықтың “жорғалаушылар класы” тақырыбын мұқият оқыңдар, мәтінде қандай
жануарлар сөз етіледі? Олар туралы не білесіңдер?
2. (жұптық тапсырма) Танымдық сұрақ
Күздің салқын күндерінің бірінде Вьетнамнан Ресейдің зоологиялық орталығына 24 айдаһар жылан
әкелінді. Жыландарды қабылдап алған маман қорықпай, олардың әрқайсысын қарай бастады.
Жыландардың тыныштық сақтағанына қарап, кедендегілер оларды зоолог сиқырлап
қойған болар деп шешті. Айдаһар жыландардың осы мінез –құлқына дұрыс түсініктеме беріңдер 1-
топ: мәтнді оқып сұрақтар дайындау
2- топ: мәтінді оқып, жаңа түсініктер мен термин сөздерді жазып, анықтама беру
3-топ: мәтінді оқып, тірек сызбалар құрастыру
Тек мәтіндермен шектеліп қана қоймай топтық тапсырмаларды орындауда түрлі тірек-сызбаларды
құрастыруды үйрету арқылы оқушылардың таным белсенділіктерін арттыруға болады.
103
Достарыңызбен бөлісу: |
