Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
Тәлім алушыға шынайы мақсат қоюға және оған жету жолдарын жоспарлауға көмектеседі.
Тәлімгерліктің өзіне тән негізгі сипаттамасы екі адам арасындағы оқу қарым қатынасын құруға
негізделген және түйінді дағдыларды: белсенді тыңдай білу, тәжірибені дамыту үшін бірқатар
күрделі сұрақтар қоя білу дағдыларын дамытуға бағытталған. Тәлімгер тәлім алушыға күрделі
тапсырмалар беріп, колдау көрсетуге;соның ішінде қажетті түйінді қасиеттерді: сенімділік,
ортақтастық, шынайылық, адалдық танытуға дайын болады. Тәлімгерлік аяқталған соң тәлімгер мен
тәлім алушының арасында орнаған қарым-қатынас біліктілігі төмендеу мұғалімнің өзіне-өзі
көмектесуіне мүмкіндік алып, проблемалардың шешуін өзінше табуға көмектеседі, себебі тәлімгерлік
түзету қағидатына емес, даму қағидатына негізделген. Бірінші деңгей бағдарламасы тәжірибелі
мұғалімдерді өз мектептерінде құзырлы коуч пен тәлімгер болуға үйретуге бағытталған. Бірінші
деңгей бағдарламасы бойынша курсты аяқтаған мұғалімдер оқу қоғамдастығын құрып, жаңа
идеяларды іске асыру үшін өз мектебінде тәжірибеге өзгеріс енгізуді және әріптестерімен жүргізілетін
жұмысты ойластырып, оны жоспарлауды бастайды.
Мектептегі коучинг пен тәлімгерлік негізгі жеті ұстанымға негізделеді.
1. Коучинг пен тәлімгерлік мұғалімдердің дамуы мен жетілуіне көмек көрсетудің айтарлықтай
тиімді тәсілі болып табылады.
2. Құзырлы тәлімгер тәлім алушының оқыту мен оқудағы тәжірибесінің сапасын арттыруға
ықпал етеді.
3. Кәсібилігін жетілдіру мақсатында коуч пен тәлімгерге тренинг қажет.
4. Коучті жаттықтыру тренерлердің басты міндеті.
5. Оқыту мен оқу тәжірибесіндегі болмашы қадамдар мен өзгерістер сыныптағы жағдайды
айтарлықтай өзгертуге қабілетті.
6. Оқыту мен оқу тәжірибесі үшін ұсынылатын жекелеген тәсілдер мен әдістер, бір қарағанда
болмашы болып көрінуі мүмкін, бірақ жүйе ішінде жағымды өзгерістерге ықпал ететін қуатты
қозғалыс күші бола алады.
7. Коучингті іске асырудың бір ғана дұрыс жолы жоқ.
Құзырлы тәлімгер тәлім алушыға ол үшін нақты проблеманы белгілеуге көмектеседі және оның
жеке тәсіліне, нақты мәнмәтінге, жұмыс тәсілінің ыңғайына сәйкес келетін іс әрекеттің оңтайлы
бағытын таңдауға септігін тигізеді.Тәлімгерлік циклі қалай жүзеге асырылады? Тәлімгерлік циклі
жүру үшін алдымен тәлім алушы өзіне тәлімгерді белгілейді. Тәлімгер өзінің тәлім алушысымен
жүргізетін жұмыстарының мақсатты жоспарын жасайды. Таңдалған сыныптағы сабақтардың
жүргізілу әдістерін сабақ жоспарлауды өзгерту арқылы тәлім алушының қабілеті мен мүмкіндік
деңгейін аша отырып, тәлімгер өзінің тәлім алушымен үздіксіз жоспарлы жұмысы нәтижесінде
жоғары нәтижеге қол жеткізеді.
Тәлімгерлікке даярлық кезеңінде тәлімгерлік отырысын дайындауға арналған кесте жасалынады. Бұл
кесте тәлімгерлік жұмысының мақсаттарын мен нәтижесін нақты көрсетуге арналған нұсқаулық
ретінде көрсетіледі.( 1-қосымша) кесте бойынша төмендегідей кезеңдер қамтылады.
Отырысқа дайындық кезеңі тәлім алушымен қай бағытта әңгіме өрбітетініңізді анықтайсыз.
Отырыс өткізілетін орын тәлім алушыны басқа еш нәрсеге алаңдатпайтын, өзін еркін сезінетін жер
болуын қарастырады.Өткен сабақтарды бақылау дереккөздеріне сүйене отырып, отырыс барысында
көтерілетін маңызды мәселені анықтап алынады. Отырыс кезеңінде талқыланатын дереккөздерін
анықтап алу қажет. (рефлексия, кері байланыс, оқушының пікірі,бейнежазбаны қарағаннан кейінгі
пікір)отырыс уақытында қандай тәсілдерді қолдануға болатынын анықтау қажет.
Отырысты өткізу тәлім алушының өзін емін-еркін ұстауына мүмкіндік беріледі.Оқу мақсаттары
мен сабақ жоспарын талқылау және үнемі тәлім алушының жұмысына оң көзқарас білдіру
көзделеді.Тәлім алушының жеткен жетістіктерін атап өтіп, одан әрі көрсетілетін қолдау талқыланады.
Тәлім алушыға жоспарды одан да ұтымды құру үшін өз идеясын жаңартуға мүмкіндік беру,
жоспардың тармақтарын талқылау жүргізіледі.Отырыстың соңында қол жеткен нәтижелерді анықтау.
Тәлімгерден қандай көмек қажет ететіндігін сұрау, келесі отырыстың күні белгіленеді.
мақсаты
Тәлімгердің түсініктемелері/ cұрақтарының мысалдары
Көз жеткізу үшін
Сабағыңызды маған көрсеткеніңіз үшін рахмет.
Сіздің пікіріңізше, не жақсы өтті .Неге?
96
Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
Менің ойымша , аса пайдалы болды.
Назарды мұғалімнен
оқушыларды
оқытуға
шоғырландыру
Өзіңіз неге қол жеткізгіңіз келеді?
Сіз оқушыларға не үйреткіңіз келеді?
Мұғалімнің сабақты
түсінуін анықтау
және оны жетілдіру
Жоспар сізге қаншалықты көмектесті?
Жоспарға қатысты не жақсы өтті? Неге?
Не жоспардан тыс өтті? Неге?
Қандай әрекетке көңіліңіз толмады?
Сіз нені басқаша өзгертер едіңіз? Неге?
Өзгертер тұстарыңыз туралы көбірек айтыңызшы?
Сізге қандай қолдау қажет?
Сізге қандай жоспар құру қажет?
Сіздің ойыңызша, жағдайды қалайша түзетуге болады?
Тәлімгердің тиімді
педагогика
мен
балалардың қалай
оқитындығын
түсінуі
Сіз басқаша әдістерді қолдануды қарастыра алар ма едіңіз?
Қ оқушыға қатысты не айтар едіңіз?
Деректер сізге қандай әрекеттер жасауға көмектесті?
Қандай
білім
алынды және одан
әрі оқыту үшін
қандай
мақсат
тұжырымдалды?
Егер сіз бұл сабақты қайтадан өткізсеңіз, нені басқаша істер едіңіз?
Сіз не істейсіз?
Мұны қашан жоспарлайсыз?
Сіздің алдағы қадамдарыңыз қанда?
Отырыстан кейін
Талқыланған мәселелер қысқаша жазылады.тәлім алушымен қандай қарым қатынас жасау әдісі тиімді
екендігін бақылау, келесі жолы қалай жұмыс жасау қажеттігін анықтау. Қандай бағытта кәсіби өсуін
жетілдіру қажеттілігін анықтау және нәтижелі жұмыс жасау үшін барлық ресурстарды пайдалана
отырып, бірлескен жоспар құру. Тәлім алушының қандай жетістіктерге жететінін болжау. Тәлімгер
мен тәлім алушының бірлескен жоспарының жүзеге асуына бірігіп жұмыс жасау. Келесі отырысты
белгілеу.
Тәлімгерлік циклі 3-қадамнан тұрады.
1- қадам Бастапқы бақылау. Бұл қадам бойынша тәлімгер тәлім алушының бастапқы сабағына
қатысады. Әрбір оқушының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін мұғалім сабақта қандай мақсаттар
қойған және сабақта қандай әдістерді қолдануда, бағалауды қалай жүргізеді. Сыныптағы
оқушылардың сабақтағы белсенділіктерін арттыру мақсатында қалыптастырушы деректер жинау
жұмыстары жоспарланады.
Оқушыларды оқыту мақсаты
Қалыптастырушы деректер жинау
Оқушылардың оқулықпен жұмыс жасау
кезіндегі іс- әрекетке түсуі, оқу жұмысының
жүргізілуі.
Тәлімгер топтағы оқушылардың жауаптарын
тыңдайды және оқуға реакциясын жазып
отырады.
Тәлімгер мұғалім пайдаланатын білім
стратегияларын және оқушылардың бұл
стратегияларын және оқушылардың бұл
стратегияларға реакцияларын жазып алып
отырады.
2- қадам Сабақ үстінде. Тәлімгер сабаққа енгенде
Сабақ уақыты белгіленеді. Сабақ кезінде оқушыларды оқыту үдерісіне мұғалім қандай әдісті және
қаншалықты тиімді пайдаланды, оқушылардың оқуға деген белсенділігін арттыруға қолданылған әдіс
қаншалықты оң нәтижесін көрсете алды,әрбір оқушының жеке дара сабақтағы ойлау, сөйлеу, баяндау
97
Достарыңызбен бөлісу: |
